Με δισεκατομμύρια δολάρια να ρέουν σε βιοτεχνολογικές εταιρείες, σε εργαστήρια επαναπρογραμματισμού κυττάρων και σε ινστιτούτα όπου αναπτύσσονται φάρμακα που υπόσχονται να ανανεώσουν τα γηρασμένα κύτταρα, το πρόταγμα της μακροζωίας παύει να είναι επιστημονική φαντασία και αποκτά δομές, κεφάλαια, και – κυρίως – στρατηγική. Η αναζήτηση της μακροζωίας δεν υπήρξε ποτέ τόσο δημοφιλής όσο σήμερα. Θεραπείες, συμπληρώματα διατροφής, αντιγηραντικές αγωγές και «ρουτίνες» προωθούνται ως θαυματουργές, ακόμη κι αν απέχουν πολύ από το να έχουν επιστημονική τεκμηρίωση. Από τη χρηματοδότηση κοινών ερευνητικών εγχειρημάτων μέχρι την ίδρυση φουτουριστικών κοινοτήτων όπως η Zuzalu στο Μαυροβούνιο, συγκροτείται σταδιακά ένα παγκόσμιο οικοσύστημα γύρω από τη βιομηχανία της «αιώνιας νεότητας».
Στην Καλιφόρνια, ο θάνατος θεωρείται πλέον τεχνικό πρόβλημα. Για μια νέα γενιά δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας – από τον Τζεφ Μπέζος και τον Πίτερ Τιλ μέχρι τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ και τον Σαμ Αλτμαν – η ιδέα ότι η ανθρώπινη ζωή έχει φυσικά όρια δεν αποτελεί βιολογικό δεδομένο, αλλά μια πρόκληση που η καινοτομία καλείται να υπερβεί. Οραματίζονται έναν κόσμο όπου η γήρανση αναστέλλεται, οι ασθένειες προλαμβάνονται γενετικά και το «τέλος» δεν είναι πλέον αναπόφευκτο αλλά διαπραγματεύσιμο.
Εν τω μεταξύ, ο μύθος της πηγής της αιώνιας νεότητας δίνει σιγά σιγά τη θέση του σε έναν ρεαλιστικότερο στόχο, τη βελτιστοποιημένη γήρανση: να φτάνει δηλαδή κανείς σε μεγάλη ηλικία με καλή υγεία και ποιότητα ζωής. Πρόκειται για μια βαθιά πολιτική και φιλοσοφική στροφή, που γεννά ελπίδες αλλά και ανησυχίες: Ποιος θα έχει πρόσβαση στη μακροζωία; Μπορεί η τεχνολογία να επιμηκύνει τη ζωή χωρίς να διευρύνει τις ανισότητες; Και, τελικά, είμαστε έτοιμοι για έναν κόσμο όπου ο θάνατος δεν θα είναι πια δεδομένος αλλά θα αποτελεί επιλογή;
Νέοι 100+ ετών
Ηταν 122 ετών, 5 μηνών και 14 ημερών. Σχεδόν 28 χρόνια μετά τον θάνατό της, τα μυστικά της εξαιρετικής μακροζωίας της Γαλλίδας Ζαν Καλμάν από την Αρλ, που πέθανε στις 4 Αυγούστου 1997, παραμένουν ένα μυστήριο. Τόσο, που έχουν τροφοδοτήσει ακόμα και τις πιο παράξενες θεωρίες, όπως εκείνη δύο ρώσων ερευνητών που υποστήριξαν ότι η επιβεβαιωμένα μακροβιότερη γυναίκα στην ιστορία είχε στην πραγματικότητα πεθάνει το 1934 και ότι η κόρη της είχε σφετεριστεί την ταυτότητά της.
Οπως επισημαίνει έρευνα-αφιέρωμα της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde», η αναζήτηση της μακροζωίας – και μαζί της το φαντασιακό όραμα της αιώνιας νεότητας – γνωρίζει τεράστια απήχηση. Το γεγονός ότι ο αριθμός των αιωνόβιων έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τις τελευταίες δεκαετίες τροφοδοτεί εύλογες ελπίδες. Το 1975 η Γαλλία μετρούσε 1.149 αιωνόβιους. Σήμερα ξεπερνούν τις 31.000, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία.
Επιστήμονες, στατιστικολόγοι και δημογράφοι διαφωνούν επί δεκαετίες για το αν υπάρχει βιολογικό όριο στη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Ορισμένοι θεωρούν πως η πιθανότητα να ξεπεράσει κανείς τα 125 έτη είναι εξαιρετικά μικρή – ότι ο άνθρωπος έχει φτάσει το ηλικιακό «ταβάνι» του. Αν και οι μέχρι τώρα αριθμοί φαίνεται να τους επιβεβαιώνουν – κανείς δεν έχει ξεπεράσει το ρεκόρ της Ζαν Καλμάν -, δεν υπάρχει και κάτι που να αποκλείει ότι αυτό το όριο μπορεί κάποτε να καταρριφθεί.
Δισεκατομμυριούχοι της τεχνολογίας πιστεύουν τόσο πολύ στην επερχόμενη αθανασία, που κάποιοι, όπως ο Πίτερ Τιλ, σχεδιάζουν να κρυογονηθούν μετά θάνατον, με την ελπίδα ότι μια μέρα θα «αναστηθούν». Στη Σκότσντεϊλ της Αριζόνα εδρεύει το ίδρυμα Alcor, ειδικευμένο στην κρυογονική. Εκεί, το σώμα του Χαλ Φίνι, πρωτοπόρου του bitcoin που πέθανε το 2014, διατηρείται ήδη σε ψυκτικό θάλαμο μαζί με περίπου άλλες 200 σορούς.
Πειραματικές θεραπείες, εξειδικευμένος Τύπος και ακρότητες
Κάποιοι προσπαθούν να καθυστερήσουν το αναπόφευκτο με αυστηρές δίαιτες και πειραματικές θεραπείες, αμφιλεγόμενης επιστημονικής βάσης. Ο Μπράιαν Τζόνσον, πρωταγωνιστής ντοκιμαντέρ στο Netflix με τίτλο «Don’t Die: The Man Who Wanted to Be Eternal», έφτασε στο σημείο το 2023 να υποβληθεί σε μετάγγιση αίματος από τον 17χρονο γιο του μπροστά στις κάμερες – πρακτική για την οποία δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ως προς την αποτελεσματικότητά της. Μάλιστα στο TikTok αυτοσαρκάζεται ως «ο τρελός που προσπαθεί να μην πεθάνει». Σήμερα έχει 1,9 εκατ. ακολούθους στο Instagram.
Στον ακαδημαϊκό χώρο, παρά τη σχετική έλλειψη χρηματοδότησης, η έρευνα γύρω από τη γήρανση έχει ανθήσει τα τελευταία 20 χρόνια. Επίσης εξειδικευμένα περιοδικά καλύπτουν τις ανάγκες του κοινού τους και διαμορφώνουν παράλληλα ένα νέο. Οπως δήλωσε το 2024 ο νομπελίστας χημικός Βένκι Ραμακρίσναν, «η γήρανση ήταν κάποτε περιθωριακό πεδίο, αλλά χάρη στα νέα εργαλεία μπορούμε πλέον να τη μελετήσουμε επιστημονικά».
Κι ενώ – παρά τον ενθουσιασμό – δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί κάποια θεραπεία για τη γήρανση, η σχετική βιομηχανία έχει παρ’ όλ’ αυτά εκτιναχθεί χωρίς να είναι εύκολο να εκτιμηθεί η πραγματική της οικονομική διάσταση. Από συμπληρώματα με σπερμιδίνη, κουερσετίνη, ρεσβερατρόλη, φισετίνη, ασβαγκάντα και συνένζυμο NAD+, μέχρι υπέρυθρες σάουνες και τεστ DNA, η αγορά ξεχειλίζει – τις περισσότερες φορές χωρίς ρύθμιση και χωρίς έλεγχο ποιότητας.
Από την αιώνια νεότητα στη βελτιστοποιημένη γήρανση
Με το βλέμμα σε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση που είναι τελικά τα καλά – και ταυτόχρονα βαθιά – γεράματα πολυτελείς κλινικές ανά τον κόσμο απευθυνόμενες σε πλούσια πελατεία, προσφέρουν εξατομικευμένα προγράμματα με βάση εξελιγμένα ιατρικά τεστ και έμφαση σε διατροφή, άσκηση και ευεξία. Σε αυτό αποσκοπούν τα κέντρα μακροζωίας, όπως το La Prairie και Nescens στην Ελβετία, το Sha Wellness Clinic στην Ισπανία και το Longevity Spa στην Ιταλία.
Ταυτόχρονα influencers μακροζωίας μοιράζονται online τη θαυματουργή «ρουτίνα» τους. Οπως λέει ο καθηγητής Τόμας Κόλφιλντ του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα, «πρόκειται για συμβουλές κοινής λογικής: μην καπνίζεις, πίνε με μέτρο, φάε σωστά, ασκήσου. Κάποιοι όμως προσπαθούν να τις ντύσουν με επιστημονικό μανδύα για να φανούν πιο “μαγικές”». Η τάση έχει ενισχυθεί και από την πρωτοβουλία «Make America Healthy Again» του αμερικανού υπουργού Υγείας, Ρόμπερτ Κένεντι του νεότερου, ο οποίος έχει ταχθεί υπέρ της πρόσβασης σε πειραματικές θεραπείες, ακόμα και αν αυτό, όπως παραδέχεται, επιτρέπει την εξάπλωση «τσαρλατάνων».
Αυτή η βιομηχανία άνοιξε νέες επιχειρηματικές δυνατότητες. Στο Παρίσι, το κέντρο Zoï προσφέρει πλήρεις προληπτικούς ελέγχους υγείας. Στο Λονδίνο και τη Στοκχόλμη, το Neko Health προσανατολίζεται σε πιο προσιτές εκδοχές. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, γυμναστήρια ενσωματώνουν προγράμματα μακροζωίας με κρυοθεραπεία και φωτοθεραπεία.
Ολοένα και περισσότερα εξειδικευμένα κέντρα σε όλο τον κόσμο, που υιοθετούν τους κώδικες των πολυτελών ξενοδοχείων, προσφέρουν σε ευκατάστατους πελάτες θεραπείες αντιγήρανσης, των οποίων τα οφέλη δεν αποδεικνύονται πάντα επιστημονικά.
Λίγα μέτρα μακριά από το μικρό λιμάνι του Μπασέ μέσα σε έναν καταπράσινο χώρο που προσφέρει πανοραμική θέα στη λίμνη και στα βουνά, η Κλινική La Prairie δεν διαθέτει νερά με μαγικές ιδιότητες. Διαθέτει ωστόσο ένα πλεονέκτημα ιδιαίτερα περιζήτητο από την πλούσια διεθνή πελατεία της: «το μυστικό της μακροζωίας», όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της, επισημαίνεται στο αφιέρωμα της «Monde». Στη λίστα των διάσημων πελατών της έχουν βρεθεί ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ και η Κάρλα Μπρούνι. Στο ενημερωτικό φυλλάδιο, η τιμή της θεραπείας, που ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο της σουίτας, ξεκινά – συμπεριλαμβανομένης της διαμονής – από 31.800 ελβετικά φράγκα, δηλαδή πάνω από 34.000 ευρώ για μία εβδομάδα ανανέωσης, χωρίς να συνυπολογίζονται τα πρόσθετα έξοδα, όπως αισθητικές θεραπείες ή ιατρικές παρεμβάσεις.
Ο ανταγωνισμός εντείνεται
Πάνω από 800 τέτοια κέντρα υπάρχουν πλέον παγκοσμίως, σύμφωνα με αναλυτές. Ορισμένα προσφέρουν πειραματικές θεραπείες, όπως ανταλλαγή πλάσματος, χωρίς αποδεδειγμένο όφελος, ή ακόμη και απαγορευμένες θεραπείες γονιδιακής τροποποίησης. Στο Sheba Longevity Center στο Τελ Αβίβ – μία από τις λίγες δημόσιες κλινικές μακροζωίας – η διευθύντρια Εβελιν Μπίσοφ τάσσεται υπέρ της θέσπισης διεθνών προτύπων για τον έλεγχο μεθόδων και ιδρυμάτων.
Biohacking και ξερό ψωμί
Στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης και των influencers, η βιομηχανία της αιώνιας νεότητας μετουσιώνεται στην τάση του biohacking στοχεύοντας στη βελτιστοποίηση της υγείας, με σκοπό την επιβράδυνση της γήρανσης μέσα από μεθόδους κάποτε αμφιλεγόμενες και άλλοτε οριακά επιστημονικές. Ουσιαστικά πρόκειται για τη διαδικασία υιοθέτησης αλλαγών σε πολλαπλές πτυχές του καθημερινού μας τρόπου ζωής προκειμένου να «χακάρουμε» τη βιολογία του σώματός μας, με σκοπό να βελτιώσουμε την υγεία μας, κάτι που περιλαμβάνει ποικιλία πρακτικών, από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής έως τη χρήση φορητών συσκευών παρακολούθησης της υγείας. Τα Biohacks υπόσχονται οτιδήποτε, από γρήγορη απώλεια βάρους έως βελτιωμένη λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά οι πιο σώφρονες επισημαίνουν ότι τα καλύτερα αποτελέσματα biohacking προέρχονται από το να είμαστε καλά ενημερωμένοι και προσεκτικοί σχετικά με το τι λειτουργεί καλύτερα για το σώμα μας. Κομβικό σημείο είναι η μετρησιμότητα. Ρολόγια fitness, ζυγαριές λιπομέτρησης, αισθητήρες γλυκόζης, εξετάσεις μικροβιώματος ή DNA, μαγνητικές τομογραφίες… Κάθε βιολογική παράμετρος μετράται και αναλύεται για να εντοπιστούν πιθανά περιθώρια βελτίωσης.
Πέραν του γκουρού του biohacking, αμερικανού επιχειρηματία Μπράιαν Τζόνσον, ο Ντέιβ Ασπρεϊ με 1,3 εκατ. ακολούθους λέει ότι σκοπεύει να σκοπεύει να ζήσει έως τα 180. Πίσω τους κρύβεται ταυτόχρονα μια προσοδοφόρα βιομηχανία με συμπληρώματα, σειρές βιταμινών, τεστ γήρανσης, μέχρι ελιξίρια όπως το απλό ελαιόλαδο.
Οι δισεκατομμυριούχοι που ονειρεύονται να νικήσουν τον θάνατο
Ονειρεύονται να νικήσουν τον θάνατο και να παρατείνουν τη ζωή, όχι μεταφορικά, αλλά κυριολεκτικά. Δεκάδες εκπρόσωποι του ψηφιακού κεφαλαίου επενδύουν σε βιοτεχνολογίες, σε φάρμακα επιγενετικού επαναπρογραμματισμού, στην κρυογενετική, ακόμα και σε… ψηφιακή μεταφόρτωση εγκεφάλου. Πίσω από τη φιλοδοξία αυτή κρύβεται ένα κοινό αφήγημα: η πεποίθηση ότι η γήρανση και η φθορά λόγω ασθενειών δεν είναι φυσικά φαινόμενα, αλλά βιολογικά προβλήματα που μπορούν να λυθούν, αρκεί να επενδυθούν οι κατάλληλοι πόροι.
· Βιτάλικ Μπούτεριν
Καναδός προγραμματιστής και συνιδρυτής του Ethereum
Ενδιαφέρθηκε από την εφηβεία του για τη μακροζωία, διαβάζοντας το Ending Aging του αμφιλεγόμενου άγγλου επιστήμονα Ομπρεϊ ντε Γκρέι, ο οποίος υποστηρίζει ότι διορθώνοντας τις βλάβες της γήρανσης ο άνθρωπος μπορεί μέσα σε λίγες δεκαετίες να ζήσει πάνω από χίλια χρόνια.
· Πίτερ Τιλ
Συνιδρυτής των PayPal και Palantir
Επένδυσε από το 2016 στην Unity Biotechnology, εταιρεία που στοχεύει τα ηλικιωμένα κύτταρα. Σχεδιάζει να «κρυογονηθεί», πιστεύοντας πως μια μέρα η επιστήμη θα νικήσει τον θάνατο.
· Λάρι Πέιτζ
Συνιδρυτής της Google
Το 2013 ανακοίνωσε τη δημιουργία του Calico Labs, με στόχο την υγεία και τη μακροζωία.
· Τζεφ Μπέζος
Ιδρυτής της Amazon
Επένδυσε στην Unity Biotechnology και το 2021 συνέβαλε στην ίδρυση της Altos Labs, μιας από τις πιο προνομιούχες startups βιοτεχνολογίας, με κεφάλαια 3 δισ. δολαρίων.
· Σαμ Αλτμαν
Διευθύνων σύμβουλος της OpenAI
Χρηματοδότησε πλήρως τη Retro Biosciences (180 εκατ. δολάρια αρχικά) και είναι πιθανός πελάτης της Nectome, startup που υπόσχεται να διατηρήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο ώστε να «μεταφορτωθεί» ψηφιακά στο μέλλον.
· Μπράιαν Αρμστρονγκ
Ιδρυτής και CEO της Coinbase
Συμμετείχε στην ίδρυση της NewLimit, εταιρείας που αναπτύσσει φάρμακα για τον επιγενετικό επαναπρογραμματισμό και την αντιμετώπιση της γήρανσης.
· Μαρκ Ζάκερμπεργκ
Ιδρυτής του Facebook
Δεσμεύτηκε να επενδύσει 3 δισ. δολάρια σε διάστημα δέκα ετών μέσω της ChanInitiative για την «πρόληψη και θεραπεία κάθε νόσου». Συμμετείχε επίσης στη θέσπιση του βραβείου Breakthrough Prize in Life Sciences στον τομέα των βιοεπιστημών για την επέκταση της ανθρώπινης ζωής.
· Τζιμ Μέλον
Βρετανός δισεκατομμυριούχος επενδυτής
Ιδρυσε τη Juvenescence, εταιρεία βιοτεχνολογίας με στόχο τη μακροζωία και την επιβράδυνση της γήρανσης.
· Κρίστιαν Ανγκερμάγιερ
Γερμανός επιχειρηματίας και επενδυτής στον χώρο της βιοτεχνολογίας
Χρηματοδότησε τις Centenara Labs (Ελβετία) και Cambrian Bio (ΗΠΑ), εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αντιγήρανση.
· Ντάνιελ Εκ
Συνιδρυτής και CEO του Spotify
Ξεκίνησε στη Σουηδία την εταιρεία Neko Health, με στόχο την προληπτική παρακολούθηση της υγείας μέσω τεχνολογίας.
Πηγή: tanea.gr
