Ποια μέτρα προτείνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού για την αγορά πετρελαιοειδών

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, αξιοποιώντας τη δυνατότητα κανονιστικής παρέμβασης που της δίνει το άρθρο 11 του Ν. 3959/2011, επανέρχεται με ένα ολοκληρωμένο πακέτο προτάσεων για τη βελτίωση των συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά πετρελαιοειδών.

Η νέα “Έκθεση Δεύτερων Απόψεων” (δείτε ολόκληρη την έκθεση εδώ), που δόθηκε στη δημοσιότητα και τίθεται σε δημόσια διαβούλευση έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2025, αποτελεί τη συνέχεια της πρώτης φάσης της διαδικασίας που ξεκίνησε το 2024, και αναγνωρίζει ότι συνεχίζουν να υφίστανται δομικά προβλήματα στον ανταγωνισμό στις αγορές διύλισης, εμπορίας και λιανικής.

Η παρέμβαση της Επιτροπής έρχεται σε μία περίοδο έντονων προβληματισμών για το κόστος των καυσίμων, τις στρεβλώσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και τη δυσκολία των μικρότερων παικτών –ιδίως των μη καθετοποιημένων– να αποκτήσουν πρόσβαση στην αγορά σε ισότιμους όρους. Τα πέντε βασικά προϊόντα που εξετάζονται είναι η αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων, το πετρέλαιο κίνησης και το πετρέλαιο θέρμανσης.

Στην πρώτη φάση της ανάλυσης της ΕΑ διαπιστώθηκαν υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης, προβληματική διαμόρφωση τιμών, φαινόμενα ασύμμετρης μετακύλισης κόστους (“rockets and feathers”) και έλλειψη υποδομών ή θεσμικών εργαλείων που να ευνοούν την είσοδο ή ενίσχυση εναλλακτικών παικτών στην αγορά. Με βάση τα συμπεράσματα αυτά, προτείνονται πέντε κεντρικές παρεμβάσεις.

1. Ίδρυση Κεντρικού Φορέα Διατήρησης Αποθεμάτων (ΚΦΔΑ)

Η βασικότερη πρόταση της ΕΑ είναι η ίδρυση ανεξάρτητου Κεντρικού Φορέα Διατήρησης Αποθεμάτων υπό την εποπτεία της ΡΑΑΕΥ. Ο Φορέας αυτός θα διαχειρίζεται τα αποθέματα ασφαλείας για λογαριασμό των υπόχρεων εταιρειών έναντι αντιτίμου και ανάλογα με την κατανάλωση καυσίμων που αυτές κατέγραψαν την προηγούμενη χρονιά.

Η λογική του μέτρου είναι να αρθεί το εμπόδιο που αντιμετωπίζουν οι μη καθετοποιημένες εταιρείες, οι οποίες σήμερα επιβαρύνονται δυσανάλογα για την τήρηση αποθεμάτων, αποθαρρύνοντας τις εισαγωγές. Ο νέος Φορέας θα συμβάλει στην αποσύνδεση του κόστους αποθήκευσης από τις εισαγωγές, δημιουργώντας συνθήκες πιο υγιούς ανταγωνισμού, ιδίως έναντι των εγχώριων διυλιστηρίων που διαθέτουν πιστοποιημένες αποθήκες και απολαμβάνουν πλεονεκτήματα στην αγορά.

2. Χαρτογράφηση και εποπτεία των αποθηκευτικών χώρων

Η Επιτροπή επισημαίνει την ανάγκη για πλήρη και θεσμική καταγραφή όλων των διαθέσιμων αποθηκευτικών χώρων για πετρελαιοειδή. Προτείνεται η δημιουργία ενός ενιαίου μητρώου που θα συγκεντρώνει πληροφορίες για όλους τους χώρους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είναι πλήρως αξιοποιημένοι.

Η ύπαρξη αυτού του εργαλείου θα ενισχύσει τη δυνατότητα εισαγωγών, καθώς θα προσφέρει σαφή εικόνα για τη χωρητικότητα και τις δυνατότητες φιλοξενίας ποσοτήτων καυσίμων από νέους παίκτες στην αγορά.

3. Κατάργηση ρητρών αποκλειστικότητας στις συμβάσεις αποθήκευσης

Στο στόχαστρο της ΕΑ μπαίνουν και οι ρήτρες αποκλειστικότητας στις συμβάσεις αποθήκευσης ή εξυπηρέτησης καυσίμων, που μέχρι σήμερα αποτελούν εργαλείο ελέγχου της αγοράς από τους μεγάλους παίκτες. Σύμφωνα με την Επιτροπή, τέτοιες ρήτρες δεν κρίνονται ούτε αναγκαίες ούτε αποτελεσματικές για την ασφάλεια εφοδιασμού και δημιουργούν εμπόδια στις εισαγωγές.

Προτείνεται να απαγορευτεί η χρήση τους σε μελλοντικές συμβάσεις, ώστε να επιτραπεί η αξιοποίηση αποθηκευτικών υποδομών από πολλαπλούς παρόχους και να αποτραπεί η έμμεση δημιουργία αποκλειστικών σχέσεων προμήθειας.

4. Μείωση της διαφάνειας στη διύλιση

Εντύπωση προκαλεί η πρόταση για μείωση του βαθμού διαφάνειας στο στάδιο της διύλισης – ένα μέτρο που μοιάζει αντίθετο με τις συνήθεις πρακτικές ρύθμισης των αγορών. Ωστόσο, η ΕΑ τεκμηριώνει πως η καθημερινή δημοσιοποίηση τιμών στις διυλιστηριακές πωλήσεις (μέσω της ιστοσελίδας της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου) ενδέχεται να διευκολύνει φαινόμενα σιωπηρής συμπαιγνίας και “παρακολούθησης” των κινήσεων του ανταγωνισμού.

Η πρόταση είναι να σταματήσει η δημόσια ανάρτηση των τιμών και η ενημέρωση να γίνεται απευθείας και εξατομικευμένα προς τις εταιρείες εμπορίας, χωρίς ευρεία δημοσιοποίηση.

5. Αύξηση της διαφάνειας στη λιανική αγορά

Αντίθετα, στη λιανική αγορά καυσίμων προτείνεται αύξηση της διαφάνειας. Η ΕΑ επαναφέρει πρόταση για την τοποθέτηση ηλεκτρονικών πινακίδων κατά μήκος των εθνικών οδών, που θα δείχνουν στους διερχόμενους οδηγούς τις τιμές πώλησης στα τρία επόμενα πρατήρια.

Πέρα από τις πινακίδες, η πιο σύγχρονη πρόταση αφορά τη δημιουργία μιας κρατικής ψηφιακής εφαρμογής – εξέλιξης του Παρατηρητηρίου Τιμών – όπου οι οδηγοί θα μπορούν να βλέπουν σε πραγματικό χρόνο τις τιμές των πρατηρίων βάσει γεωγραφικής θέσης. Οι πρατηριούχοι θα είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν σε πραγματικό χρόνο τις τιμές, και οι καταναλωτές θα μπορούν να επιλέγουν το φθηνότερο πρατήριο.

Με αυτόν τον τρόπο, η πίεση για χαμηλότερες τιμές θα μετακυλίεται όχι μόνο σε επίπεδο πρατηρίου αλλά και προς τις εταιρείες εμπορίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα στο σύνολο της αλυσίδας.

Η δημόσια διαβούλευση για τις παραπάνω προτάσεις είναι ανοιχτή έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2025 και κάθε ενδιαφερόμενος – φυσικό ή νομικό πρόσωπο – μπορεί να συμμετάσχει αποστέλλοντας τις απόψεις του στο fuels@epant.gr.

Η έκβαση της διαδικασίας και η τελική απόφαση της ΕΑ αναμένονται με ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για μία από τις πιο στοχευμένες παρεμβάσεις ρυθμιστικής πολιτικής στην αγορά καυσίμων των τελευταίων ετών.