Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου: Στα 5 χλμ. οι εξορύξεις υδρογονανθράκων από τα όριά του –

Τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και χρήσεις στα δύο νέα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα σε Νότιες Κυκλάδες και Ιόνιο προσδιορίζουν οι δύο  Ειδικές Περιβαλλοντικές  Μελέτες (ΕΠΜ) οι οποίες ετέθησαν χθες σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Στόχος, αφού αξιολογηθούν τυχόν παρατηρήσεις και προτάσεις από πολίτες, τοπική αυτοδιοίκηση,  επιστημονικούς και περιβαλλοντικούς φορείς, να διαμορφωθεί το τελικό κείμενο που θα αποτελέσει την επιστημονική μελέτη τεκμηρίωσης για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος και του Σχεδίου Διαχείρισης των δύο πάρκων. Με τη θεσμοθέτησή τους, εάν δεν υπάρξει νέα εμπλοκή με την Τουρκία (σ.σ. χθες το τουρκικό ΥΠΕΞ  κατήγγειλε «μονομερείς ενέργειες» εκ μέρους της Ελλάδας), θα αυξηθεί η προστασία στο 36,2% των χωρικών υδάτων της χώρας.

Στα 5 χλμ. από το πάρκο οι εξορύξεις υδρογονανθράκων

Ειδικά για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου και με δεδομένο ότι η   ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον για εξορύξεις υδρογονανθράκων στη μελέτη γίνεται ειδική αναφορά στις  σχεδιαζόμενες δραστηριότητες βιομηχανικής εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στο Ιόνιο (συμπεριλαμβανομένων των γεωφυσικών σεισμικών ερευνών για τον εντοπισμό, χαρτογράφηση, και αξιολόγηση των δυνητικών κοιτασμάτων) και στη σημαντική  απειλή που αποτελούν για τα προστατευτέα αντικείμενα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ιονίου.

Και καθώς τα συγκεκριμένα έργα έχουν περιβαλλοντικό αποτύπωμα ποικίλης βαρύτητας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, οι μελετητές προτείνουν την καθιέρωση ζώνης αποκλεισμού δραστηριοτήτων εξόρυξης υδρογονανθράκων σε ακτίνα πέντε χιλιομέτρων από τα όρια της περιφερειακής ζώνης. Η συγκεκριμένη ρύθμιση στοχεύει στη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας, με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεων στη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

Ειδικότερα, η εφαρμογή αυτής της buffer zone αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των ενοχλήσεων και των αρνητικών επιδράσεων στα κητώδη, τις θαλάσσιες χελώνες  και στους ιχθυοπληθυσμούς. Η εφαρμογή της απαγόρευσης σύμφωνα με τους μελετητές, θα πρέπει να αφορά όλες τις φάσεις του προγράμματος εξόρυξης (έρευνα, ανάπτυξη, παραγωγή, αποξήλωση και αποσυναρμολόγηση εγκαταστάσεων). Εντός της συγκεκριμένης ζώνης των πέντε χιλιομέτρων, η λειτουργία και χρήση οποιασδήποτε πηγής ηχητικών κυμάτων θα αναστέλλεται κατά τη διάρκεια σεισμικών ερευνών, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η όχληση στη θαλάσσια πανίδα. Στην περιοχή αυτή θα επιτρέπεται αποκλειστικά η διέλευση ή η εκτέλεση ελιγμών των πλοίων.

Στον Αστακό υποστηρικτικές εγκαταστάσεις εξορύξεων

Όσον αφορά τις υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (λιμενικές εγκαταστάσεις, ελικοδρόμια, διυλιστήρια, μηχανουργεία, εγκαταστάσεις επισκευής-συντήρησης, αποθήκες), οι μελετητές προτείνουν την απαγόρευση χωροθέτησής τους σε ολόκληρη τη χερσαία και θαλάσσια περιοχή των νησιών της Περιφέρειας. Εξαίρεση αποτελούν οι εγκαταστάσεις που μπορούν να ενσωματωθούν στις πλατφόρμες εξόρυξης. Προτείνεται ωστόσο η αναζήτηση των κατάλληλων χώρων για τις συγκεκριμένες υποδομές στην παραλιακή ζώνη της δυτικής ηπειρωτικής χώρας, όπως στην περιοχή της ΝΑΒΙΠΕ (Ναυτιλιακή και Βιομηχανική Περιοχή) Πλατυγιαλίου Αστακού.

Εντός προστατευόμενης περιοχής το Κατάκολο

Αξιοσημείωτο είναι ότι στον χάρτη του θαλάσσιου πάρκου έχει ενταχθεί και η παραχώρηση «Δυτικό Κατάκολο» που διαχειρίζεται η Energean. Άλλωστε, η κυβέρνηση, διά στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη, είχε εδώ και καιρό διαμηνύσει ότι δεν ενδιαφέρεται για εξορύξεις πετρελαίου αλλά μόνο φυσικού αερίου. Έτσι, με την ένταξη της περιοχής του Κατακόλου, το πάρκο  διευρύνεται χωρικά και καθίσταται συνεχές. Επίσης, στη μελέτη για το θαλάσσιο πάρκο του Ιονίου προτείνεται   καθορισμός χωρικών ενοτήτων εξόρυξης υδρογονανθράκες.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες,  οι επιπτώσεις της εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου,  ποικίλουν ανάλογα με το είδος. Για παράδειγμα, στη μεσογειακή φώκια η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων της στο μέλλον, λόγω δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στα τέσσερα «οικόπεδα»  του Ιονίου («Μπλοκ 10», «Δυτικό Κατάκολο», «Μπλοκ Ιονίου», «Μπλοκ 2»), κρίνεται από τη μελέτη ως  μέτριας έντασης  σε μεγάλα τμήματα της περιοχής  με έμφαση στις περιοχές των «οικοπέδων» του Ιονίου. Ωστόσο, για τη φάλαινα φυσητήρα, το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο κ.ά. οι σχεδιαζόμενες δραστηριότητες   εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στο Ιόνιο Πέλαγος  συνδέονται με περιβαλλοντικές επιπτώσεις ποικίλης βαρύτητας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, συνιστά μακροχρόνια μόνιμη απειλή και υψηλής έντασης σε ολόκληρη την περιοχή μελέτης όπου απαντάται το είδος.

Απαγόρευση στις τράτες

Στα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα Νοτίων Κυκλάδων και Ιονίου προτείνεται καθολική απαγόρευση της αλιείας με μηχανότρατα ή βιντζότρατα, όπως συμβαίνει σήμερα στο υφιστάμενο Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου. Διατηρούνται πάντως, βιώσιμες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία και η μικρή παράκτια αλιεία.

Υδατοκαλλιέργειες στο πάρκο Ιονίου

Στο πάρκο Ιονίου και ειδικότερα στις ακτές των Δήμων Ξηρομέρου και Ακτίου – Βόνιτσας   Αιτωλοακαρνανίας η υδατοκαλλιέργεια, όπως και η αλιεία,  αποτελούν τον δυναμικότερο κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής της περιοχής, καταλαμβάνοντας κορυφαίες θέσεις σε αξία εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Έτσι, προτείνεται σε όλο το μήκος της παράκτιας ζώνης και λαμβάνοντας υπόψη τις τουριστικές προοπτικές,  βελτίωση των υποδομών των υφιστάμενων αλιευτικών καταφυγίων. Παράλληλα, κρίνεται αναγκαία η δημιουργία νέων αλιευτικών καταφυγίων για τον ελλιμενισμό και την προστασία των επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Επίσης, υπό όρους, θα επιτρέπονται υδατοκαλλιέργειες στον όρμο Παλαίρου και περιμετρικά των νήσων Κάλαμος και Καστός, σε τμήμα των ακτών Ιθάκης, Δυτικών και Νοτιοδυτικών ακτών Κεφαλονιάς και Λευκάδας, περιμετρικά της νήσου Ατόκου, στη θαλάσσια περιοχή Οξειάς, στον κόλπο Αργοστολίου κλπ.

Στο κάδρο τα υδατοδρόμια

Όσο για τα υδατοδρόμια, δίνεται πράσινο φως για τις θαλάσσιες περιοχές στο Μεγανήσι και περιμετρικά των νήσων Κάλαμος και Καστός, σε τμήματα των ακτών Ιθάκης,  των δυτικών και νοτιοδυτικών ακτών Κεφαλονιάς, στον κόλπο και στην ευρύτερη περιοχή του λιμένα Αργοστολίου, όπως και τους λιμένες Σάμης και Πόρου Κεφαλονιάς, Νυδρίου Λευκάδας, Κυλλήνης, Αστακού, Ζακύνθου, αλλά και στις περιοχές οργάνωσης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.

Άλλες χρήσεις στο πάρκο Ιονίου

Οι δράσεις ήπιας θαλάσσιας αναψυχής (κολύμβηση, ιστιοσανίδα, καταδύσεις, υποβρύχια φωτογράφηση κ.λπ.) προτείνεται από τους μελετητές να επιτρέπεται, με τις κατάλληλες ρυθμίσεις, σε όλη την προστατευόμενη περιοχή.  Επίσης, στις επιτρεπόμενες χρήσεις, μεταξύ άλλων,  περιλαμβάνονται  συντήρηση, επισκευή, βελτίωση και αποκατάσταση των νομίμως υφιστάμενων εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, στρατιωτικές ασκήσεις στις νησίδες του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου με συνεργασία των αρμόδιων φορέων κλπ. Στην παραλία ωοτοκίας θαλασσίων χελωνών Caretta caretta επιτρέπεται μόνο επιστημονική έρευνα και δράσεις αποκατάστασης.

Ειδικά για την αλιεία, εκτός από τις τράτες, απαγορεύεται και η επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία με οποιοδήποτε εργαλείο σε ακτίνα μισού ναυτικού μιλίου από τις ακτές σε όλες τις παράκτιες περιοχές του Πάρκου για το διάστημα 15 Απριλίου έως 31 Μαΐου, για την ανάκαμψη των ιχθυαποθεμάτων και τον περιορισμό της τυχαίας παγίδευσης θαλασσοπουλιών σε αλιευτικά εργαλεία.

Τι επιτρέπεται και τι όχι στο Πάρκο Αιγαίου

Το ίδιο ισχύει για την αλιεία στο νέο θαλάσσιο πάρκο Αιγαίου. Ειδικότερα για την Αμοργό ισχύουν οι ρυθμίσεις που έχουν προταθεί από το Αμοργόραμα, δηλαδή ζώνη 1,5 ναυτικού μιλίου γύρω από τις ακτές όπου θα υπάρχει εποχιακή απαγόρευση αλιείας για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο και μικρότερες ζώνες των θαλάσσιων εκτάσεων μεταξύ Αμοργού και Γραμβούσας, στα Κατάπολα και μεταξύ Αμοργού και Νικουριάς όπου προτείνεται πλήρης απαγόρευση της αλιείας.

Επίσης, στο πάρκο του Αιγαίου επιτρέπεται η ήπια θαλάσσια αναψυχή, η χρήση, συντήρηση, βελτίωση και αποκατάσταση των νομίμως υφιστάμενων εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, η αποκατάσταση, ανακατασκευή και επανακαλλιέργεια των παραδοσιακών αναβαθμίδων, και άλλων δομικών στοιχείων του αγροτικού τοπίου, η λειτουργία, συντήρηση και επισκευή των θρησκευτικών χώρων κλπ.

Για όλα τα έργα που δεν σχετίζονται άμεσα με τη  διαχείριση και τη διατήρηση του Πάρκου συνεχίζει να ισχύει η διαδικασία αδειοδότησής τους και η εκπόνηση Δέουσας Εκτίμησης και Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, καθώς και η έγκριση των προϋποθέσεων λειτουργίας τους από τον ΟΦΥΠΕΚΑ.

Ποια είναι τα όρια των δύο πάρκων;

Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο  Νότιων Κυκλάδων έχει συνολική έκταση σχεδόν 9.500  km2, εκ των οποίων  288 km2 είναι χερσαίες εκτάσεις και περιλαμβάνει 73 συμπλέγματα νησιών. Γενικότερα, με  βάση την προτεινόμενη οριοθέτηση του πάρκου Νότιων Κυκλάδων το εύρος των θαλάσσιων ορίων του προσδιορίζεται στα 6 ναυτικά μίλια. Όσο για το Πάρκο Ιονίου διασυνδέει πολλές υφιστάμενες προστατευόμενες περιοχές και έχει συνολική έκταση περίπου 18.000  km2, εκ των οποίων 280 km2 χερσαίες εκτάσεις.