ΚΕΦΙΜ: Η αύξηση της φορολογίας στον καπνό διευρύνει τη μαύρη αγορά στην Ευρώπη –

Στη μαύρη αγορά καπνικών προϊόντων και στη φορολογία εστιάζει νέα έρευνα του EPICENTER, που δημοσιοποιεί το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών και στην οποία μεταξύ άλλων αναδεικνύεται πως στην Ελλάδα καταγράφεται το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό (25%) μαύρης αγοράς λαθραίων και νοθευμένων καπνικών προϊόντων ανάμεσα στις χώρες της μελέτης.

Ειδικότερα, με τους συντάκτες της έκθεσης, «η αύξηση των φόρων στον καπνό στην Ευρώπη επιτείνει την αντίστοιχη μαύρη αγορά. Συγκεκριμένα, για κάθε επιπλέον ευρώ στην τιμή του καπνού εξαιτίας της αύξησης της φορολογίας, το μερίδιο της μαύρης αγοράς αυξάνεται κατά 5-12%, με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, η αύξηση της φορολογίας να μην οδηγεί σε αντίστοιχη αύξηση των κρατικών εσόδων αλλά στην ενίσχυση εγκληματικών οργανώσεων».

Φορολογική κουλτούρα

Σε ότι αφορά στην Ελλάδα σημειώνεται ότι το υψηλό ποσοστό που καταγράφεται δεν οφείλεται αποκλειστικά στο ύψος της τιμής των καπνικών προϊόντων και της προσιτότητάς τους, δηλαδή της σχέσης της τιμής τους και του εισοδήματος των πολιτών. Άλλοι πιθανοί παράγοντες είναι η φορολογική κουλτούρα, η αδυναμία των κρατικών θεσμών, η αναποτελεσματικότητα στην επιβολή του νόμου, η διαπερατότητα των συνόρων, καθώς και η εγγύτητα με χώρες με χαμηλότερες τιμές.

Καθώς η τιμή των τσιγάρων καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη φορολογία, η μελέτη αναφέρει ότι οι υψηλοί φόροι στα τσιγάρα, ιδίως στη Δυτική Ευρώπη, έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη μαύρης αγοράς, καθώς τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση για παράνομο καπνό αυξάνονται όσο αυξάνεται και η νόμιμη τιμή.

Επιπλέον, στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ο συσχετισμός φορολογίας και παράνομων πωλήσεων είναι ασθενέστερος, λόγω της κατ’ αρχάς χαμηλότερης φορολογίας και της μη γειτνίασης με χώρες με ακόμη χαμηλότερες τιμές.

Γεωγραφική εγγύτητα

Ένα ακόμη απο τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης είναι ότι η γεωγραφική εγγύτητα με χώρες όπως η Ρωσία, η Ουκρανία και η Λευκορωσία δεν αποτελεί πλέον σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει τις παράνομες πωλήσεις καπνού στην Ευρώπη.

Παράλληλα, η μελέτη υπογραμμίζει πως «τα επίπεδα διαφθοράς όπως τα αντιλαμβάνονται οι πολίτες δεν συσχετίζονται με το μέγεθος της παράνομης αγοράς. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, χώρες στις οποίες οι πολίτες αναφέρουν χαμηλότερα επίπεδα διαφθοράς καταγράφουν υψηλότερα επίπεδα παράνομου εμπορίου, ενώ υπερβολική φορολογία μπορεί να υπονομεύσει τα δημόσια έσοδα και να ενισχύσει το οργανωμένο έγκλημα».

Κοινή λογική

«Είναι αυταπάτη να φαντάζεται κανείς ότι η φορολογία δεν αποτελεί βασικό παράγοντα που επηρεάζει τις παράνομες πωλήσεις καπνικών προϊόντων», δηλώνει ο Δρ Κρίστοφερ Σνόουντον, συγγραφέας της έρευνας και επιμελητής του Δείκτη Παρεμβατικού Κράτους (Nanny State Index)».

Ο ίδιος θα σημειώσει πως «η ακαδημαϊκή έρευνα, η πικρή εμπειρία και η κοινή λογική μάς λένε ότι αυτό όντως ισχύει. Αυτή η νέα έρευνα καταδεικνύει ότι η τιμή πώλησης είναι ο κύριος προσδιοριστικός παράγοντας των παράνομων πωλήσεων τσιγάρων, ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη, και ότι περαιτέρω αυξήσεις φόρων θα οδηγήσουν σε περισσότερη εγκληματική δραστηριότητα».