ΜΤην Τετάρτη 30 Ιουλίου, ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια χτύπησε την ανατολική Ρωσία, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στις παράκτιες περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού. Ωκεανού. Ξυπνώντας μνήμες από τον καταστροφικό σεισμό στην Ιαπωνία το 2011 που προκάλεσε και ένα σφοδρό τσουνάμι.
Ο σεισμός μεγέθους 8,8 Ρίχτερ συγκλόνισε την περιοχή, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει προκληθεί το καταστροφικό τσουνάμι που πολλοί φοβούνταν.
Πώς δημιουργείται ένας σεισμός μεγάλου μεγέθους;
Η χερσόνησος Καμτσάτκα βρίσκεται στον «Δακτύλιο της Φωτιάς» του Ειρηνικού, μία από τις πιο σεισμογενείς ζώνες στον κόσμο. Εκεί συγκρούονται τεκτονικές πλάκες που κινούνται με σχετικά μεγάλες ταχύτητες. Συγκεκριμένα, η τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά με περίπου 8 εκατοστά τον χρόνο, διπλάσια ταχύτητα από την ανάπτυξη των νυχιών μας, και βυθίζεται κάτω από τη μικροπλάκα του Οχότσκ, που αποτελείται από ελαφρύτερα πετρώματα.
Καθώς η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται, θερμαίνεται και λιώνει στο εσωτερικό της Γης, αλλά η κίνησή της δεν είναι πάντα ομαλή. Οι δύο πλάκες κολλούν μεταξύ τους, με την ανώτερη πλάκα να τραβιέται προς τα κάτω από την βυθιζόμενη. Η πίεση και η τριβή μπορεί να συγκεντρωθούν επί χιλιάδες χρόνια, ώσπου η ενέργεια απελευθερώνεται ξαφνικά μέσα σε λίγα λεπτά, προκαλώντας έναν σεισμό μεγαθραύσης (megathrust earthquake).
Ο Δρ Στίβεν Χικς, σεισμολόγος στο University College του Λονδίνου, τονίζει πως τέτοιοι σεισμοί χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλες ρωγμές που εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα. Είναι αυτή η μεγάλη επιφάνεια μετακίνησης που οδηγεί σε σεισμούς τόσο υψηλής έντασης.
Η περιοχή της Καμτσάτκα έχει ιστορικό έντονης σεισμικής δραστηριότητας: το 1952 καταγράφηκε σεισμός μεγέθους 9 Ρίχτερ μόλις 30 χιλιόμετρα από το σημερινό επίκεντρο.
Γιατί το τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός δεν ήταν τόσο καταστροφικό;
Όταν οι τεκτονικές πλάκες μετατοπίζονται απότομα, μπορούν να μετακινήσουν μεγάλες ποσότητες νερού, δημιουργώντας κύματα τσουνάμι. Στον ανοιχτό ωκεανό, αυτά τα κύματα ταξιδεύουν με ταχύτητες άνω των 800 χιλιομέτρων την ώρα, ωστόσο το ύψος τους είναι μικρό και τα κύματα απλωμένα σε μεγάλες αποστάσεις, οπότε η έντασή τους είναι μικρή.
Όταν όμως πλησιάζουν σε ρηχά νερά κοντά στις ακτές, επιβραδύνονται και το ύψος τους αυξάνεται κατακόρυφα, σχηματίζοντας τοιχία νερού που μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένες καταστροφές.
Στην περίπτωση του σεισμού στην Καμτσάτκα, το τσουνάμι είχε ύψος περίπου 4 μέτρα σε ορισμένα σημεία, πολύ μικρότερο από τα γιγαντιαία κύματα που έφτασαν σε ύψος δεκάδων μέτρων το 2004 και το 2011. Παράγοντες όπως το σχήμα και το ανάγλυφο του θαλάσσιου βυθού, αλλά και η μορφολογία της ακτής, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μείωση της έντασης του τσουνάμι.
Επιπλέον, το επίκεντρο του σεισμού βρισκόταν σε σχετικά μικρό βάθος, περίπου 20,7 χιλιόμετρα. Παρότι αυτό το βάθος συχνά σχετίζεται με ισχυρά τσουνάμι, υπάρχει πιθανότητα τα αρχικά μοντέλα να έχουν υποεκτιμήσει το πραγματικό βάθος, και αν το εστιακό βάθος είναι λίγο πιο βαθύ, το ύψος των κυμάτων μειώνεται αισθητά, όπως εξήγησε ο Δρ Χικς.
Ο ρόλος των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης
Ένας βασικός λόγος που οι συνέπειες του σεισμού δεν ήταν καταστροφικές ήταν η ύπαρξη αποτελεσματικών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης τσουνάμι. Μετά τις φονικές καταστροφές του 2004, πολλές χώρες γύρω από τον Ειρηνικό έχουν επενδύσει σε δίκτυα παρακολούθησης και μηχανισμούς άμεσης εκκένωσης.
Αυτά τα συστήματα ειδοποιούν τον πληθυσμό άμεσα και οργανώνουν την εκκένωση των παράκτιων περιοχών, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο απωλειών. Το 2004, αντίθετα, η έλλειψη προειδοποίησης προκάλεσε αιφνιδιασμό και χιλιάδες θανάτους.
Παρά την πρόοδο, η πρόβλεψη του ακριβούς χρόνου ενός σεισμού παραμένει ανέφικτη. Η καθηγήτρια Λίζα ΜακΝιλ επισημαίνει ότι οι επιστήμονες μπορούν να υπολογίζουν την ταχύτητα και τη μετακίνηση των πλακών και να εκτιμούν στατιστικά τον κίνδυνο, αλλά όχι να προβλέπουν με ακρίβεια πότε θα συμβεί ο κύριος σεισμός.
Η Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία (USGS) είχε καταγράψει δέκα ημέρες πριν ένα σεισμό 7,4 Ρίχτερ στην ίδια περιοχή, ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί προσεισμός. Ωστόσο τέτοιες ενδείξεις δεν επιτρέπουν με βεβαιότητα την πρόβλεψη του μεγάλου σεισμού.
Το Ρωσικό Γεωφυσικό Ινστιτούτο αναμένει ότι οι μετασεισμοί θα συνεχιστούν για περίπου έναν μήνα, και συνεχίζει την παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Πηγή: tanea.gr
