Σπάνιες γαίες: Φουντώνει ο πόλεμος για την κυριαρχία –

Σπάνιες γαίες: Φουντώνει ο πόλεμος για την κυριαρχία

Τι κοινό έχουν ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο Tesla, μια ανεμογεννήτρια που παράγει πράσινη ενέργεια και το σύστημα πλοήγησης ενός μαχητικού αεροσκάφους;

Η απάντηση δεν βρίσκεται στην τεχνολογία, αλλά… στο υπέδαφος. Πίσω από κάθε πράσινη και «έξυπνη» καινοτομία του 21ου αιώνα κρύβονται οι Στρατηγικές και Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Υλες – μια «ελίτ» 34 μετάλλων, εκ των οποίων τα 17 φέρουν και τον τίτλο «στρατηγικά». Είναι τα υλικά που δίνουν ζωή στην καθαρή ενέργεια, την αεροδιαστημική, τα προηγμένα όπλα, τα smartphones και κάθε τεχνολογική εφαρμογή αιχμής.

Αλλά υπάρχει και ένας ακόμα κοινός παρονομαστής: η εξάρτηση.

Εργαλείο ισχύος

Περισσότερο από το 80% της παγκόσμιας παραγωγής τους ελέγχεται από μία χώρα: την Κίνα.

Σε έναν κόσμο που κινείται με ταχύτητα, η μάχη για την τεχνολογική υπεροχή δεν θα κριθεί στα εργαστήρια ή στα εργοστάσια – αλλά στα ορυχεία. Τους τελευταίους μήνες το Πεκίνο κάνει απολύτως σαφές ότι η κυριαρχία του στις κρίσιμες γαίες αποτελεί, εκτός από οικονομικό «όπλο», και ένα εργαλείο ισχύος, καθώς, περιορίζοντας τις εξαγωγές, συγκλονίζει τις παγκόσμιες αγορές και εταιρείες-κολοσσούς, όπως η Ford, η General Motors και η Tesla, ενώ παράλληλα ενισχύει τη θέση της στον στρατηγικό ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

Το ζητούμενο πλέον είναι πώς μπορεί να αμφισβητηθεί η κινεζική υπερδύναμη.

Η παραγωγή σπάνιων γαιών αποτελεί μια πολύ μακρά και δύσκολη διαδικασία. Και όσο οι χώρες της Δύσης καθυστερούν τόσο επιταχύνει η Κίνα, η οποία έχει αφιερώσει πάνω από τρεις δεκαετίες σε επενδύσεις δισ. δολαρίων, οικοδομώντας ένα μονοπώλιο με ελάχιστη μέριμνα για τα περιβαλλοντικά ή εργασιακά πρότυπα.

Τεράστιο εμπόδιο αποτελεί και το γεγονός ότι η κινεζική κυριαρχία στηρίζεται σε χαμηλό κόστος παραγωγής. Αντίθετα, οι δυτικές χώρες καλούνται να δημιουργήσουν από το μηδέν αλυσίδες αξίας σε ένα ρυθμιστικό περιβάλλον πολύ πιο απαιτητικό.

Η εκμετάλλευση

Εναλλακτικά αποθέματα υπάρχουν, ωστόσο αποτελεί ζητούμενο το πότε θα είναι εκμεταλλεύσιμα.

Το να ανοίξει ή να επανεκκινήσει ένα ορυχείο μπορεί να απαιτήσει μία δεκαετία ή και περισσότερο. Πάντως, το παγκόσμιο ραντάρ των εξορύξεων έχει «κλειδώσει» σε Βραζιλία, Σαουδική Αραβία (υπέγραψε στρατηγική συμφωνία με τις ΗΠΑ για κρίσιμα ορυκτά), Νότια Αφρική, Ναμίμπια, Ουγκάντα, Μαλάουι, Σερβία, Βρετανία κ.ά., αλλά και στην Καλιφόρνια, με τη MP Materials να θεωρείται η μεγαλύτερη πηγή σπάνιων γαιών στο Δυτικό Ημισφαίριο.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, επίσης, δεν μένει αδρανής. Τον Μάρτιο εγκρίθηκαν 47 στρατηγικά έργα, συνολικής εκτιμώμενης επένδυσης 22,5 δισ. ευρώ, σε 13 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και μιας επένδυσης στην Ελλάδα.

Η Metlen θα χρησιμοποιεί βωξίτη και την υπάρχουσα υποδομή αλουμίνας για την παραγωγή 50 τόνων γαλλίου ετησίως, – ώστε να καλύψει πλήρως τις ευρωπαϊκές ανάγκες από το 2027 κι έπειτα, – αλλά και σκανδίου.

Στρατηγικά έργα

Στο τέλος του 2025 αναμένεται να ανακοινωθεί και ο δεύτερος κύκλος υποβολής έργων σε μια προοπτική ένταξής τους στα νέα στρατηγικά έργα. Και υπάρχουν και στην Ελλάδα προτάσεις που πληρούν τις προδιαγραφές. «Τέτοια είναι το νικέλιο και το κοβάλτιο στους ελληνικούς λατερίτες, με ζητούμενο νέες τεχνολογίες εξόρυξης και μεταλλουργίας, η προοπτική μεταλλουργίας και η κοιτασματολογική έρευνα παλλαδίου στα πορφυρικά συστήματα χαλκού στις Σκουριές, το αντιμόνιο και το αρσενικό στα πολυμεταλλικά ανθρακικής αντικατάστασης στην Ολυμπιάδα και ενδεχόμενα το γερμάνιο στα συμπαγή θειούχα βασικών μετάλλων στους Μολάους» σημειώνει ο οικονομικός γεωλόγος Νικόλαος Αρβανιτίδης, πρόεδρος της Επιτροπής Ορυκτών Πρώτων Υλών του Συλλόγου Ελλήνων Γεωλόγων.

Στις Θέρμες, εκεί όπου παλαιότερες έρευνες της δεκαετίας του ‘90 είχαν εντοπίσει κοίτασμα γραφίτη αλλά είχε κριθεί οικονομικά ως μη βιώσιμο, νέα αξιολόγηση από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) αλλάζει τα δεδομένα.

Μπορεί το κοίτασμα να μην εντυπωσιάζει σε μέγεθος, ωστόσο η αύξηση της ζήτησης γραφίτη, λόγω της χρήσης του σε μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και αποθήκευσης ενέργειας, το καθιστά πλέον ελκυστικό. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ένας επικαιροποιημένος φάκελος έχει ήδη κατατεθεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), προετοιμάζοντας το έδαφος για έναν διαγωνισμό έρευνας και εκμετάλλευσης.

Κρίσιμα μέταλλα

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ξάνθη εμφανίζεται στον χάρτη των στρατηγικών ορυκτών.

Οι επιστήμονες της ΕΑΓΜΕ έχουν αρχίζει εδώ και καιρό να ξεσκονίζουν ξεχασμένους φακέλους του υπεδάφους της Ελλάδας και τον περασμένο Μάρτιο είχαν υποβάλει επικαιροποιημένο φάκελο και για τα Κιμμέρια, όπου οι έρευνες εντόπισαν, εκτός από χαλκό, και κρίσιμα μέταλλα όπως το βολφράμιο. Ακόμη όμως δεν έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός.

Οι καθυστερήσεις δεν σχετίζονται τόσο με τις τεχνικές ή θεσμικές διαδικασίες όσο με έναν πιο… άυλο αλλά καθοριστικό παράγοντα: την κοινωνική αποδοχή. Οπως παραδέχτηκε ο γενικός διευθυντής Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ Πέτρος Τζεφέρης μιλώντας προσφάτως σε συνέδριο της ΕΑΓΜΕ, το βασικό εμπόδιο για την υλοποίηση των έργων δεν είναι οι αδειοδοτήσεις ή η χρηματοδότηση, αλλά η «κοινωνική άδεια». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση της Κεράμου στη Χίο, όπου, παρά το ενδιαφέρον τεσσάρων εταιρειών κατά την πρώτη φάση του διαγωνισμού για έρευνα και εκμετάλλευση του μεταλλευτικού χώρου για αντιμόνιο, η διαδικασία έχει «παγώσει».

Οπως αναφέρουν πηγές που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, μπορεί η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας στο ΥΠΕΝ να έπαιξε κάποιον ρόλο στις καθυστερήσεις, ωστόσο οι τοπικές αντιδράσεις αποτελούν τη βασική αιτία. Εκτός από τις δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τοπικούς φορείς του νησιού, οι πρόσφατες πυρκαγιές στη Χίο αναζωπύρωσαν το κύμα αντιδράσεων, με πολλούς να ζητούν ακύρωση του διαγωνισμού, υποστηρίζοντας ότι οι καμένες εκτάσεις χρειάζονται προστασία και όχι μεγαλύτερη επιβάρυνση από εξορύξεις.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Πηγή: ot.gr

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ