Ο ιός του Δυτικού Νείλου έκανε και φέτος το καλοκαίρι την εμφάνισή του στη χώρα μας, υπενθυμίζοντάς μας ότι πρόκειται για μια διαρκή απειλή για τη δημόσια υγεία.
Ηδη έχουν επιβεβαιωθεί τουλάχιστον τέσσερα περιστατικά της λοίμωξης στην Περιφέρεια Αττικής, με τους ειδικούς να σημειώνουν ότι θεωρούν αναμενόμενη την εμφάνιση κρουσμάτων και σε άλλες περιοχές, γεγονός που καθιστά αναγκαία την τήρηση όλων των απαραίτητων μέτρων ατομικής προφύλαξης.
Αναλυτικότερα, ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών, τα οποία προηγουμένως έχουν μολυνθεί από πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών).
Το θετικό εντούτοις είναι ότι οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια, καθώς ο τίτλος του ιού στο αίμα τους είναι χαμηλός και δεν επαρκεί για την περαιτέρω μόλυνση των κουνουπιών, ούτε όμως και σε άλλον άνθρωπο μέσω της συνήθους κοινωνικής, σεξουαλικής ή άλλης επαφής.
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, οι λοιμώξεις που προκαλούνται από τον συγκεκριμένο ιό είναι δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες στη χώρα μας, μαρτυρώντας την ολοένα αυξανόμενη δραστηριότητα των κουνουπιών.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι πέρυσι καταγράφηκαν 220 παραστατικά, στα 35 εκ των οποίων οι ασθενείς έχασαν τη μάχη για τη ζωή τους, ενώ η πιο αρνητική χρονιά, σύμφωνα με τα επίσημα πάντα δεδομένα, ήταν το 2018.
Τότε είχαν επιβεβαιωθεί στο σύνολο της επικράτειας 317 κρούσματα και 51 θάνατοι.
Ενα ακόμη σημαντικό δεδομένο, που οφείλει να λαμβάνει κανείς υπόψη του για να διαπιστώσει ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου είναι κάθε άλλο παρά σπάνιος, είναι ότι εκτιμάται πως για κάθε ένα κρούσμα λοίμωξης με προσβολή του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) αντιστοιχούν περίπου 140 μολυσμένα άτομα με ήπια συμπτώματα.
Η πλειονότητα όμως των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα).
Οπως, δε, διευκρινίζουν οι επιστήμονες του ΕΟΔΥ μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη σοβαρών επιπλοκών αντιμετωπίζουν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών), καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.
Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι κρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σε ετήσια βάση, συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες.
Ακολουθώντας τον γενικό αυτόν κανόνα, από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο και εντός των συνόρων με αποτέλεσμα να θεωρείται αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών σε κάθε περίοδο μετάδοσης.
Πού «χτυπάνε» τα κουνούπια;
Δεδομένης της αναμενόμενης κυκλοφορίας του ιού και κατά την τρέχουσα περίοδο, ο ΕΟΔΥ ενημέρωσε ήδη από τον περασμένο Μάιο 2025 τους επαγγελματίες υγείας πανελλαδικά για την ανάγκη εγρήγορσής τους για τη νόσο. Καθώς άλλωστε η επιδημιολογία του ιού καθορίζεται από πολλούς παράγοντες,οι περιοχές εμφάνισης κρουσμάτων δεν μπορεί να προβλεφθούν με ασφάλεια, συνεπώς ο κίνδυνος αφορά το σύνολο της χώρας.
Ποια είναι τα μέτρα προφύλαξης;
Ο ΕΟΔΥ συστήνει να λαμβάνουμε επιμελώς ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια, καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών. Πιο συγκεκριμένα, οι επιστήμονες του Οργανισμού μάς συμβουλεύουν τα εξής:
Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος και χώρου (σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης), σήτες, κουνουπιέρες, κλιματιστικά / ανεμιστήρες, κατάλληλα (μακριά) ρούχα.
Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά (έτσι, βοηθάτε ουσιαστικά στον περιορισμό των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών στους ιδιωτικούς χώρους).
«Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με ανοσοκαταστολή και άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα πρέπει να τηρούν τα ατομικά μέτρα προστασίας από κουνούπια με ιδιαίτερη συνέπεια,καθώς κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά», υπογραμμίζουν οι ίδιοι.
Ποια κουνούπια μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου;
Αν και μπορεί να μολυνθούν από τον ιό πολλά είδη κουνουπιών, τα «κοινά» κουνούπια (γένους Culex) φαίνεται να είναι τα πιο σημαντικά για τη διατήρηση και μετάδοση του ιού στη φύση και τη μετάδοση του ιού σε ανθρώπους, στην Ευρώπη. Τα κουνούπια αυτά υπάρχουν παντού, μέσα στο σπίτι μας και έξω, σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον και τσιμπούν κυρίως βραδινές ώρες (από αργά το απόγευμα έως το πρωί).
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Το 80% των ατόμων που μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 20% εμφανίζουν ήπια νόσο, ενώ λιγότεροι από 1 στους 100 ασθενείς εμφανίζει σοβαρή κλινική νόσο. Αναλυτικότερα και σύμφωνα πάντα με τον ΕΟΔΥ ισχύουν τα εξής:
Ασυμπτωματική λοίμωξη: Τα περισσότερα άτομα (το 80%) δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα.
Ηπια νόσος: Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που μολύνονται με τον ιό αναπτύσσουν (σχετικά) ήπια μορφή της νόσου, που μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα όπως πυρετό, πονοκέφαλο, πόνο στα μάτια, γενικευμένη αδυναμία/καταβολή, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις (εικόνα γριπώδους συνδρομής), ενώ επίσης μπορεί να παρουσιασθούν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (ναυτία, εμετοί, διάρροιες, ανορεξία, κοιλιακός πόνος), δερματικό εξάνθημα και διόγκωση των λεμφαδένων.
Σοβαρή μορφή νόσου: Περίπου 1 στα 150 άτομα που μολύνονται (κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) εμφανίζει τη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή οξεία παράλυση). Τα συμπτώματα της σοβαρής μορφής μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης και συμπεριφοράς (απάθεια, λήθαργο, αποπροσανατολισμό, νοητική σύγχυση, κώμα), αστάθεια, διαταραχές βάδισης και κινητικότητας, τρέμουλο, σπασμούς, παραλύσεις, σοβαρή μυϊκή αδυναμία, προβλήματα στην όραση.
Η «κοκκινίλα» στο δέρμα μαρτυρά λοίμωξη;
Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις στο σημείο τσιμπήματος του κουνουπιού δεν σημαίνουν ότι το κουνούπι ήταν μολυσμένο από τον ιό, όπως εξηγούν οι επιστήμονες.
Πόσο σύντομα εμφανίζονται τα συμπτώματα;
Μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 έως 14 ημέρες μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων (ή και περισσότερες σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς).
Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα;
Στην ήπια μορφή της νόσου, τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν λιγότερο από μία εβδομάδα, χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα, αν και ορισμένα συμπτώματα (π.χ. υπερβολική κόπωση, πονοκέφαλος, πόνοι στο σώμα, διαταραχές συγκέντρωσης) μπορεί ενίοτε να παραμείνουν για εβδομάδες ή μήνες. Στη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύμπτωμα (εγκεφαλίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση), τα συμπτώματα της οξείας φάσης μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες και η ανάρρωση μπορεί να πάρει αρκετές εβδομάδες ή μήνες, ενώ μετά μπορεί να παραμείνουν μακροχρόνιες ή και μόνιμες νευρολογικές βλάβες ή διαταραχές (π.χ. παραλύσεις, διαταραχές κινητικότητας, πονοκέφαλος, χρόνια κόπωση), ενώ – σε μικρό ποσοστό – μπορεί να υπάρξει θανατηφόρος κατάληξη.
Υπάρχει θεραπεία;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Στις ηπιότερες περιπτώσεις ο πυρετός και τα άλλα συμπτώματα περνούν μόνα τους. Τα πιο σοβαρά περιστατικά χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν υποστηρικτική θεραπεία (π.χ. χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών), ενώ τα πολύ σοβαρά περιστατικά μπορεί να χρειασθούν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για μηχανική αναπνευστική υποστήριξη κ.λπ.
Υπάρχει εμβόλιο για τον ιό του Δυτικού Νείλου;
Δεν υπάρχει προς το παρόν διαθέσιμο εμβόλιο έναντι του ιού για τον άνθρωπο, όπως ενημερώνει ο ΕΟΔΥ.
Πηγή: tanea.gr
