Του Κώστα Κατίκου
Οι εξελίξεις στο δημογραφικό φέρνουν στο προσκήνιο νέες αλλαγές στο ασφαλιστικό με προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα: Την παράταση του εργασιακού βίου και την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους που διανύουν σήμερα την 5η δεκαετία της ζωής τους και εξ αντανακλάσεως για τους νεότερους. Το διακύβευμα έχει τεθεί ήδη από τους διεθνείς Οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ που δεν είναι άλλο από την επάρκεια των συντάξεων για τα επόμενα χρόνια, με δεδομένο ότι η γήρανση του πληθυσμού (πανευρωπαϊκά και όχι μόνον στην Ελλάδα) προχωρά ταχύτατα και ο δείκτης γεννήσεων υποχωρεί στο 1,5 παιδιά από 3,3 παιδιά που ήταν το 1960 και 2,1 παιδιά που θεωρείται το ελάχιστο όριο αντικατάστασης του πληθυσμού.
Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα έρθουν από την αυτόματη σύνδεση της ηλικίας που θα συνταξιοδοτούνται οι ασφαλισμένοι με το προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών. Η σύνδεση αυτή θα εξετάζεται κάθε τρία χρόνια, ώστε οι ηλικίες συνταξιοδότησης να προσαρμόζονται στο προσδόκιμο ζωής όταν αυτό ανεβαίνει. Ο νόμος είναι ψηφισμένος από το 2010 (ν.3863/2010). Θα εφαρμοζόταν από το 2021, και το μετά το 2024 αλλά αναβλήθηκε, λόγω πανδημίας και λόγω λήξης της μεταβατικής περιόδου που επέτρεπε την έξοδο στη σύνταξη πριν το 62ο έτος και πριν το 67ο έτος στους παλαιούς πριν το 1993 ασφαλισμένους.
Επόμενος σταθμός είναι το 2027 και εκτός απροόπτου μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026 θα ανοίξει η συζήτηση για τις αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, και θα εξεταστεί η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής, των ατόμων άνω των 65 ετών.
Αν και εφόσον διαπιστωθεί ότι αυξήθηκε το προσδόκιμο ζωής τότε αυτομάτως θα αυξηθούν και τα όρια ηλικίας από το 2027.
Η διαδικασία αυτή θα επαναλαμβάνεται κάθε τρία χρόνια, οπότε στα τέλη του 2029 θα εξεταστεί εκ νέου αν και πόσο ανέβηκε το προσδόκιμο ζωής ώστε να αποφασιστεί εκ νέου η αύξηση στα όρια ηλικίας από 1/1/2030. Το ίδιο θα γίνει και το 2033, κ.ο.κ
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το προσδόκιμο ζωής στους άνδρες άνω των 65 ετών από 18,8 έτη το 2019 αυξάνεται στα 20 έτη ως το 2030 ενώ αντίστοιχα στις γυναίκες από 21,8 έτη αυξάνεται στα 22,9 έτη.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας με βάση την πρακτική του ΟΟΣΑ μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1, με αναλογία 1 προς 2/3 και με αναλογία 1 προς 1/3.
Το μοντέλο που φαίνεται πιθανό για την Ελλάδα όπως λέει ο ΟΟΣΑ είναι η αναλογία 1 προς 1 δηλαδή για κάθε 1 έτος που θα αυξάνει το προσδόκιμο, θα αυξάνονται κατά 1 έτος και τα όρια ηλικίας.
Με το 1 προς 2/3 τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν κατά 8 μήνες για κάθε 12 μήνες αύξησης στο προσδόκιμο ζωής και με 1/3 η αύξηση των ορίων θα είναι ηπιότερη με 4 μήνες για κάθε 1 έτος που θα αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής.
Τετράμηνα, αντί εξάμηνα
Ωστόσο οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ήπια συνταγή, με αύξηση του ορίου ηλικίας κατά 1 έτος στην πρώτη τριετία της σύνδεσης της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής.
Η μεταβολή μπορεί να γίνει με παραλλαγή των παλιών 6μήνων, σε σταδιακές αυξήσει με τον μηχανισμό των τριών 4μήνων. Ο μηχανισμός αυτός (με παραλλαγή των 6μήνων) λειτουργεί ως εξής:
*Ενας ασφαλισμένος που θα συνταξιοδοτούνταν στα 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης αν κλείσει το 62ο έτος από 1/1/2027 ως 31/12/2027, θα φορτωθεί 4 μήνες και θα αποχωρήσει στα 62,4 έτη έχοντας 40 χρόνια ασφάλισης. Αν κλείσει τα 62 το 2028, τότε θα φορτωθεί άλλους 4 μήνες και θα βγεί στα 62,8 μήνες με 40 χρόνια ασφάλισης. Και αν κλείσει τα 62 το 2029 θα βγεί όταν γίνει 63 ετών
*Ενας ασφαλισμένος που θα κλείσει τα 67 στο διάστημα 2027-2029, θα συνταξιοδοτηθεί στα 68 με την αντίστοιχη προσθήκη 4 μηνών κάθε έτους στην ηλικία συνταξιοδότησης.
“4 καμπανάκια”
Οι τελευταίες μελέτες αναφορικά με το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα (από Eurostat, Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΟΟΣΑ, και ΕΛ.ΣΤΑΤ) δείχνουν ότι:
*Ο πληθυσμός της Ελλάδας θα συνεχίσει να μειώνεται και από 10.438 εκατομμύρια το 2022 θα υποχωρήσει σε 7.777 εκατομμύρια το 2070.
*Λόγω της υπογεννητικότητας θα επιδεινωθεί περαιτέρω η αναλογία ασφαλισμένων – συνταξιούχων στο 1,23 προς 1 ως το 2050 από 1,65 προς 1 σήμερα..
*Στο διάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ σε 14,0% του ΑΕΠ κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων.
Την ίδια στιγμή η ΕΛ ΣΤΑΤ στις ανά δεκαπενθήμερο εκθέσεις της για την ελληνική οικονομία επισημαίνει ότι ο δείκτης εξάρτησης των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προς τα άτομα ηλικίας 15 – 64 ετών αυξήθηκε στο 175,5 για το 2023 από 170,6 το 2022.
Πηγή: capital.gr
