Η συντριβή του αεροσκάφους της Germanwings στις 24 Μαρτίου 2015 στις γαλλικές Αλπεις, είναι μία από τις μεγαλύτερες αεροπορικές τραγωδίες στους ευρωπαϊκούς ουρανούς. Οχι μόνο λόγω των 150 θυμάτων, αλλά και λόγω της αδιανόητης αιτίας συντριβής: Ο 27χρονος ψυχικά ασθενής συγκυβερνήτης του αεροσκάφους, Αντρέας Λούμπιτς, έστρεψε το αεροπλάνο συνειδητά στον ορεινό όγκο για να βάλει τέλος στη ζωή του, παίρνοντας μαζί του στον θάνατο άλλες 149 ψυχές. Ο Λούμπιτς, αφού φρόντισε να μείνει μόνος του στο πιλοτήριο, κλειδώνοντας έξω τον κυβερνήτη, μείωσε χειροκίνητα το ύψος του αεροσκάφους από τα 38.000 πόδια στα θανατηφόρα 100 πόδια…
Αντίστοιχες υποψίες, 10 χρόνια μετά την πρωτοφανή αυτή τραγωδία, διατυπώνονται τώρα και για την ψυχολογική κατάσταση των πιλότων του Boeing Dreamliner της Air India, που συνετρίβη στις 12 Ιουνίου κοντά στο αεροδρόμιο του Αχμενταμπάντ, σκορπώντας τον θάνατο σε 241 επιβάτες και μέλη πληρώματος, καθώς και σε 19 ανθρώπους που βρίσκονταν στο έδαφος. Το κλείσιμο των διακοπτών ροής καυσίμου του Boeing Dreamliner, μόνο ανθρώπινο χέρι θα μπορούσε να «ενεργοποιήσει», κάτι που «ισοδυναμεί με αυτοκτονία», όπως λένε έμπειροι χειριστές αεροσκαφών, αναμένοντας και αυτοί τα τελικά πορίσματα για την τραγωδία.
Medical Certificate
Η υγεία κάθε πιλότου που κρατά στα χέρια του τις τύχες των επιβατών, σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς και τα πρότυπα για την ασφάλεια των πτήσεων, πρέπει να ελέγχεται τόσο κατά το στάδιο της εκπαίδευσής του όσο και στο διάστημα του εργασιακού του βίου. Η ελληνική Πολιτική Αεροπορία, στο πλαίσιο των διεθνών κανόνων ασφαλείας, απαιτεί από τους πιλότους να κάνουν τακτικές ιατρικές εξετάσεις (ανά έτος για τους χειριστές έως 60 χρόνων και ανά εξάμηνο για τους μεγαλύτερους).
Ειδικότερα, κάθε πιλότος χρειάζεται να διαθέτει πιστοποιητικό υγείας, το γνωστό και ως Medical Certificate, που να πιστοποιεί την καλή του υγεία, ώστε να μπορεί να ασκεί απρόσκοπτα το επάγγελμά του. Στην περίπτωση των επαγγελματιών πιλότων (Class 1) η πρώτη ιατρική εξέταση πραγματοποιείται στο Κέντρο Αεροπορικής Ιατρικής (ΚΑΙ).
Οι ερασιτέχνες πιλότοι (Class 2 ή υπερελαφρών αεροσκαφών και ελικοπτέρων) μπορούν να απευθύνονται και σε εξουσιοδοτημένους από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) αεροπορικούς εξεταστές – γιατρούς. Η ανανέωση του πιστοποιητικού γίνεται από τους πιστοποιημένους γιατρούς εξεταστές κάθε 6 – 12 – 60 μήνες, ανάλογα με την ηλικία του πιλότου και την κατηγορία του πιστοποιητικού, το οποίο εκδίδεται σύμφωνα με τον τύπο της άδειας (ιδιωτική, εμπορική κ.λπ.).
570 ερωτήσεις
Τα ψυχολογικά τεστ, εξηγεί ο πιλότος Γιώργος Παπαδόπουλος, είναι διαδικασία που προβλέπεται κυρίως κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Οι πιλότοι υποβάλλονται τακτικά σε σωματικές και ψυχικές ιατρικές εξετάσεις προκειμένου να αποδειχθεί ότι βρίσκονται σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και μπορούν να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες εργασίας τους. Ειδικότερα, το ψυχιατρικό τεστ αποτελείται από σχεδόν 570 ερωτήσεις, ενώ στη συνέχεια ο υποψήφιος υποβάλλεται και σε συνέντευξη από τον ψυχίατρο. Η εξέταση αυτή διαρκεί αρκετές ώρες, όμως στη διαδικασία της ανανέωσης του πιστοποιητικού, ο πιλότος δεν ξανακάνει τα ψυχολογικά τεστ, λέει ο εκπαιδευτής πιλότων Ηλίας Σοφιανός.
«Στον βωμό του κέρδους»
Τα τελευταία χρόνια, οι αεροπορικές εταιρείες σε πολλές χώρες, «στον βωμό του κέρδους» έχουν απλοποιήσει τους ιατρικούς ελέγχους στους οποίους υποβάλλονται οι πιλότοι. Κάποτε, αναφέρουν χαρακτηριστικά έμπειροι εξεταστές του ΚΑΙ, για να μπορέσει κάποιος πιλότος να «πετάξει», έπρεπε να περάσει επιτυχώς όλες τις ιατρικές εξετάσεις, στις οποίες εμπλέκονταν πολλές ειδικότητες γιατρών. Σήμερα, υπάρχουν μόνον ένας – δύο εξουσιοδοτημένοι γιατροί (καρδιολόγος, οφθαλμίατρος κ.λπ.) από την Πολιτική Αεροπορία, και όχι απαραίτητα ψυχίατρος ή ψυχολόγος, ο οποίος εξετάζει τον πιλότο.
Ετσι, όλοι οι ιπτάμενοι περνούν κάθε χρόνο από ιατρικές εξετάσεις σε συμβεβλημένους εξωτερικούς γιατρούς. Η ψυχολογική εξέταση – αξιολόγηση όμως γίνεται σε βάθος, μόνο πριν από την πρώτη αδειοδότηση, ώστε να βεβαιώνεται ότι το άτομο είναι ψυχικά υγιές και έχει πραγματικό κίνητρο να γίνει πιλότος. «Περιλαμβάνει το διεθνές γραπτό τεστ MMPI2, το οποίο όμως είναι σταθμισμένο στα ελληνικά δεδομένα και έχει ως στόχο να διαγνώσει εάν υπάρχει ψυχοπαθολογία ενεργή και εν δυνάμει. “Πιάνει” επίσης και στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου», εξηγεί ο ειδικός ψυχολόγος, Χρήστος Καραμάνος και προσθέτει: «Στο τεστ αυτό περιλαμβάνονται 567 ερωτήσεις και με τη δυναμική του ελέγχει 122 παραμέτρους της προσωπικότητας και της ψυχολογίας του εξεταζόμενου. Ενα ακόμη εξαιρετικά σημαντικό σημείο της εξέτασης, είναι το τεστ άγχους. Με αυτό οι επιστήμονες αξιολογούν εάν υπάρχει ενεργό άγχος ή αν είναι γενικότερα αγχώδης τύπος ο υποψήφιος πιλότος».
Προσωπική ζωή
Στο ίδιο πλαίσιο ακολουθούν οι προσωπικές ερωτήσεις, οι οποίες εκτείνονται ακόμη και στο επαγγελματικό ιστορικό. Διότι δεν είναι όλοι οι υποψήφιοι πιλότοι νεαροί. Υπάρχουν άνθρωποι που αλλάζουν καριέρα, που την ξεκινούν σε μεγαλύτερη ηλικία, επειδή δεν είχαν νωρίτερα στη ζωή τους την οικονομική άνεση να το κάνουν. «Διότι μην ξεχνάμε ότι το να γίνει κάποιος πιλότος, εκτός από τα τυπικά προσόντα, χρειάζεται και μεγάλη οικονομική επένδυση», εξηγεί ο κ. Σοφιανός και προσθέτει πως «αυτό που αναζητούν οι ειδικοί, είναι το κίνητρο που έχει ο καθένας για να γίνει ιπτάμενος».
Πάντως, το πρώτο βήμα που γίνεται από τους ειδικούς, ακόμα και σε περιπτώσεις υπόνοιας ότι ένας πιλότος μπορεί να εκδηλώσει τάσεις αυτοκτονίας εν πτήσει, είναι η αναζήτηση κάθε λεπτομέρειας για την προσωπική του ζωή, το σπίτι του, τους γονείς του και τους φίλους του. «Δεν είναι λογικό κάποιος να ασκεί ένα τόσο στρεσογόνο επάγγελμα και να μην εκδηλώνει προβλήματα και ξαφνικά να κάνει κάτι τόσο ακραίο. Εξάλλου, είναι μια δουλειά που για να την κάνεις καταθέτεις σώμα και ψυχή, διαβάζεις άπειρες ώρες, επενδύεις χρήματα. Δεν το κάνεις για να αυτοκτονήσεις», συμπληρώνει ο κ. Καραμάνος.
Τα 5 βασικά ψυχολογικά τεστ για τους πιλότους
1 Προσωπικότητας: Αξιολογούν χαρακτηριστικά όπως η αυτοπεποίθηση, η ανθεκτικότητα, η ικανότητα διαχείρισης στρες και η ηγετική ικανότητα. Περιλαμβάνει το διεθνές γραπτό τεστ MMPI2-3.
2 Προσοχής και Συγκέντρωσης: Αξιολογούν την ικανότητα του πιλότου να εστιάζει σε πολλαπλές εργασίες και να διατηρεί την προσοχή του σε ένα περιβάλλον υψηλής πίεσης.
3 Αντίληψης και Χωρικής Ικανότητας: Αξιολογούν την ικανότητα του πιλότου να αντιλαμβάνεται και να ερμηνεύει πληροφορίες από το περιβάλλον, όπως η θέση του αεροσκάφους, η ταχύτητα και η απόσταση.
4 Γνωστικών Ικανοτήτων: Αξιολογούν την ικανότητα του πιλότου να σκέφτεται λογικά, να λύνει προβλήματα και να λαμβάνει αποφάσεις γρήγορα και αποτελεσματικά.
5 Επίλυσης Προβλημάτων: Αξιολογούν την ικανότητα του πιλότου να αναγνωρίζει και να επιλύει προβλήματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Πηγή: tanea.gr
