Βρέθηκε στην Ισπανία ο αρχαιότερος ελληνικός μαρμάρινος βωμός της δυτικής Μεσογείου — μια ανακάλυψη που φωτίζει ξανά τις άγνωστες πτυχές ενός σπουδαίου πολιτισμού, αυτού της Ταρτησσού.
Στο αρχαιολογικό πεδίο Casas del Turuñuelo, κοντά στην πόλη Guareña στη νοτιοδυτική Ισπανία, μια ομάδα Ισπανών επιστημόνων του CSIC έφερε στο φως έναν εντυπωσιακό μαρμάρινο βωμό ηλικίας περίπου 2.500 ετών, φτιαγμένο από μάρμαρο του Προκοννήσου, από τη σημερινή Τουρκία.
Πρόκειται για το παλαιότερο τεκμηριωμένο ελληνικό μαρμάρινο εύρημα που έχει εντοπιστεί ποτέ στη δυτική πλευρά της Μεσογείου. Με ύψος 1,5 μέτρο και διάμετρο περίπου 60 εκατοστά, ο βωμός θυμίζει μικρή στήλη και προκαλεί δέος όχι μόνο για την κατασκευή του αλλά και για το πώς έφτασε εκεί.
Η Έστερ Ροντρίγκες, συνδιευθύντρια των ανασκαφών, δεν κρύβει τη συγκίνησή της: «Μια τέτοια ανακάλυψη μάς δείχνει πόσο βαθιές ήταν οι επαφές του πολιτισμού των Ταρτησσών με την ανατολική Μεσόγειο. Δεν ήταν απομονωμένοι — ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου κόσμου».
Παράλληλα, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν και ένα προηγμένο σύστημα υδροδότησης, που προηγήθηκε της κατασκευής του κεντρικού κτηρίου. Ο Σεμπαστιάν Θελεστίνο, επίσης επικεφαλής της ομάδας, εξηγεί πως η κατασκευή αυτή «μας φέρνει πιο κοντά σε ένα Τάρτεσο περισσότερο οργανωμένο, με τεχνογνωσία και δεξιότητες που δεν είχαμε φανταστεί».
Μέχρι σήμερα έχει ανασκαφεί περίπου το 50% του αρχαιολογικού χώρου, και οι επιστήμονες δηλώνουν σίγουροι ότι υπάρχουν πολλά ακόμη να αποκαλυφθούν.
Η περιφερειακή υπουργός Πολιτισμού της Εξτρεμαδούρας, Βικτόρια Μπαθάγκα, τόνισε ότι το Turuñuelo έχει μετατραπεί σε σημείο αναφοράς για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ενώ
ανακοίνωσε ότι οι εργασίες ανάδειξης του χώρου θα ξεκινήσουν άμεσα, με στόχο να μπορούν και οι επισκέπτες να δουν από κοντά τα ευρήματα.
Εν τω μεταξύ, η ισπανική κυβέρνηση θα διαθέσει επιπλέον 236.000 ευρώ έως το 2026, προκειμένου να συνεχιστούν οι ανασκαφές χωρίς καθυστερήσεις.
Για την Μαργκαρίτα Πανέκε, εκπρόσωπο του CSIC, η συνεργασία μεταξύ κρατικών αρχών και επιστημόνων είναι το κλειδί. «Όταν οι θεσμοί ενώνονται για να προστατέψουν και να μελετήσουν την ιστορία μας, τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε πραγματική πρόοδο».
Μέσα από αυτόν τον μαρμάρινο βωμό, η Ιβηρική Χερσόνησος ξανασυναντά τη Μικρά Ασία. Και ο πολιτισμός των Ταρτησσών, τόσο μυστηριώδης όσο και γοητευτικός, αποκτά ξανά φωνή — μια φωνή που έρχεται από πολύ μακριά, γεμάτη θαλασσινά ταξίδια, εμπορικές ανταλλαγές και αρχαία μυστικά που μόλις αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε.
Η Ταρτησσός ήταν μια αρχαία πόλη-λιμάνι και ταυτόχρονα ένας ολόκληρος πολιτισμός που άνθισε στη νότια Ιβηρική Χερσόνησο, στις εκβολές του ποταμού Γουαδαλκιβίρ, στην περιοχή της σημερινής Ανδαλουσίας. Οι πρώτες αναφορές για την ύπαρξή της χρονολογούνται στον 1ο χιλιετία π.Χ., όμως η φήμη της ξεπερνούσε τα γεωγραφικά της όρια ήδη από την αρχαιότητα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει την Ταρτησσό ως την πλέον δυτική πόλη του γνωστού τότε κόσμου, τοποθετημένη πέρα από τις Στήλες του Ηρακλή (το σημερινό Γιβραλτάρ), ενώ κάνει λόγο και για τον μυθικό βασιλιά της, Αργανθώνιο, ο οποίος λέγεται ότι βασίλεψε επί 80 χρόνια και έζησε έως τα 120, σύμβολο μακροημέρευσης, πλούτου και σταθερότητας.
Η Ταρτησσός εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο, κυρίως χάρη στα πλούσια κοιτάσματα μετάλλων της περιοχής. Ο κασσίτερος, ο χαλκός, ο χρυσός και ο άργυρος εξάγονταν προς τη Μεσόγειο μέσω ενός πολύ ανεπτυγμένου δικτύου, που περιλάμβανε στενές σχέσεις με τους Φοίνικες —κυρίως από το Γάδειρα (σημερινό Κάδιθ)— αλλά και με τους Έλληνες. Αυτές οι επαφές είχαν ως αποτέλεσμα την εισαγωγή τεχνικών, πολιτισμικών στοιχείων και πιθανόν ακόμα και θρησκευτικών αντιλήψεων.
Από γλωσσικής πλευράς, ο πολιτισμός της Ταρτησσού ανέπτυξε δικό του σύστημα γραφής, ένα συλλαβοαλφαβητικό σύστημα με περίπου 97 γνωστές επιγραφές που δεν έχουν ακόμα πλήρως αποκρυπτογραφηθεί. Η γλώσσα τους, η ταρτησσιανή, θεωρείται μη ινδοευρωπαϊκή, γεγονός που την καθιστά μοναδική και ιδιαίτερα πολύτιμη για τους γλωσσολόγους.
Ο πολιτισμός των Ταρτησσών δεν διασώθηκε μόνο στις γραπτές πηγές αλλά και στα αρχαιολογικά ευρήματα, με πιο εντυπωσιακό παράδειγμα τον θησαυρό του El Carambolo, που ανακαλύφθηκε το 1958 κοντά στη Σεβίλλη και περιλαμβάνει χρυσά κοσμήματα μεγάλης τεχνικής αξίας. Πρόσφατες ανασκαφές, όπως εκείνες στο Casas del Turuñuelo, συνεχίζουν να αποκαλύπτουν πτυχές του πολιτισμού, όπως τεχνολογία υδροδότησης, πολυτελείς τελετουργικούς χώρους και εισαγόμενα αντικείμενα από τη Μικρά Ασία, όπως ο μαρμάρινος ελληνικός βωμός του 5ου αιώνα π.Χ.
Η Ταρτησσός υπήρξε για πολλούς αιώνες ένα πολιτισμικό σταυροδρόμι ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Αν και η ακμή της τελικά εξαφανίστηκε μέσα στους ιστορικούς αναταραγμούς και την άνοδο των Καρχηδονίων, ο μύθος της παραμένει ζωντανός, τόσο μέσα από την ιστοριογραφία όσο και από τις σύγχρονες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που συνεχίζουν να αποκαλύπτουν τα μυστικά ενός χαμένου αλλά εξαιρετικά σπουδαίου κόσμου.
Πηγή: tanea.gr
