Επανάσταση στις διαστημικές επικοινωνίες φέρνει η NASA με τη σφραγίδα ελλήνων επιστημόνων. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών επελέγη για να στηρίξει ένα από τα πιο φιλόδοξα διαστημικά πειράματα διεθνούς εμβέλειας, που μοιάζει βγαλμένο από το μέλλον… Πρόκειται για την αποστολή Psyche της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, η οποία επιχειρεί την πρώτη οπτική ευρυζωνική επικοινωνία με διαστημοσυσκευή σε απόσταση 300 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη… Για την υλοποίηση του πειράματος, τεχνικά κλιμάκια της ΝASA βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα, καθώς οι δοκιμές ξεκίνησαν αυτήν την εβδομάδα και τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.
Η επιτυχία του πειράματος θα σηματοδοτήσει ένα τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα – τη βαθύτερη ευρυζωνική σύνδεση που έχει γίνει ποτέ στο Διάστημα – με σημαντικές προεκτάσεις για τη χώρα μας.
Οι επιστήμονες έχουν λάβει θέσεις στους αστρονομικούς σταθμούς που διαχειρίζεται το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο Κρυονέρι Κορινθίας και στον Χελμό. Εκεί βρίσκονται τα δύο μεγαλύτερα ερευνητικά τηλεσκόπια που διαθέτει η Ελλάδα, ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 1,2 μέτρων στο Κρυονέρι και το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» στον Χελμό, το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων, με διάμετρο 2,3 μέτρα. Οι επιστήμονες θα επιχειρήσουν να στείλουν από το Κρυονέρι οπτική ακτινοβολία λέιζερ «στοχεύοντας» το διαστημόπλοιο της NASA που βρίσκεται κοντά στον αστεροειδή Psyche 16, μεταξύ των πλανητών Αρη και Δία, προσδοκώντας το διαστημόπλοιο να αναγνωρίσει «τα σήματά» τους και να στείλει την «απάντησή» του στο Αστεροσκοπείο του Χελμού.
Το ΙΑΑΔΕΤ βρίσκεται στη λίστα των πιο πρωτοπόρων διαστημικών ερευνητικών κέντρων του κόσμου και η επιλογή του από τη NASA δικαιώνει μια μακρά πορεία επιστημονικής δουλειάς υψηλού επιπέδου. «Τα δύο τηλεσκόπια, του Κρυονερίου και του Χελμού, χρησιμοποιούνταν για την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων με σκοπό την κατανόηση όσων συμβαίνουν στο Σύμπαν. Τα τελευταία, όμως, χρόνια αξιοποιούνται σε δύο νέους τομείς, την ασφάλεια του Διαστήματος και τις οπτικές τηλεπικοινωνίες, μια πρωτοποριακή τεχνολογία που τώρα εξελίσσεται και που χρησιμοποιεί το φως, την οπτική ακτινοβολία λέιζερ, για να επιτύχει ασύρματη μετάδοση δεδομένων μεταξύ δορυφόρων και σταθμών πάνω στη Γη», λέει στα «ΝΕΑ» ο Μανώλης Ξυλούρης, αναπληρωτής διευθυντής του ΙΑΑΔΕΤ.
Το 2020 τέθηκε σε εφαρμογή ένα πρωτοποριακό σχέδιο σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος: Το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» εντάχθηκε στο πρόγραμμα ScyLight και έγινε το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο στον κόσμο που χρησιμεύει για οπτική επικοινωνία με το Διάστημα. Στόχος ήταν να «επικοινωνήσει» μέσω λέιζερ με τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Alphasat ο οπoίος κινείται γύρω από τη Γη σε απόσταση 37.000 χιλιομέτρων. Και τα κατάφερε. «Πράγματι από το 2021 έχουμε πετύχει αρκετές ζεύξεις με τον Alphasat», λέει ο Μανώλης Ξυλούρης. «Το επόμενο βήμα είναι το πείραμα Psyche που πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή από τη ΝASA, τον ESA και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών με σκοπό την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας για οπτικές ζεύξεις, αυτή τη φορά με το διαστημόπλοιο της NASA «Psyche» που βρίσκεται σε απόσταση 300 εκατ. χιλιομέτρων μακριά από εμάς, περίπου στην τροχιά του πλανήτη Αρη. Είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα», προσθέτει. «Τη Δευτέρα έγιναν οι πρώτες δοκιμές και τα αρχικά αποτελέσματα ήταν αρκετά ενθαρρυντικά, καθώς έγινε εκπομπή οπτικού λέιζερ από το Κρυονέρι προς το διαστημόπλοιο και αυτό φαίνεται ότι μας «κατάλαβε» και έστρεψε το δικό του προς τον Χελμό. Είμαστε εξαιρετικά χαρούμενοι», συνεχίζει, «όμως για τα τελικά αποτελέσματα περιμένουμε να ολοκληρωθεί το πείραμα το οποίο θα διαρκέσει μέχρι τις 7 Αυγούστου».
H τεχνολογία του μέλλοντος
Η τεχνολογία ευρυζωνικής σύνδεσης μέσω οπτικού λέιζερ θεωρείται η τεχνολογία του μέλλοντος. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά ραδιοκύματα που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για την επικοινωνία μας με το Διάστημα, οι οπτικές επικοινωνίες έχουν πολύ υψηλότερες ταχύτητες, μπορούν να μεταφέρουν τεράστιο όγκο δεδομένων – από 100 έως 1.000 φορές μεγαλύτερο από ό,τι τα ραδιοκύματα – και προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια καθώς τα δεδομένα που μεταφέρουν δεν μπορούν να υποκλαπούν.
Ως «εθνική αποστολή» χαρακτηρίζει το πείραμα που συντελείται με συμμετοχή του ΕΑΑ ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, δρ Σπύρος Βασιλάκος. Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι σημαντικές διακρίσεις του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης δεν είναι τυχαίες. «Καταρχάς πρέπει να τονίσουμε ότι αποτελεί στρατηγική επιλογή της διοίκησης του ΕΑΑ να εντάξουμε τον φορέα μας, το ιστορικότερο ερευνητικό κέντρο της χώρας, που ιδρύθηκε το 1842, στις νέες τεχνολογίες του Διαστήματος, με οπτικές και κβαντικές επικοινωνίες. Οι επαναλαμβανόμενες επιτυχίες του ΙΑΑΔΕΤ δείχνουν ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτήν τη σημαντική αποστολή η οποία έχει εξελιχθεί σε εθνική αποστολή», σημειώνει. «Διότι αυτό το επίτευγμα θα μπορέσει να ανοίξει δρόμους, να καταστήσει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και την Ελλάδα σημαντικούς παράγοντες στις νέες διαστημικές επικοινωνίες, να αυξήσει το αναπτυξιακό δυναμικό του φορέα μας και να φέρει στη χώρα μεγάλες συνεργασίες και ποιοτικές θέσεις εργασίας για ερευνητές και επιστήμονες», εξηγεί. Ο δρ. Βασιλάκος, προσθέτει πως «οι ομάδες των επιστημόνων του ΙΑΑΔΕΤ εργάζονται τα τελευταία χρόνια σε αυτήν την κατεύθυνση. Για εμάς δεν υπήρχαν διακοπές ούτε πέρυσι ούτε φέτος. Εχουμε αγωνία να πετύχει αυτή η αποστολή, η οποία πραγματικά έχει μετατραπεί σε εθνική».
Πηγή: tanea.gr
