Εδώ και μήνες, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ να εξαπολύει μια πολυμέτωπη επίθεση κατά του ακαδημαϊκού κόσμου των ΗΠΑ, μειώνοντας τη χρηματοδότηση, στοχοποιώντας τους διεθνείς φοιτητές και απαγορεύοντας ορισμένους τομείς και ακόμη και λέξεις-κλειδιά.
Ήταν σε μια πτήση με προορισμό τις ΗΠΑ τον Μάρτιο, όταν ο Μπράιαν Σάντμπεργκ ανησυχούσε για το αν θα τον σταματούσαν στον έλεγχο ασφαλείας, που ο Αμερικανός ιστορικός κατάλαβε ότι είχε έρθει η ώρα να φύγει από την πατρίδα του, είπε ο ίδιος στον Guardian.
Καθώς το αεροπλάνο του πλησίαζε την Αμερική, ένιωθε σαν να είχε φτάσει η ώρα της μάχης, καθώς ανησυχούσε ότι θα αντιμετώπιζε αντίποινα για τα σχόλια που είχε κάνει κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης σχετικά με το μέλλον της έρευνας στις ΗΠΑ.
«Σε κάνει να σκεφτείς ποια είναι η θέση σου ως ερευνητής και ποια είναι η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας», είπε.
«Τα πράγματα έχουν πραγματικά αλλάξει… Όλο το σύστημα της έρευνας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες δέχεται πραγματικά επίθεση».
A French college says nearly 300 US researchers have applied for its «Safe Place for Science» program to lure U.S. researchers seeking «scientific asylum» amid cuts by the Trump WH. Brian Sandberg is one of those applicants who told me that academia in the U.S. is “under attack”: pic.twitter.com/zCpHW1fTA7
— Emmet Lyons (@EmmetlyonsCBS) July 10, 2025
Το επιστημονικό άσυλο
Λίγο αργότερα, έγινε ένας από τους σχεδόν 300 ερευνητές που υπέβαλαν αίτηση για το πρωτοποριακό πρόγραμμα «επιστημονικού ασύλου» που προσφέρει ένα γαλλικό πανεπιστήμιο.
Το πρόγραμμα, που ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille, ήταν από τα πρώτα στην Ευρώπη που πρόσφερε βοήθεια σε ερευνητές που επλήγησαν από την καταστολή του ακαδημαϊκού χώρου στις ΗΠΑ, υποσχόμενο τριετή χρηματοδότηση για περίπου 20 ερευνητές.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Σάντμπεργκ αποκαλύφθηκε ως ένας από τους 39 ερευνητές που προκρίθηκαν για το πρόγραμμα.
«Το αμερικανικό σύστημα καταστρέφεται αυτή τη στιγμή», δήλωσε στους 80 δημοσιογράφους που συγκεντρώθηκαν για να συναντήσουν τους υποψηφίους.
«Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και εδώ στην Ευρώπη, δεν έχουν καταλάβει το βαθμό στον οποίο στοχοποιείται το σύνολο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».
Ψάχνοντας την έξοδο κινδύνου
Όταν άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές για πάγωμα χρηματοδοτήσεων, περικοπές και εκτελεστικά διατάγματα που στοχεύουν ιδρύματα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ιδρύματα σε όλη την Ευρώπη ανέλαβαν δράση, ανακοινώνοντας σχέδια για να προσελκύσουν ακαδημαϊκούς με έδρα τις ΗΠΑ.
Το πανεπιστήμιο Aix-Marseille
Στο Πανεπιστήμιο Aix-Marseille, έφτασαν εκατοντάδες αιτήσεις από ερευνητές που συνδέονται με ιδρύματα όπως το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, η NASA, το Columbia, το Yale και το Stanford.
Τρεις μήνες μετά την έναρξη του προγράμματος – με την ονομασία «Safe Place for Science» (Ασφαλής Τόπος για την Επιστήμη) – το πανεπιστήμιο ανακοίνωσε ότι είχε λάβει περισσότερες από 500 αιτήσεις.
Ήταν μια γεύση από την «ιστορική» στιγμή που βιώνει ο κόσμος, δήλωσε ο Έρικ Μπερτόν, πρόεδρος του πανεπιστημίου.
«Πάνω από 80 χρόνια πριν, όταν η Γαλλία βρισκόταν υπό κατοχή και καταπίεση, η Αμερική υποδέχτηκε εξόριστους ερευνητές, προσφέροντάς τους βοήθεια και επιτρέποντάς τους να διατηρήσουν ζωντανή την επιστήμη», είπε.
«Και τώρα, σε μια θλιβερή ανατροπή της ιστορίας, ορισμένοι Αμερικανοί επιστήμονες έχουν φτάσει στη Γαλλία αναζητώντας ένα χώρο για ελευθερία, σκέψη και έρευνα».
Οι ακαδημαϊκοί φοβούνται να μιλήσουν
Την περασμένη εβδομάδα, το πανεπιστήμιο άνοιξε τις πόρτες του, επιτρέποντας στους δημοσιογράφους να συναντήσουν μερικούς Αμερικανούς που ήταν στην τελική φάση για να ενταχθούν στο πρόγραμμα.
Καθώς διεξάγονται μάχες υψηλού προφίλ μεταξύ πανεπιστημίων όπως το Χάρβαρντ και ο Λευκός Οίκος, όλοι ζήτησαν να μην αναφερθούν τα ονόματα των ιδρυμάτων τους, επικαλούμενοι ανησυχίες ότι οι εργοδότες τους θα μπορούσαν να υποστούν αντίποινα.
Ορισμένοι αρνήθηκαν να μιλήσουν στα μέσα ενημέρωσης, ενώ άλλοι ζήτησαν να μην χρησιμοποιηθούν τα πλήρη ονόματά τους, δίνοντας μια ένδειξη για το πώς οι ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ σπέρνουν ανησυχία μεταξύ των ακαδημαϊκών.
«Η ανησυχία είναι ότι έχουμε ήδη δει επιστήμονες να κρατούνται στα σύνορα. Βεβαίως, δεν είναι Αμερικανοί πολίτες, αλλά τώρα λένε ακόμη και ότι αν μιλήσεις εναντίον της κυβέρνησης, θα σε απελάσουν», είπε μια ανθρωπολόγος που ζήτησε να αναφερθεί μόνο ως Λίζα.
«Γι’ αυτό δεν θέλω να έχω τίποτα εναντίον μου αυτή τη στιγμή, μέχρι να μπορέσω να μετακομίσω επίσημα εδώ με την οικογένειά μου».
Λογοκρισία, αβεβαιότητα και οικονομική επισφάλεια
Μαζί, οι ερευνητές σκιαγράφησαν μια εικόνα ενός επαγγέλματος που έχει βυθιστεί στην αβεβαιότητα, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση μειώνει δραστικά τις δαπάνες για ερευνητικές επιχορηγήσεις και διαλύει τους ομοσπονδιακούς φορείς που διαχειρίζονται και χορηγούν χρηματοδότηση.
Μερικούς μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Τραμπ, η πολιτική εισχωρεί όλο και περισσότερο στον ακαδημαϊκό χώρο, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να εξαλείψει οτιδήποτε θεωρεί «wokeism» (πολιτική ορθότητα) από τον κόσμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
«Υπάρχει πολλή λογοκρισία τώρα, είναι τρελό», είπε η Κάρολ Λι, εξελικτική βιολόγος, δείχνοντας τη λίστα των όρων που θεωρούνται πλέον απαγορευμένοι στις αιτήσεις για ερευνητικές επιχορηγήσεις. «Υπάρχουν πολλές λέξεις που δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούμε. Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούμε τις λέξεις ποικιλομορφία, γυναίκες, LGBTQ».
Ενώ ο γρήγορος ρυθμός των αλλαγών είχε αφήσει πολλούς νευρικούς για το τι μπορεί να τους περιμένει, πολλοί προτίμησαν να πάρουν αυτό το ρίκο.
Donald Trump’s attacks on science are unfocused and disingenuous. Far from unshackling scientific endeavour, the administration is doing it serious damage. The consequences will be bad for everyone https://t.co/wvKLQQ7mmI pic.twitter.com/pm4rIPFpWz
— The Economist (@TheEconomist) May 22, 2025
Χωρίς άλλη επιλογή
«Οι άνθρωποι μετακομίζουν, αυτό είναι σίγουρο», είπε η Λι. «Πολλοί άνθρωποι έχουν ήδη μετακομίσει στην Κίνα. Και η Κίνα τους υποδέχεται με ανοιχτές αγκάλες. Αν οι άνθρωποι λαμβάνουν προσφορά από τον Καναδά, μετακομίζουν στον Καναδά».
Για τη Λίζα, τη ανθρωπολόγο, η πραγματικότητα του να διαλύσει τη ζωή της στις ΗΠΑ και να μετακομίσει με τον σύζυγό της, έναν δάσκαλο, και τα δύο παιδιά τους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού άρχιζε να γίνεται αντιληπτή. «Είναι συναρπαστικό, αλλά και αγχωτικό», είπε.
Ήξερε ότι έπρεπε να φύγει όταν έγινε σαφές ότι ο Τραμπ είχε κερδίσει μια δεύτερη θητεία. Μήνες αργότερα, βρήκε έναν πιθανό τρόπο να το κάνει, αλλά ακόμα προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τι θα συνεπάγεται η συμμετοχή της στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Aix-Marseille.
«Είναι μεγάλη μείωση μισθού», είπε. «Τα παιδιά μου είναι πολύ ενθουσιασμένα. Ο σύζυγός μου ανησυχεί ότι δεν θα βρει δουλειά. Αυτό ανησυχεί και εμένα, γιατί δεν νομίζω ότι θα μπορέσω να συντηρήσω τους τέσσερίς μας με το μισθό μου».
Αλλά για εκείνη, και για αρκετούς άλλους που είχαν προκριθεί, η άποψη ήταν ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή.
Πηγή: in.gr
