H Ελλάδα και 17 κράτη-μέλη της ΕΕ υπέβαλαν αίτημα για το SAFE – Στα 127 δισ. ευρώ τα προγράμματα

Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα, η Κύπρος, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ιταλία, η Λετονία, τη Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Φινλανδία έχουν καταθέσει αίτημα για την πρόσβαση σε δάνεια στο πλαίσιο του μέσου SAFE («Δράση για την ασφάλεια στην Ευρώπη»), το οποίο έχει τη δυνατότητα να χορηγήσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ στα κράτη μέλη για να αυξήσουν τις εθνικές στρατιωτικές τους δαπάνες.

Τα κράτη-μέλη έχουν προθεσμία μέχρι τις 31 Ιουλίου για να εκφράσουν πρώτα το ενδιαφέρον τους και να υποβάλουν αίτηση για δάνεια από το μέσο «SAFE» και στη συνέχεια θα έχουν ακόμα τέσσερις μήνες για να αναλύσουν λεπτομερώς τον τύπο των έργων, τους εταίρους τους και τον προϋπολογισμό για τα έργα τους.

Επίσης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η «έγκαιρη» εκδήλωση ενδιαφέροντος από τα κράτη-μέλη θα της επιτρέψει να αξιολογήσει τη ζήτηση και να προετοιμαστεί για την άντληση κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές. Η προθεσμία για την επίσημη υποβολή αιτήσεων στο πλαίσιο του «SAFE» είναι η 30ή Νοεμβρίου 2025.

Ακόμη ο επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους δήλωσε: «Το έντονο ενδιαφέρον για το SAFE, με τουλάχιστον 127 δισ. ευρώ σε δυνητικές αμυντικές προμήθειες, καταδεικνύει την ενότητα και τη φιλοδοξία της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη στήριξη των χωρών της ΕΕ στις προσπάθειές τους να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Το “SAFE” αποτελεί σύμβολο της συλλογικής μας δέσμευσης να ενισχύσουμε την αμυντική μας ετοιμότητα για ένα ασφαλέστερο και ενωμένο μέλλον».

Το «SAFE» αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος που παρουσιάστηκε στα τέλη Μαρτίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο στοχεύει στην κινητοποίηση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον επανεξοπλισμό της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Τέλος το «SAFE» αποτελεί βασικό μέσο της ΕΕ για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας, στηρίζοντας επενδύσεις σε τομείς όπως η άμυνα, οι υποδομές διπλής χρήσης, οι ικανότητες στον κυβερνοχώρο και οι στρατηγικές αλυσίδες εφοδιασμού.

Τον Μάρτιο του 2022, λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ηγέτες της ΕΕ υιοθέτησαν τη Διακήρυξη των Βερσαλλιών και συμφώνησαν να επενδύσουν περισσότερο και καλύτερα στην άμυνα, ενισχύοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και μειώνοντας τις στρατηγικές εξαρτήσεις.

Σε διαδοχικές συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μεταξύ 2024 και 2025, οι ηγέτες της ΕΕ επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ και να εφαρμόσουν τους στόχους που τέθηκαν στη διακήρυξη των Βερσαλλιών.

Το πλαίσιο και οι στόχοι του σχεδίου

Βασισμένο στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών και τις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030 παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2025. Στόχος είναι η δραματική αύξηση των αμυντικών επενδύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με επιπλέον κεφάλαια που μπορούν να φτάσουν τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια.

Η πρωτοβουλία ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις ασφάλειας και την ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.

Ο πρώτος πυλώνας: Η «Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη» (SAFE)

Στις 27 Μαΐου 2025, το Συμβούλιο ενέκρινε τον πρώτο πυλώνα του σχεδίου, το χρηματοδοτικό μέσο SAFE. Πρόκειται για ένα ειδικό ταμείο που θα διαθέσει δάνεια ύψους έως και 150 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Το SAFE στοχεύει να βοηθήσει τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν γρήγορες και σημαντικές αυξήσεις στις αμυντικές τους δαπάνες, προωθώντας τις κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού, ώστε να ενισχυθεί η βιομηχανική βάση και η διαλειτουργικότητα.

Δημοσιονομική ευελιξία μέσω ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής

Για να υποστηριχθούν οι αυξημένες δαπάνες, στις 8 Ιουλίου 2025 ενεργοποιήθηκε η εθνική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για 15 κράτη-μέλη.

Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα κράτη θα έχουν επιπλέον δημοσιονομική ευελιξία για αμυντικές επενδύσεις μέχρι το 2028, με όριο ετήσιου πλεονάσματος έως 1,5% του ΑΕΠ. Με τον τρόπο αυτό, μπορούν να δαπανήσουν περισσότερο για άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.

Συμμετοχή τρίτων χωρών και ενίσχυση συνεργασιών

Το SAFE ανοίγει την πόρτα και σε τρίτες χώρες να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες. Εκτός των κρατών μελών της ΕΕ, μπορούν να συμμετάσχουν: Η Ουκρανία, οι Χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), υποψήφιες και εν  δυνάμει υποψήφιες για ένταξη χώρες, χώρες με εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.

Αυτή η συνεργασία ενισχύει τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής άμυνας, ενώ διευκολύνει την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και τεχνολογιών.

Επιλέξιμες δράσεις και τομείς προτεραιότητας

Το SAFE θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις σε δύο βασικές κατηγορίες αμυντικού υλικού: Επίγεια συστήματα μάχης και πυρομαχικά, πυρομαχικά και πύραυλοι, συστήματα πυροβολικού, εξοπλισμός πεζικού, προστασία κρίσιμων υποδομών, κυβερνοχώρος και στρατιωτική κινητικότητα, αεροπορική και ναυτική άμυνα, υψηλής τεχνολογίας συστήματα, συστήματα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας, θαλάσσιες και υποβρύχιες ικανότητες, drones και αντι-drones και συστήματα C4ISTAR, διαστημικά μέσα, τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικός πόλεμος

Για την κατηγορία 2, ισχύουν αυστηρότερες προϋποθέσεις ώστε να διασφαλίζεται ο ρόλος των αναδόχων στην εξέλιξη και προσαρμογή του εξοπλισμού.

Επιπλέον, το κόστος εξαρτημάτων από χώρες εκτός ΕΕ, ΕΟΧ και Ουκρανίας δεν πρέπει να ξεπερνά το 35% του συνολικού κόστους.

Οφέλη και στρατηγική σημασία

Με το SAFE, η ΕΕ επιδιώκει να αυξήσει σημαντικά την παραγωγική ικανότητα της αμυντικής βιομηχανίας της, να καλύψει υπάρχοντα κενά δυνατοτήτων και να ενισχύσει τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης.

Παράλληλα, το πρόγραμμα προωθεί τη διαλειτουργικότητα ανάμεσα στα κράτη μέλη και ενισχύει τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ, ενδυναμώνοντας τη διατλαντική συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας.

Οι επόμενοι πυλώνες του σχεδίου ReArm Europe

Το SAFE είναι ο πρώτος πυλώνας. Οι υπόλοιποι περιλαμβάνουν: Την ενίσχυση της εθνικής χρηματοδότησης μέσω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, την ευελιξία των ευρωπαϊκών ταμείων (π.χ. ταμεία συνοχής) για επενδύσεις στην άμυνα, τη συμπλήρωση της δημόσιας χρηματοδότησης με δάνεια και επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τον αμυντικό τομέα.

Τέλος πριν από έναν μήνα στην Χάγη στην σύνοδο του ΝΑΤΟ  η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είχε δηλώσει ότι η « η Ευρώπη της Άμυνας έχει ξυπνήσει». Μένει να δούμε εάν αυτό θα γίνει στην πράξη ή θα είναι άλλο ένα ευφυολόγημα της Γερμανίδας πολιτικού.

Πηγή: tanea.gr