Του Δημήτρη Γκάτσιου
Καταμεσής του θέρους τα νερά στην περιοχή-κλειδί της Νοτιοανατολικής Μεσογείου ταράσσονται από τις βερμπαλιστικές κινήσεις που θέτει σε εφαρμογή η Λιβύη.
Με την πολιτική αστάθεια στη χώρα της Βόρειας Αφρικής να αποτελεί το σταθερό σημείο αναφοράς, σε μια χρονική συγκυρία έντονων γεωπολιτικών και γεωοικονομικών αναταράξεων στην ευρύτερη γειτονιά, η ρηματική διακοίνωση την οποία κατέθεσε η Τρίπολη στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και δημοσιεύτηκε ως επίσημο έγγραφο την 1η Ιουλίου έρχεται για να… ρίξει νερό στον μύλο του προφανούς. Με συντεταγμένες και χάρτη για τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της, η Λιβύη δεν σπεύδει απλά να κατοχυρώσει οφέλη και διεκδικήσεις εναντίον της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Δείχνει περισσότερο δεμένη από ποτέ στο άρμα της Άγκυρας και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αποτυπώνοντας τη δική της λογική για μια δεύτερη “γαλάζια πατρίδα” στη Μεσόγειο, λαμβάνοντας τη σκυτάλη από την εξ Ανατολών γείτονα, που ήδη έχει καταθέσει τα… διαπιστευτήριά της από το 2020. Όταν η Τουρκία (μονομερώς επίσης) κατέθεσε στον ΟΗΕ τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της, αγνοώντας ελληνικά και κυπριακά δικαιώματα.
Στο μικροσκόπιο
Σε μια χώρα έντονα διχασμένη, που ήδη έχει εργαλειοποιήσει καραβιές μεταναστών που φτάνουν από τα παράλιά της στη Γαύδο και στην Κρήτη, οι πρόσφατες επισκέψεις του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, Γιώργου Γεραπετρίτη, είχαν ως στόχο την αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ της Αθήνας και της Τρίπολης. “Μία Λιβύη ισχυρή, ενιαία και αυτοδύναμη, σε αγαστή συνεργασία με την Ελλάδα, αποτελεί εγγύηση ασφάλειας και ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή”, ήταν το μήνυμα του υπουργού Εξωτερικών, με τα προβλήματα, ωστόσο, να παραμένουν στο τραπέζι και να επανεμφανίζονται μέσα από την πλήρη υιοθέτηση από τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης της τουρκικής προσέγγισης περί του τρόπου οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ταυτιζόμενη πλήρως με τη λογική της Άγκυρας (εκπεφρασμένος είναι ο στόχος για το… ροκάνισμα των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων) στη ρηματική διακοίνωση της 1ης Ιουλίου η Τρίπολη χαρακτηρίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο “δίκαιη λύση” βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Παράλληλα, κάνει εξαγωγή του αφηγήματος ότι εντός της εν λόγω οριοθετημένης περιοχής Αθήνα και Κάιρο δεν διαθέτουν κυριαρχικά δικαιώματα, ενώ τοποθετεί πλάι στη συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Ελλάδας – Αιγύπτου τις λέξεις “ανυπόστατη” και “άκυρη”. Διόλου τυχαία, πρόκειται για τη συμφωνία την οποία η ελληνική πρωτεύουσα προώθησε ως υψηλό δείγμα σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά και ως πρότυπο για τις σχέσεις καλής γειτονίας στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, το μέσο της ρηματικής ανακοίνωσης… γαϊτανάκι της μεταβατικής κυβέρνησης της Τρίπολης (κατά έτερες αναγνώσεις ταγκό με την ηγεσία της Άγκυρας) δεν σταματάει εδώ. Σε μία υπό εξέλιξη επιχείρηση γενικευμένης αμφισβήτησης των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, η Λιβύη χαρακτηρίζει παράνομη την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο, αλλά και τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, ο οποίος έχει κατατεθεί νομίμως από την Αθήνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Αθήνα έχει στραμμένα τα ραντάρ της στη χώρα της Βόρειας Αφρικής, αποκωδικοποιεί θέσεις, προθέσεις και κινήσεις και στοχεύει να κρατάει ανοιχτές τις θύρες της επικοινωνίας, αν και τα περιθώρια σύγκλισης (τουλάχιστον στην παρούσα χρονική συγκυρία) δεν μοιάζουν και τόσο πιθανά, όσο η Τρίπολη επιμένει να θέτει ως βάση τη διατήρηση του τουρκολιβυκού μνημονίου. “Η Ελλάδα θα συνεχίσει στον δρόμο του διεθνούς δικαίου και των στέρεων περιφερειακών συμμαχιών που πολλαπλασιάζουν τη διπλωματική της ισχύ. Σε αντίθεση με άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, η Ελλάδα βαδίζει και ενεργεί βάσει του Διεθνούς Δικαίου και δεν διστάζει να διατυπώνει ευθέως τις θέσεις της σε κάθε συνομιλητή της, όπως έπραξε και πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών κατά την επίσκεψή του στη Λιβύη”, είναι το σήμα διπλωματικών πηγών.
Τα βήματα
“Η δράση προκαλεί αντίδραση”, είναι το σχόλιο κυβερνητικών στελεχών που αναδεικνύουν κινήσεις και στρατηγικές βασισμένες στο Διεθνές Δίκαιο, όπως η διεξαγωγή διαγωνισμού για υδρογονάνθρακες στα νότια της Κρήτης. Δηλαδή, στα τεμάχια “Κρήτη-1” και “Κρήτη-2”, για τα οποία έχει εκφράσει ενδιαφέρον ο αμερικανικός κολοσσός της Chevron. Όπως ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός. Όπως η συμφωνία οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο και την Ιταλία. “Η δράση της χώρας μας αποτελείται από στέρεα βήματα. Με αποτύπωμα, το οποίο αναγνωρίζουν όλες οι υπόλοιπες χώρες και έχει τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντίστοιχα των υπόλοιπων κρατών της περιοχής, αλλά και ευρύτερα. Και η αντίδραση στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν παράγει κανένα αποτέλεσμα. Η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ δεν προσθέτει κάτι στα χιλιοειπωμένα επιχειρήματα. Και εκφράζει τις πάγιες θέσεις της Λιβύης, ενός διαιρεμένου κράτους. Δεν έχει αποτύπωμα, δεν έχει αποτέλεσμα. Δεν αναγνωρίζονται όλα αυτά από κανέναν”, σχολιάζει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης.
Η Αθήνα, με βατήρα την ενισχυμένη γεωπολιτική θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο, με ενισχυμένες τις συμμαχίες της με παίκτες-κλειδιά, όπως είναι το Κάιρο, καθιστά σαφές ότι:
– Θα υπερασπιστεί το εθνικό συμφέρον.
– Θα ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
– Θα προτάξει μια πολιτική κυριαρχίας, πάντοτε πατώντας επάνω στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
Η ελληνική πρωτεύουσα, που ποντάρει στον διεθνή της ρόλο ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, βρίσκεται σε ανοιχτή επικοινωνία με εταίρους και συμμάχους, ενώ… αέρα στα πανιά αποτελούν τα πρόσφατα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής των “27” της Ένωσης. “Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας – Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παραγάγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη”, είναι το σήμα των ηγετών της Ευρώπης σε Άγκυρα και Τρίπολη.
Η σχέση
Σε ένα momentum “κλειστών χαρτιών” από την πλευρά της αμερικανικής διοίκησης για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σε ένα momentum κατά το οποίο αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι τυχόν αντιδράσεις από την πλευρά των Βρυξελλών, αυτό που γίνεται απόλυτα κατανοητό είναι το γεγονός ότι το δικό τους ειδικό βάρος αποκτούν η σχέση και η διεύρυνση της συνεργασίας ανάμεσα στην Αθήνα και το Κάιρο. Η κοινή προσέγγιση της Ελλάδας και της Αιγύπτου απέναντι στα δεδομένα που επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο η μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης μετατρέπεται σε κομβικό κομμάτι τής από εδώ και πέρα πορείας. Άλλωστε η αναφορά που ήδη έχει επισημανθεί, σύμφωνα με την οποία η Αθήνα “θα συνεχίσει στον δρόμο του διεθνούς δικαίου και των στέρεων περιφερειακών συμμαχιών που πολλαπλασιάζουν τη διπλωματική της ισχύ”, αυτό ακριβώς προτάσσει. Τον κοινό βηματισμό Ελλάδας – Αιγύπτου, που έχει τα θεμέλιά του στη συνολική αναβάθμιση των σχέσεων από το 2019 μέχρι σήμερα.
* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο”
Πηγή: capital.gr
