Τι σχεδιάζει το ΥΠΕΘΟ για την επόμενη μέρα του Ταμείου Ανάκαμψης

του Τάσου Δασόπουλου

Η ολοκλήρωση του ΕΣΠΑ 2021- 2027, η εκμετάλλευση των πόρων των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ για το περιβάλλον και η ενίσχυση των αμιγώς εθνικών επενδύσεων, αναμένεται να πάρουν την σκυτάλη μετά το τέλος του ΤΑΑ για να συντηρήσουν τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης των δημοσίων επενδύσεων οι οποίες θα φτάσουν φέτος τα 15 δισ. ευρώ και το 2026 τα 17 δισ. ευρώ. 

Με βάση το σημερινό σχεδιασμό, το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει μια “ουρά” υλοποίησης η οποία θα φτάσει ή και θα ξεπεράσει το 2027, μέσω των ιδιωτικών επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν τελευταίες από τα δάνεια του ΤΑΑ μέσα στο 2026. 

Στο μεταξύ όμως η Ελλάδα έχει να υλοποιήσει το ΕΣΠΑ 2021  -2027 από το οποίο απομένουν να απορροφηθούν περίπου 24 δισ. από τα συνολικά 26,2 δισ. ευρώ της δημόσιας δαπάνης. Το πρόγραμμα αυτό έχει ανακόψει το ρυθμό υλοποίησης, εν όψει της ενδιάμεσης αναθεώρησης, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι και τον Μάρτιο του 2026. Σύμφωνα με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η αναθεώρηση του προγράμματος θα είναι μικρή, της τάξης των 400 -500 εκ ευρώ, και θα ανακατευθύνει πόρους κυρίως προς νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη εξασφάλιση ” προσιτής στέγης”. Όπως τονίζουν κύκλοι του ΥΠΕΘΟ, η τρέχουσα προγραμματική περίοδος είναι φορτωμένη με πολλά “έργα γέφυρες” από την προηγούμενη περίοδο, ενώ περιλαμβάνει έργα πράσινης και ψηφιακής μετάβασης με συνολική δημόσια δαπάνη ύψους περίπου 7,5 δις ευρώ, τα οποία δεν μπορούν να περικοπούν. Πρόσφατα, το τρέχον ΕΣΠΑ, φορτώθηκε και με επιπλέον έργα συνολικού προϋπολογισμού 600 εκατ. ευρώ, τα οποία απεντάχθηκαν από το ΤΑΑ λόγω καθυστερήσεων.

Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία 

Η δεύτερη ευκαιρία ώστε να μην καταγράψουν υποχώρηση οι δημόσιες επενδύσεις μετά το τέλος του ΤΑΑ είναι οι νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ για το περιβάλλον με χρήματα που συγκεντρώθηκαν από το κοινό ταμείο όπου συγκεντρώνονται τα έσοδα από την εμπορία ρύπων εντός της ΕΕ.

Από την πηγή αυτή ανακοινώθηκαν πρόσφατα χρηματοδοτήσεις ύψους 8 δισ. ευρώ για την περίοδο από το 2026 μέχρι και το 2032, για την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Συγκεκριμένα σε ευρεία διυπουργική σύσκεψη υπό τον αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης κ. Κωστή Χατζηδάκη, ανακοινώθηκε η διάθεση των 8 δισ. ευρώ μέσα από τρία νέα ταμεία. Συγκεκριμένα θα διατεθεί ποσό 4,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 25% εθνική δαπάνη, από το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο με δυνητικά ωφελουμένους 1,5 εκατομμύριο ενεργειακά και μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά και πάνω από 75.000 πολύ μικρές επιχειρήσεις. Ποσό 1,6 δισ. ευρώ το οποίο προέρχεται από πόρους του Ταμείου Εκσυγχρονισμού, με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το 2030 θα διατεθεί σε ωφελούμενους ιδιώτες, επιχειρήσεις και φορείς του Δημοσίου. Τέλος ποσό ύψους 1,775 δισ. ευρώ θα διατεθεί από το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το 2032.

Εθνικό σκέλος ΠΔΕ 

Η πρόσφατη μόνιμη αύξηση των πόρων του αμιγώς εθνικού σκέλους του ΠΔΕ, κατά 500 εκατ. ευρώ, με την ανακοίνωση της υπεραπόδοσης της οικονομίας για το 2024, ήταν κάθε άλλο παρά τυχαία κίνηση. Δημόσιες υποδομές οι οποίες έχουν μεγάλη τοπική σημασία αλλά συμβάλλουν μόνο έμμεσα στα δίκτυα μεταφορών της Ευρώπης σιγά – σιγά απωθούνται από τις κοινοτικές χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες. Ωστόσο θα πρέπει να συνεχιστούν και να ολοκληρωθούν. Γι’ αυτό λοιπόν, το ΥΠΕΘΟ επέλεξε να αυξήσει τους αμιγώς εθνικούς πόρους για δημόσιες επενδύσεις και να εντείνει τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Ένας δεύτερος τρόπος βελτίωσης των υποδομών είναι οι αποκρατικοποιήσεις τις οποίες διαχειρίζεται το υπερταμείο.