του Χάρη Φλουδόπουλου
Σοβαρά ερωτήματα για τη λειτουργία και τη διαφάνεια της ελληνικής αγοράς εξισορρόπησης δημιουργεί η μελέτη που εκπόνησε η Grant Thornton για λογαριασμό της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας ΕΒΙΚΕΝ, αποτυπώνοντας με αριθμούς και συγκριτικά δεδομένα το σημαντικό κόστος που επωμίζονται οι Έλληνες καταναλωτές –ιδιώτες και κυρίως βιομηχανίες– για τις επικουρικές υπηρεσίες του ηλεκτρικού συστήματος.
Η μελέτη εξετάζει το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς εξισορρόπησης στην Ιταλία και το συγκρίνει με τα δεδομένα της Ελλάδας, εστιάζοντας στον Λογαριασμό Προσαυξήσεων (Uplift), δηλαδή στον μηχανισμό ανάκτησης κόστους για υπηρεσίες εξισορρόπησης και σταθεροποίησης του συστήματος. Το βασικό συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο: η Ελλάδα πληρώνει πολύ περισσότερο και με λιγότερη αποτελεσματικότητα.
Στοιχεία που σοκάρουν
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η μέση χρέωση εξισορρόπησης στην Ελλάδα για την περίοδο 2024-2025 (έως και τον Απρίλιο) διαμορφώθηκε στα 12,2 ευρώ ανά μεγαβατώρα, έναντι μόλις 3 ευρώ/MWh στην Ιταλία. Αν μεταφραστούν αυτές οι χρεώσεις ως ποσοστό επί της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), στην Ελλάδα το ποσοστό φτάνει το 12%, ενώ στην Ιταλία περιορίζεται μόλις στο 3%
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το χάσμα αυτό διευρύνεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2024 και μετά, καταδεικνύοντας διαρθρωτικά προβλήματα τόσο στη μεθοδολογία κατανομής κόστους όσο και στη λειτουργία της αγοράς εξισορρόπησης.
Η Ελλάδα αποζημιώνει την ισχύ με 200 εκατ. ευρώ
Ένα από τα πιο αιχμηρά σημεία της κριτικής που ασκείται στη μελέτη, είναι η γενναιοδωρία του ελληνικού συστήματος στις αποζημιώσεις ισχύος. Όπως τονίζεται, μόνο για την ισχύ που διατηρείται σε ετοιμότητα, η Ελλάδα καταβάλλει περίπου 200 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ποσό το οποίο μετακυλίεται στους τελικούς καταναλωτές. “Είμαστε large… με τα χρήματα του απλού καταναλωτή”, σχολιάζουν σχετικά πηγές της αγοράς.
Ιταλία: αποδοτικότητα, διαφάνεια και έξι φάσεις προαγοράς
Η ιταλική αγορά εξισορρόπησης (MSD) λειτουργεί μέσω διαδοχικών φάσεων αγοράς από την προηγούμενη ημέρα (D-1), σε έξι ξεχωριστά στάδια, με μηχανισμό pay-as-bid, δηλαδή οι συμμετέχοντες πληρώνονται ό,τι ζήτησαν και όχι την υψηλότερη τιμή. Αντιθέτως, στην Ελλάδα η διαδικασία είναι λιγότερο διαφανής, με αποτέλεσμα αυξημένο ρίσκο αυθαίρετων κερδών.
Επιπλέον, η Ιταλία διαθέτει διορθωτικούς μηχανισμούς όπως τα non-arbitrage fees, που στοχεύουν στο να αποτρέπουν την κερδοσκοπία και τις χειραγωγήσεις. Αυτά τα εργαλεία απουσιάζουν πλήρως από το ελληνικό πλαίσιο.
Απόκρυψη κόστους σε “άλλες τσέπες”
Η Grant Thornton επισημαίνει επίσης ότι, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ιταλία διαχωρίζει με σαφήνεια τις επιμέρους χρεώσεις για:
– Υπηρεσίες συγκέντρωσης φορτίου (aggregation service)
– Διαχείριση συμφόρησης
– Χρήση διασυνδέσεων
Στην Ελλάδα, αυτές οι χρεώσεις δεν περιλαμβάνονται στο ΛΠ3 – τον βασικό λογαριασμό προσαυξήσεων – αλλά “σπάνε” και κατευθύνονται σε άλλες πηγές κόστους, καθιστώντας τη συνολική επιβάρυνση λιγότερο ορατή αλλά εξίσου επώδυνη.
Σταθερότητα vs Αστάθεια
Η ιταλική αγορά παρουσιάζει επίσης σημαντικά μεγαλύτερη σταθερότητα στις χρεώσεις εξισορρόπησης, καθώς βασίζεται σε προβλέψιμες και θεσμοθετημένες διαδικασίες, με μεγαλύτερη συμμετοχή των παραγωγών ενέργειας και των ΑΠΕ μέσω συγκεντρωτικών σχημάτων. Στην Ελλάδα, οι χρεώσεις χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβλητότητα, προκαλώντας προβληματισμό στη βιομηχανία, η οποία αδυνατεί να κάνει μακροπρόθεσμο ενεργειακό σχεδιασμό.
Βιομηχανία σε απόγνωση – Θεσμικά αιτήματα
Η κατάσταση αυτή έχει σημάνει συναγερμό στους βιομηχανικούς καταναλωτές, που εδώ και καιρό ζητούν:
– Διαφάνεια στους μηχανισμούς κοστολόγησης
– Επανασχεδιασμό του λογαριασμού ΛΠ3
– Θεσμοθέτηση ελεγκτικών μηχανισμών τύπου non-arbitrage fees
– Συμμετοχή της βιομηχανίας στον σχεδιασμό των αγορών επικουρικών υπηρεσιών
Όπως τονίζουν πηγές της αγοράς, “δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να πληρώνει τέσσερις φορές περισσότερο για τις ίδιες υπηρεσίες. Η αγορά εξισορρόπησης έχει καταστεί εργαλείο απόσπασης υπεραξιών και όχι εργαλείο σταθερότητας του συστήματος”.
Πηγή: capital.gr
