Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να γίνει πιο κυρίαρχη, πιο υπεύθυνη για την άμυνά της και καλύτερα εξοπλισμένη για να ενεργεί και να αντιμετωπίζει αυτόνομα άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και των επιπτώσεών του στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Τον Μάρτιο του 2022, λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ηγέτες της ΕΕ υιοθέτησαν τη Διακήρυξη των Βερσαλλιών και συμφώνησαν να επενδύσουν περισσότερο και καλύτερα στην άμυνα, ενισχύοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και μειώνοντας τις στρατηγικές εξαρτήσεις.
Σε διαδοχικές συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μεταξύ 2024 και 2025, οι ηγέτες της ΕΕ επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ και να εφαρμόσουν τους στόχους που τέθηκαν στη διακήρυξη των Βερσαλλιών.
Το πλαίσιο και οι στόχοι του σχεδίου
Βασισμένο στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών και τις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030 παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2025. Στόχος είναι η δραματική αύξηση των αμυντικών επενδύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με επιπλέον κεφάλαια που μπορούν να φτάσουν τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η πρωτοβουλία ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις ασφάλειας και την ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Ο πρώτος πυλώνας: Η «Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη» (SAFE)
Στις 27 Μαΐου 2025, το Συμβούλιο ενέκρινε τον πρώτο πυλώνα του σχεδίου, το χρηματοδοτικό μέσο SAFE. Πρόκειται για ένα ειδικό ταμείο που θα διαθέσει δάνεια ύψους έως και 150 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Το SAFE στοχεύει να βοηθήσει τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν γρήγορες και σημαντικές αυξήσεις στις αμυντικές τους δαπάνες, προωθώντας τις κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού, ώστε να ενισχυθεί η βιομηχανική βάση και η διαλειτουργικότητα.
Δημοσιονομική ευελιξία μέσω ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής
Για να υποστηριχθούν οι αυξημένες δαπάνες, στις 8 Ιουλίου 2025 ενεργοποιήθηκε η εθνική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για 15 κράτη-μέλη.
Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα κράτη θα έχουν επιπλέον δημοσιονομική ευελιξία για αμυντικές επενδύσεις μέχρι το 2028, με όριο ετήσιου πλεονάσματος έως 1,5% του ΑΕΠ. Με τον τρόπο αυτό, μπορούν να δαπανήσουν περισσότερο για άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.
Συμμετοχή τρίτων χωρών και ενίσχυση συνεργασιών
Το SAFE ανοίγει την πόρτα και σε τρίτες χώρες να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες. Εκτός των κρατών μελών της ΕΕ, μπορούν να συμμετάσχουν: Η Ουκρανία, οι Χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), υποψήφιες και εν δυνάμει υποψήφιες για ένταξη χώρες, χώρες με εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αυτή η συνεργασία ενισχύει τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής άμυνας, ενώ διευκολύνει την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και τεχνολογιών.
Επιλέξιμες δράσεις και τομείς προτεραιότητας
Το SAFE θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις σε δύο βασικές κατηγορίες αμυντικού υλικού: Επίγεια συστήματα μάχης και πυρομαχικά, πυρομαχικά και πύραυλοι, συστήματα πυροβολικού, εξοπλισμός πεζικού, προστασία κρίσιμων υποδομών, κυβερνοχώρος και στρατιωτική κινητικότητα, αεροπορική και ναυτική άμυνα, υψηλής τεχνολογίας συστήματα, συστήματα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας, θαλάσσιες και υποβρύχιες ικανότητες, drones και αντι-drones και συστήματα C4ISTAR, διαστημικά μέσα, τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικός πόλεμος
Για την κατηγορία 2, ισχύουν αυστηρότερες προϋποθέσεις ώστε να διασφαλίζεται ο ρόλος των αναδόχων στην εξέλιξη και προσαρμογή του εξοπλισμού.
Επιπλέον, το κόστος εξαρτημάτων από χώρες εκτός ΕΕ, ΕΟΧ και Ουκρανίας δεν πρέπει να ξεπερνά το 35% του συνολικού κόστους.
Οφέλη και στρατηγική σημασία
Με το SAFE, η ΕΕ επιδιώκει να αυξήσει σημαντικά την παραγωγική ικανότητα της αμυντικής βιομηχανίας της, να καλύψει υπάρχοντα κενά δυνατοτήτων και να ενισχύσει τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης.
Παράλληλα, το πρόγραμμα προωθεί τη διαλειτουργικότητα ανάμεσα στα κράτη μέλη και ενισχύει τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ, ενδυναμώνοντας τη διατλαντική συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας.
Οι επόμενοι πυλώνες του σχεδίου ReArm Europe
Το SAFE είναι ο πρώτος πυλώνας. Οι υπόλοιποι περιλαμβάνουν: Την ενίσχυση της εθνικής χρηματοδότησης μέσω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, την ευελιξία των ευρωπαϊκών ταμείων (π.χ. ταμεία συνοχής) για επενδύσεις στην άμυνα, τη συμπλήρωση της δημόσιας χρηματοδότησης με δάνεια και επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τον αμυντικό τομέα.
Τέλος πριν από έναν μήνα στην Χάγη στην σύνοδο του ΝΑΤΟ η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είχε δηλώσει ότι η « η Ευρώπη της Άμυνας έχει ξυπνήσει». Μένει να δούμε εάν αυτό θα γίνει στην πράξη ή θα είναι άλλο ένα ευφυολόγημα της Γερμανίδας πολιτικού.
Πηγή: tanea.gr
