Με χάρακα και κορδέλες, αντί για drones, παλεύουν οι υποστελεχωμένοι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους απέναντι σε μια «βιομηχανία» αυθαίρετης κατάληψης παραλιών. Επιπλέον, οι έλεγχοι είναι ελάχιστοι, παρά τις χιλιάδες καταγγελίες.
Αλλά και όπου οι υπηρεσίες ενεργοποιούνται, οι τεράστιες καθυστερήσεις στην επιβολή προστίμων και διοικητικών μέτρων επιτρέπουν και πάλι στις επιχειρήσεις που παρανομούν -καταλαμβάνοντας κοινόχρηστες ακτές με ξαπλώστρες, ομπρέλες, beach bars κ.ά. – να συνεχίζουν την αυθαίρετη δραστηριότητά τους κατά τη διάρκεια όλου του καλοκαιριού, δίχως καμία ενόχληση. Επιπλέον, σφραγισμένες επιχειρήσεις βρέθηκαν να λειτουργούν.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, μόνο για το 1/3 των καταγγελιών που υποβλήθηκαν από πολίτες το 2024, μέσω της εφαρμογής «MyCoast», ολοκληρώθηκε ο έλεγχος. Πρωταθλητές στις αυθαίρετες καταλήψεις αιγιαλού-παραλίας αναδείχθηκαν η Χαλκιδική, η Ανατολική Αττική και τα Δωδεκάνησα.
Αυτά προκύπτουν από το πόρισμα-κόλαφο του Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύθηκε χθες, σχετικά για τους μηχανισμούς επίβλεψης των παραχωρήσεων σε ιδιώτες της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, από τις Κτηματικές Υπηρεσίες και τους δήμους. Συνολικά, ελέγχθηκαν 19 δήμοι και 14 Κτηματικές Υπηρεσίες για τα έτη 2023 και 2024.
Βουνό οι καταγγελίες, σταγόνα οι έλεγχοι
Σύμφωνα με το πόρισμα, δεν διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι, ορθολογικά κατανεμημένοι εντός της θερινής περιόδου, βάσει αξιολόγησης κινδύνων -δηλαδή ανάλογα με την επισκεψιμότητα της παραλίας, τυχόν προηγούμενη παραβατική συμπεριφορά του επιχειρηματία, τυχόν καταγγελίες- ώστε να μεγιστοποιείται η αποτελεσματικότητα των ελέγχων και να μη δημιουργούνται υπόνοιες μεροληπτικής συμπεριφοράς και αυθαιρεσίας των ελεγκτικών οργάνων.
Ο αριθμός των καταγγελιών αυξήθηκε κατακόρυφα λόγω της εφαρμογής «MyCoast». Όμως, σύμφωνα με τους ελεγκτές του Συνεδρίου, απαιτείται η υιοθέτηση και εφαρμογή συστήματος διαχείρισης των καταγγελιών με κριτήρια προτεραιοποίησης, ειδικά όταν ο αριθμός τους είναι αυξημένος. Το 2024 στο MyCoast υποβλήθηκαν συνολικά 41.737 καταγγελίες και το 60% (ήτοι 25.049) αφορούσε μόνο δέκα περιοχές: Χαλκιδική, Ανατολική Αττική, Δωδεκάνησα Α΄, Μεσσηνία, Κέρκυρα, Πειραιάς-Νησιά Αττικής και Δυτική Αττική, Καβάλα, Εύβοια, Χανιά και Μαγνησία.
Αυθαίρετες καταλήψεις παραλίας
Ποσοστό 70% των καταγγελιών, ήτοι 28.940, αφορούσαν αυθαίρετη κατάληψη, δηλαδή κατάληψη χωρίς άδεια ή καθ΄ υπέρβαση του επιτρεπόμενου από τον νόμο ορίου. Από το σύνολο των 41.737 καταγγελιών που υποβλήθηκαν ολοκληρώθηκε ο έλεγχος σε 12.517 από αυτές, ήτοι σε λιγότερο από το ένα τρίτο. Σε 7.899 από αυτές δεν διαπιστώθηκε παράβαση, 2.319 απεστάλησαν σε άλλους αρμόδιους ελεγκτικούς φορείς ενώ σε 2.299 διαπιστώθηκε παράβαση και ελήφθησαν τα νόμιμα μέτρα.
Περαιτέρω, βρίσκεται σε εξέλιξη ελεγκτική διαδικασία για 10.368 καταγγελίες ενώ 18.852 περιπτώσεις δεν ελέγχθηκαν, δηλαδή το 45%.
Έλεγχοι μόνο εντός ωραρίου εργάσιμων ημερών
Μια άλλη ανησυχητική διαπίστωση είναι ότι η διερεύνηση των καταγγελιών έχει πλέον εκτοπίσει τους τακτικούς ελέγχους καθώς το διαθέσιμο ελεγκτικό προσωπικό των Κτηματικών Υπηρεσιών είναι περιορισμένο, όπως και ο ελεγκτικός χρόνος. Επίσης, δεν διαθέτει σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για την έγκαιρη διερεύνηση των καταγγελιών και τη διαπίστωση των παραβάσεων, γεγονός που οδηγεί σε καθυστέρηση εξέτασης των καταγγελιών.
Από τη σύγκριση που έκαναν οι ελεγκτές του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ημερομηνίας υποβολής των καταγγελιών και της ημερομηνίας των αντίστοιχων εκθέσεων αυτοψίας προέκυψε ότι το διάστημα που μεσολαβεί κυμαίνεται έως και ένα μήνα ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει και τους τρεις μήνες.
Επίσης κοινό εύρημα είναι ότι οι έλεγχοι γίνονται μόνο τις εργάσιμες ημέρες και εντός ωραρίου των υπαλλήλων. Ωστόσο ο αυξημένος αριθμός των καταγγελιών καθώς και πρακτικές δυσκολίες, όπως η ανάγκη μετάβασης σε διαφορετικές νησιωτικές περιοχές, η μη εναλλαγή των υπηρετούντων, οι διαπροσωπικές σχέσεις στις τοπικές κοινωνίες, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο παραδοσιακός τρόπος ελέγχου με αυτοψία δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικός.
Με κορδέλες και μεζούρα οι έλεγχοι
Από τον έλεγχο προέκυψε ότι οι αυτοψίες παραμένουν ο μοναδικός τρόπος ελέγχου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο πόρισμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, «υπάλληλοι της Κτηματικής Υπηρεσίας ή του δήμου μεταβαίνουν στις παραλίες και προβαίνουν σε μετρήσεις του χώρου χωρίς ούτε καν σύγχρονα εργαλεία μετρήσεων (παρά μόνον με μέτρα και κορδέλες) και καταμέτρηση ομπρελών και ξαπλωστρών».
Επισημαίνεται δε στο πόρισμα ότι, παρά τις σχετικές εξαγγελίες, το 2024 δεν έγινε χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την ανίχνευση των παραβάσεων, δηλαδή δεν χορηγήθηκε στις Κτηματικές Υπηρεσίες ο κατάλληλος υλικοτεχνικός εξοπλισμός (drones, εφαρμογές που χρησιμοποιούν δεδομένα μέσω δορυφόρων) που θα μπορούσε να συντομεύσει τον χρόνο εξέτασης των καταγγελιών και να συμβάλει στην εξοικονόμηση χρόνου και ανθρώπινου δυναμικού.
Η χρήση νέων τεχνολογιών, όπως αναφέρουν οι ανώτατοι δικαστές, εκτός από τη διευκόλυνση των ελεγκτικών οργάνων θα περιορίσει την επαφή ελεγκτών και ελεγχομένων. Μπορεί επίσης να διευκολύνει τον έλεγχο παραλιών, όπου η οδική πρόσβαση δεν είναι εύκολη π.χ. στις «απάτητες παραλίες». Σχετικά με τα drones, σε απάντηση του Υπουργείου Οικονομικών προς το Ελεγκτικό Συνέδρια γίνεται μια αόριστη αναφορά ότι «ενισχύονται οι κτηματικές υπηρεσίες με drones και συστήματα GPS και υπογράφεται προγραμματική σύμβαση με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για τη διασφάλιση περισσότερων ελέγχων με drones». Αντιστοίχως η ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) αναφέρει ότι εντός του 2025 «προγραμματίστηκε προμήθεια drone.
Επίσης, δεν συγκροτήθηκαν ποτέ οι προβλεπόμενες από το 2024 ομάδες κοινού ελέγχου με τη συμμετοχή υπαλλήλων της Κτηματικής Υπηρεσίας, των δήμων, της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, της Οικονομικής Αστυνομίας, του Υπουργείου Οικονομικών και εισαγγελικών λειτουργών καθώς δεν εκδόθηκε η προβλεπόμενη υπουργική απόφαση. Λειτούργησαν μόνο σε περιορισμένο βαθμό ομάδες κοινού ελέγχου αποτελούμενες από στελέχη της Κτηματικής Υπηρεσίας και υπαλλήλους του οικείου δήμου.
Στο «έλεος» καταπατητών τα δημόσια ακίνητα
Το πόρισμα διαπιστώνει επίσης ότι ως προς τα τουριστικά δημόσια ακίνητα που διαχειρίζεται η ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) οι Κτηματικές Υπηρεσίες δεν διενεργούν ελέγχους. Καταγγελίες που αφορούν τις συγκεκριμένες περιοχές δρομολογούνται από το σύστημα αυτόματα στην ΕΤΑΔ, για τον έλεγχο της τήρησης των όρων των συμβάσεων παραχώρησης.
Το Υπουργείο Οικονομικών με έγγραφό του στις 21.5.2024 ζήτησε να γνωστοποιούνται εγγράφως στις αρμόδιες Κτηματικές Υπηρεσίες οι περιπτώσεις κατάληψης χωρίς μίσθωση ή καθ’ υπέρβαση αυτής, σε κοινόχρηστες ζώνες αιγιαλού και παραλίας ή η τυχόν ύπαρξη μη αδειοδοτημένων κατασκευών επί αυτών, προκειμένου αυτές να προβαίνουν στη λήψη των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία μέτρων. «Με αυτόν τον τρόπο όμως επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια της ΕΤΑΔ να διενεργήσει τον έλεγχο και να γνωστοποιήσει στη συνέχεια το αποτέλεσμά του στην αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία, ώστε η τελευταία να λάβει τα αναγκαία μέτρα», σημειώνεται στο πόρισμα. Επισημαίνεται δε, ότι κατά τον έλεγχο εντοπίστηκε περίπτωση που, αν και η ΕΤΑΔ είχε ενημερωθεί από τις 26.5.2024 για την υποβολή καταγγελίας που αφορούσε κατάληψη έκτασης χωρίς την ύπαρξη μίσθωσης σε θέση αρμοδιότητάς της, δεν διενήργησε σχετικό έλεγχο και μετά την πάροδο τριών μηνών, στις 22.08.2024, γνωστοποίησε την εν λόγω καταγγελία στην Κτηματική Υπηρεσία. Η εν λόγω καταγγελία τελικά δεν ελέγχθηκε ούτε από την Κτηματική Υπηρεσία, σύμφωνα με το πόρισμα.
Ελάχιστοι έλεγχοι από τους δήμους
Επίσης, διαπιστώθηκε η περιορισμένη ελεγκτική δραστηριότητα των δήμων, οι οποίοι δεν συνεργάζονται αποτελεσματικά με τις Κτηματικές Υπηρεσίες και δεν αναπτύσσουν ελεγκτικές πρωτοβουλίες, επικαλούμενοι έλλειψη προσωπικού, έλλειψη ενημέρωσης από την Κτηματική Υπηρεσία κλπ.
Από τους 14 δήμους που ελέγχθηκαν μόνο έξι είχαν διενεργήσει ελέγχους το 2023 και εννέα το 2024. Αλλά και στους ελάχιστους ελέγχους που έκαναν διαπιστώθηκε ότι διαβιβάζονται με καθυστέρηση στην Κτηματική Υπηρεσία, η οποία είναι αρμόδια για την επιβολή των προστίμων και τη λήψη των μέτρων αποκατάστασης.
Στις εκθέσεις των δήμων επίσης δεν διαπιστώνονται οι παραβάσεις ούτε περιλαμβάνεται υλικό τεκμηρίωσης (π.χ. φωτογραφίες, μετρήσεις κλπ) επομένως χρήζουν περαιτέρω επεξεργασίας από την Κτηματική Υπηρεσία.
«Σφραγισμένες» αλλά ανοιχτές επιχειρήσεις
Γενικότερα, εντοπίστηκαν καθυστερήσεις στην επιβολή προστίμων και διοικητικών μέτρων. Το πόρισμα της αυτοψίας δεν συντάσσεται αμέσως παρά την αντίθετη πρόβλεψη του νόμου ενώ δεν διενεργούνται επανέλεγχοι. Έτσι, όπως συμπεραίνεται στο πόρισμα, οι καθυστερήσεις επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών.
Οι κυρώσεις συνήθως περιορίζονται στην επιβολή προστίμου. Αυστηρότερα μέτρα, όπως σφράγιση της επιχείρησης ή διακοπή λειτουργίας, δεν επιβάλλονται και όταν επιβάλλονται δεν εκτελούνται. Μάλιστα, κατά τον επιτόπιο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον Σεπτέμβριο του 2024 εντοπίστηκαν επιχειρήσεις που λειτουργούσαν κανονικά παρά την έκδοση διαταγών σφράγισης. Εντοπίστηκαν επίσης περιπτώσεις που οι εντολές απομάκρυνσης κινητών στοιχείων αποστέλλονται στον δήμο (αρμόδιο για την εκτέλεση αν δεν συμμορφώνεται ο παραχωρησιούχος) στο τέλος της θερινής περιόδου.
Ακόμη, σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, τα προβλεπόμενα Πρωτόκολλα Καθορισμού Αποζημίωσης Αυθαίρετης Χρήσης, με τα οποία επιβάλλονταν σε βάρος των παραβατών οι οικονομικές κυρώσεις, εκδίδονταν με χρονική καθυστέρηση μηνών μετά το πέρας της τουριστικής περιόδου ή και στο επόμενο ή ακόμα και μεθεπόμενο έτος, επιτρέποντας κατ’ αυτό τον τρόπο, την οικονομική εκμετάλλευση των σχετικών κοινοχρήστων χώρων για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς την τήρηση των νόμιμων προϋποθέσεων.
Καθυστερήσεις στις κατεδαφίσεις
Πολύ μεγάλες καθυστερήσεις εντοπίστηκαν και στην εκτέλεση των πρωτοκόλλων κατεδάφισης. Σε μία περίπτωση η εκτέλεση εκκρεμεί από το 2018 και οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά.
Σε άλλη περίπτωση η Αποκεντρωμένη Διοίκηση αδυνατεί να προχωρήσει στην εκτέλεσή τους λόγω έλλειψης υλικοτεχνικής υποδομής και εργατοτεχνικού προσωπικού, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο σχετικός ανοικτός διαγωνισμός ανάθεσης υπηρεσιών κατεδάφισης αυθαίρετων κατασκευών έχει αποβεί άκαρπος για έξι συνεχόμενες χρονιές. Κατόπιν τούτου, ζητήθηκε η συνδρομή της Περιφέρειας. επίσης χωρίς αποτέλεσμα. Επίσης, επανέλεγχοι δεν προγραμματίζονται, ενώ όσοι γίνονται είναι επ΄ ευκαιρία ελέγχων σε παραπλήσιες επιχειρήσεις.
Οι αδιάφορες κτηματικές υπηρεσίες
Ακόμη, ειδική αναφορά γίνεται σε συγκεκριμένες Κτηματικές Υπηρεσίες που δεν συνεργάστηκαν με τους ελεγκτές του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ιδίως περιοχών με αυξημένη τουριστική κίνηση που έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη τα τελευταία έτη.
Έτσι, δεν προσκομίστηκαν τα στοιχεία που ζητήθηκαν από την Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων και την Κτηματική Υπηρεσία Χαλκιδικής επικαλούμενες φόρτο εργασίας, ή και χωρίς καμία δικαιολογία, όπως συνέβη με την Κτηματική Υπηρεσία Δωδεκανήσων η οποία, περαιτέρω (όπως και ο δήμος Ρόδου) δεν απάντησε ούτε στα προκαταρκτικά ευρήματα του ελέγχου. Ομοίως καμία απάντηση δεν δόθηκε από τις Κτηματικές Υπηρεσίες Έβρου και Ροδόπης.
Τι ισχύει σήμερα
Η παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας γίνεται με δημοπρασία μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας με εξαίρεση τις παραχωρήσεις στις όμορες του αιγιαλού και της παραλίας επιχειρήσεις, στις οποίες γίνεται απευθείας παραχώρηση.
Ως προς την έκταση της παραχωρούμενης έκτασης του αιγιαλού και της παραλίας ισχύουν τα εξής: Τουλάχιστον το 50 % της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο, το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα, τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura (εάν δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες), μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον έξι μέτρων. Τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον τέσσερα μέτρα.
Πηγή: ot.gr
