Οι πυρκαγιές, ο νέος καλοκαιρινός εφιάλτης της Ευρώπης και ειδικά της Ελλάδας, διαταράσσουν το μικροκλίμα των περιοχών που πλήττουν, προσθέτοντας έτσι άλλον έναν κρίκο στην αλυσίδα της κλιματικής αλλαγής.
Τα παραπάνω διαπιστώνει σειρά μετρήσεων της μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών μέσα από την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων, σε περιοχές που επλήγησαν από μεγάλες πυρκαγιές. Το πρώτο παράδειγμα που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες η ομάδα με επικεφαλής τον διευθυντή ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστα Λαγουβάρδο, είναι η περσινή πυρκαγιά που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα Αττικής, αφήνοντας στο πέρασμα της τουλάχιστον 100.000 καμένα στρέμματα.
Αναλύθηκαν δορυφορικά δεδομένα από δύο διαδοχικές θερμές περιόδους: 17 Ιουλίου 2024, σχεδόν έναν μήνα πριν ξεσπάσει η καταστροφική πυρκαγιά και 26 Ιουνίου 2025, περίπου έντεκα μήνες μετά. Εντός των ορίων της καμένης έκτασης, οι τιμές της θερμοκρασίας εδάφους τον Ιούνιο του 2025 εμφανίζονται αυξημένες έως και 10 βαθμούς Κελσίου, σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του Ιουλίου 2024.
Ιδια είναι τα αποτελέσματα και από τους χάρτες που δημιούργησε το ΜΕΤΕΟ αποκλειστικά για το in, από δύο μεγάλες πυρκαγιές, την περσινή στην Κορινθία και τη φετινή στη Χίο. Και στις δύο περιπτώσεις, η διαφορά πριν και μετά την πυρκαγιά στην καμένη έκταση, σκαρφαλώνει στους συν 10 βαθμούς Κελσίου.
Μιλώντας στο in o αναλυτής δεδομένων και συνεργάτης του Αστεροσκοπείου, Γιώργος Κύρος, σημειώνει πως η ομάδα αναλύει δεδομένα που προέρχονται από τον αμερικανικό δορυφόρο Landsat 9 αλλά και τον ευρωπαϊκό Sentinel- 2 και η χωρική τους ανάλυση φτάνει τα 30 μέτρα.
«Τα δορυφορικά δεδομένα μας βοηθούν να αποτυπώσουμε τις επιπτώσεις ακραίων φαινομένων όπως οι καύσωνες και οι πυρκαγιές» αναφέρει ο κ. Κύρος, δίνοντας ένα πρώτο συμπέρασμα από την ανάλυση της θερμοκρασίας των εδαφών στις τρεις προαναφερθείσες περιοχές. «Είναι μια κατάσταση που διαπιστώνουμε να συμβαίνει σε κάθε μεγάλη πυρκαγιά. Η απώλεια της βλάστησης εξακολουθεί να έχει ισχυρή επίδραση στην ενεργειακή ισορροπία της περιοχής, οδηγώντας σε σημαντική επιφανειακή θέρμανση. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την Αττική, όπου καταγράφονται συχνές πυρκαγιές οι οποίες μάλιστα αφορούν μικτές ζώνες με πολλές κατοικίες».
Το παράδειγμα της Χίου
H πυρκαγιά της Χίου είναι μέχρι στιγμής η μεγαλύτερη του φετινού καλοκαιριού. Σύμφωνα με εκτίμηση του Copernicus EU η έκταση που επλήγη από τη μεγάλη πυρκαγιά υπολογίζεται στα 40.918 στρέμματα.
Εξ αυτών:
- Τα 28.500 στρέμματα είναι δασικές εκτάσεις (θαμνώδεις φρυγανώδεις, εκτάσεις)
- Τα 3.600 στρέμματα βρίσκονται σε βραχώδεις εκτάσεις
- Τα 400 στρέμματα καλύπτονταν από δάση (Τραχεία Πεύκη).
- Οι υπόλοιπες εκτάσεις, 8.400 στρέμματα, φαίνεται να είναι αγροτικού χαρακτήρα εκτάσεις (ελαιώνες κ.τ.λ).
«Παρατηρώντας κανείς στον χάρτη την πορεία που διέγραψε η πυρκαγιά στη Χίο, μπορεί να δει ότι διέσχισε το νησί από τη μια άκρη ως την άλλη, επαναλαμβάνοντας ένα γνωστό πια μοτίβο: η φωτιά ξεκινάει από τη μία πλευρά της θάλασσας και η πορεία της ανακόπτεται μόνο όταν συναντήσει ξανά θάλασσα» σημειώνει ο Κώστας Λαγουβάρδος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές που έχουν πλήξει τη Χίο από το 2010 έως το 2025 έχουν οδηγήσει σε απώλεια 220.000 δασικών και αγροτικών στρεμμάτων, έκταση που ισοδυναμεί με το 28% της συνολικής έκτασης του νησιού.
Η δημιουργία του 3D μοντέλου βασίστηκε σε δορυφορικά δεδομένα του ευρωπαϊκού συστήματος EFFIS (European Forest Fire Information System), ενώ η επεξεργασία και η οπτικοποίηση έγιναν από την επιστημονική ομάδα του Climatebook.
Το παράδειγμα της Κορινθίας
Η περσινή πυρκαγιά στην Κορινθία είχε εξίσου βαρύ αποτύπωμα. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης του Copernicus και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) η συγκεκριμένη πυρκαγιά επηρέασε περίπου 65.000 στρέμματα.
Οπως δείχνουν τα στοιχεία του ΜΕΤΕΟ, από το 2010 μέχρι το 2024 οι μεγάλες πυρκαγιές στην Κόρινθο έχουν κάψει συνολικά περισσότερα από 180.000 στρέμματα, επιφάνεια η οποία αντιστοιχεί στο 8% της συνολικής επιφάνειας της εν λόγω περιφερειακής ενότητας.
Δέκα μήνες μετά την πυρκαγιά, στα καμένα εδάφη καταγράφεται επιφανειακή θερμοκρασία εδάφους 10 βαθμών Κελσίου μεγαλύτερη από αυτήν που καταγραφόταν πριν την απώλεια της βλάστησης.
Πως αλλάζει το μικροκλίμα των καμένων περιοχών –και ειδικά της Αττικής
Πώς επηρεάζουν όμως τα «θερμά» εδάφη τις περιοχές στις οποίες βρίσκονται;
«Η θερμοκρασία του εδάφους συμπαρασύρει τη θερμοκρασία του αέρα. Η επίδραση αυτών των “θερμών”, καμένων εδαφών είναι μεγαλύτερη τις ζεστές μέρες του χρόνου, λόγω της απώλειας της βλάστησης. Παρόλο που δεν έχουμε μετεωρολογικούς σταθμούς στις καμένες εκτάσεις, εκτιμούμε πως η θερμοκρασία εντός των καμένων περιοχών ανεβαίνει κατά 2 με 3 βαθμούς Κελσίου. Αν για παράδειγμα σε μια περιοχή είχαμε 33 βαθμούς Κελσίου, μετά την πυρκαγιά η θερμοκρασία θα είναι 36 βαθμοί» εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος.
Και συνεχίζει: «Εκτός λοιπόν από τη μεγάλη οικολογική υποβάθμιση που επιφέρουν, οι πυρκαγιές έχουν και μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στο μικροκλίμα κάθε περιοχής. Οσο αποκαθίσταται η βλάστηση, τόσο η θερμοκρασία σταδιακά πέφτει, όμως εντωμεταξύ μια νέα πυρκαγιά αλλάζει κάπου αλλού το μικροκλίμα μιας ελληνικής περιοχής».
Αυτή η αλλαγή της θερμοκρασίας οφείλεται εν μέρει σε ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, δεδομένου ότι συχνά στις πυρκαγιές «υπαίτιος» είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα –βλ. αγροτικές εργασίες ή εμπρησμός-.
Δυστυχώς, η Αττική είναι το μεγάλο «θύμα» αυτού του φαινομένου. Το 2021, το 2023 και το 2024 μεγάλες πυρκαγιές έπληξαν την Αττική- βλ. πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης, στον Νέο Κουβαρά και στον Βαρνάβα αντίστοιχα. Σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, τα τελευταία οκτώ καλοκαίρια έχει καεί το 37% των δασών της Αττικής και αυτό σημαίνει πως σε ένα σημαντικό κομμάτι της Αττικής, οι θερμοκρασίες είναι πια διαφορετικές την καλοκαιρινή περίοδο. «Σε αυτά τα σημεία, η θερμοκρασία θα παραμένει υψηλότερη μέχρι να αποκατασταθεί η βλάστηση» καταλήγει ο κ. Λαγουβάρδος.
Πηγή: in.gr
