Τι σημαίνει η συμφωνία των δασμών για την επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ

Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Οι προσδοκίες και τα “στοιχήματα” των επενδυτών για μείωση επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 0,25% επιπλέον, έχουν τώρα μετατοπιστεί βίαια κι έχουν πάρει αναβολή για τον Μάρτιο του 2026, με πιθανότητες 90% για την ώρα, ενώ οι αγορές αποδομούν χωρίς προσχήματα και χωρίς έλεος την “εμπορική συμφωνία” ΕΕ και ΗΠΑ.

Το ευρώ υποχώρησε εκ νέου χθες, κάτω από τα 1,16 δολάρια, επεκτείνοντας την πτώση 1,3% της Δευτέρας – την πιο απότομη ημερήσια πτώση εδώ και πάνω από δύο μήνες – καθώς έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδό του από τις 20 Ιουνίου.

Η ισοτιμία με το δολάριο ξεκινά τώρα από τα 1,1563 δολάρια, που σημαίνουν εβδομαδιαία πτώση 1,8%, με το ευρωπαϊκό νόμισμα να διατηρεί ακόμα κέρδη 11,61% από την αρχή του έτους έναντι του δολαρίου. Οι τιμές στο αργό πετρέλαιο είναι η άλλη προφανής αντίδραση των αγορών, με το αμερικανικό αργό να ηγείται της ανόδου σε αυτή τη φάση.

Οι κινήσεις αυτές αντανακλούν την αυξανόμενη ανησυχία ότι η συμφωνία ΕΕ και ΗΠΑ ωφελεί δυσανάλογα τις ΗΠΑ. Αλλά σήμερα Τετάρτη, τα βλέμματα μπορεί να στραφούν και στα ομόλογα, αφού στη Γερμανία έρχεται στην επικαιρότητα προσχέδιο του προϋπολογισμού που ξεπερνά τον κανόνα για το φρένο του χρέους και οδηγεί τη χώρα σε δανεισμό περίπου 175 δισ. ευρώ, δηλαδή υπερτριπλάσιο από τον δανεισμό στον τελευταίο προϋπολογισμό της προηγούμενης κυβέρνησης του κ. Σολτς.

Η Γερμανία δανείζεται για να επενδύσει σε υποδομές και άμυνα. Πέρυσι δαπάνησε στην άμυνα το 2% του προϋπολογισμού, ενώ οι στρατιωτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν μέχρι το 3,5% του γερμανικού ΑΕΠ έως το 2029.

Στο μεταξύ, οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων αυξήθηκαν 10 μονάδες βάσης σε εβδομαδιαίο επίπεδο, όπως και των ολλανδικών και δανικών ομολόγων. Οι αποδόσεις των αυστριακών και φινλανδικών ομολόγων αυξήθηκαν 11 μονάδες βάσης αυτή την εβδομάδα. Η απόδοση στο ελληνικό δεκαετές αυξήθηκε 9 μονάδες.

Όλα τα παραπάνω προβλέφθηκαν και απασχόλησαν την τελευταία Σύνοδο της ΕΚΤ στις 24 Ιουλίου, όταν η απόφαση να μείνουν αμετάβλητα τα επιτόκια της ΕΚΤ ήταν ομόφωνη, καθώς η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ έστειλε το μήνυμα ότι ο πληθωρισμός είναι ισχυρά και μακροχρόνια δεμένος με τον στόχο του 2% και ότι τώρα χρειάζεται να εξεταστούν και να “μοντελοποιηθούν” οι επιπτώσεις από την αναμενόμενη (τότε) συμφωνία ΕΕ και ΗΠΑ. Η ΕΚΤ τον Ιούνιο είχε κάνει προβλέψεις για μία ακόμα μείωση 0,25% των επιτοκίων.

Οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων ήταν πιο αποκαλυπτικές από το ανακοινωθέν της απόφασης. Στην πρώτη κιόλας ερώτηση που δέχθηκε η πρόεδρος Λαγκάρντ, χρειάστηκε να απαντήσει “πόσο περιπλέκονται τα πράγματα με την ισοτιμία του ευρώ στα 1,20 δολάρια” (αφού ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος είχε πει στη Σίντρα της Πορτογαλίας ότι οτιδήποτε πέραν του 1,20 μπορεί να είναι περίπλοκο). Χρειάστηκε επίσης να απαντήσει αν η επιβολή δασμών 15% (τρεις ημέρες πριν την επίσημη ανακοίνωσή τους) ήταν στο βασικό σενάριο της ΕΚΤ.

Οι ερωτήσεις έδειξαν το επίπεδο γνώσης του κοινού και πόσο τα δύο αυτά ζητήματα, που προφανώς συζητήθηκαν με δημοσιογράφους, απασχολούσαν την ΕΚΤ κι εξακολουθούν να την απασχολούν. Η ΕΚΤ, είπε η κ. Λαγκάρντ, δεν στοχεύει σε κάποια ισοτιμία και τις παρακολουθεί απλώς γιατί έχουν σημασία για την πρόβλεψη του πληθωρισμού.

Ωστόσο, όπως ακριβώς το είπε ο Ισπανός αντιπρόεδρος, το ακριβό ευρώ δυσκολεύει όλους τους εξαγωγείς στην Ευρώπη, ειδικά τώρα που υπάρχει γενικός δασμός 15%. Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη εξαρτάται από εισαγωγές στην ενέργεια, όπως και η ελληνική οικονομία. Προς το παρόν, οι τιμές στο Brent είναι 10% χαμηλότερες από ό,τι πέρυσι τον Ιούλιο και 2,61% φθηνότερες από την αρχή της χρονιάς, αλλά η εβδομαδιαία άνοδος είναι ήδη 6,10% και ροκανίζει το όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.

Η ΕΚΤ γνωρίζει, και η κ. Λαγκάρντ το ανέφερε, ότι η άνοδος του ρυθμού ανάπτυξης στην Ευρώπη το προηγούμενο διάστημα, οφείλεται εν μέρει σε αυξημένες προμήθειες για να “στοκάρουν” οι Αμερικανοί εισαγωγείς ευρωπαϊκά προϊόντα πριν τους δασμούς. Οφείλεται εν μέρει και στην Ιρλανδία, όπου το βόρειο και το νότιο τμήμα της θα έχουν διαφορετικό δασμολογικό συντελεστή με τις ΗΠΑ.

Η ΕΚΤ έχει στείλει σήμα ότι τώρα θα τηρήσει στάση αναμονής, αλλά μπορεί να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια αν χρειαστεί. Το έχει ήδη προβλέψει. Επίσης, δεν θέλει να κάνει παιχνίδια με το ευρώ, όπου ισχύει ο κανόνας Goldilocks: Ούτε πολύ, ούτε λίγο – ακριβώς στη μέση! Η ισχυροποίηση του ευρώ είναι θετική μέχρι ενός ορισμένου σημείου, αρκεί να μην εμποδίζει τις εξαγωγές.

Το πρόβλημα είναι στη συμφωνία και δεν κρύβεται. Αν έχει έντονα αποπληθωριστικό αντίκτυπο, ειδικά για τη Γερμανία και τη Γαλλία, τότε θα παρέμβει, γιατί είναι οι οικονομίες που κινούν την Ευρώπη και έμμεσα επηρεάζουν και τη χώρα μας.

Η Ελλάδα δεν θέλει να δει τους Γερμανούς και τους άλλους καλούς Ευρωπαίους τουρίστες να ματαιώνουν τα ταξίδια τους ή να ξοδεύουν λιγότερα αντί να απολαμβάνουν ανέμελα τις διακοπές τους. Επίσης, δεν θέλει ακριβές εισαγωγές καυσίμων.

Τέλος, η ΕΚΤ γνωρίζει ότι το επίπεδο της ρευστότητας στις αγορές είναι μεγάλο και έχει τον τρόπο να την κάνει φθηνότερη αν χρειαστεί. Η τραπεζική ενοποίηση, η άρση αντικινήτρων και η σωστή δημοσιονομική πολιτική, ειδικά από τις ισχυρές χώρες, είναι το ζητούμενο σε αυτή τη φάση.