Τα blackout στα ηλεκτρικά συστήματα δεν μπορούν να αποκλειστούν. “Δεν υπάρχει ηλεκτρικό σύστημα στον κόσμο που να θεωρείται αντι-blackout”, είπε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) κ. Δημήτρης Φούρλαρης, μιλώντας στο συνέδριο που διοργάνωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) με θέμα “Blackout στην Ισπανία – Έχουμε σχέδιο στην Ελλάδα”;
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας, Υποδομών και Αγοράς του ΑΔΜΗΕ κ. Δημήτρης Μίχος. “Τα blackout είναι σπάνια αλλά δεν μπορούν να αποκλειστούν στα σύγχρονα ηλεκτρικά συστήματα”, επεσήμανε, αναφέροντας ότι συνήθως προκαλούνται κατόπιν εμφάνισης βλάβης ή βλαβών σε περιβάλλον δυσμενούς συγκυρίας πολλών αντίξοων συνθηκών. Έφερε δε παραδείγματα από blackout στο ευρωπαϊκό δίκτυο: Γερμανία-Γαλλία 2006, Κροατία 2021, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία.
Το Ελληνικό Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας, σύμφωνα με τον ίδιο, βρίσκεται επίσης αντιμέτωπο με προβλήματα που προέρχονται από τις ακραίες μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, όπως είναι η μείωση υδάτινων αποθεμάτων λόγω ανομβρίας, οι καύσωνες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές καθώς και με νέες σημαντικές προκλήσεις οι οποίες δεν υπήρχαν πριν μερικά χρόνια εκ των οποίων οι βασικότερες είναι οι εξής τρεις:
– Η μη ελεγχόμενη υπερπαραγωγή ενέργειας.
– Η αιφνίδια απώλεια διεσπαρμένης παραγωγής ενέργειας λόγω μίας διαταραχής στο Σύστημα. Όπως ανέφερε ο κ. Μίχος, υπήρξαν δύο τέτοια επεισόδια στην Ελλάδα, το ένα λόγω φωτιάς και το άλλο εξαιτίας ενός κεραυνού, τα οποία πέταξαν εκτός συστήματος γραμμές υψηλής τάσης, δημιούργησαν βύθιση τάσεως, η οποία είναι μεν φυσιολογική αλλά οι ρυθμίσεις των πάρκων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) δεν ήταν σωστές.
– Οι υψηλές τάσεις που εμφανίζονται στο Σύστημα, ειδικά σε περιόδους χαμηλής κατανάλωσης και χαμηλής ζήτησης.
Η αντιμετώπιση από τον ΑΔΜΗΕ
Για την αντιμετώπιση αυτών των τριών κινδύνων ο ΑΔΜΗΕ , πέραν της ενίσχυσης του Συστήματος με νέες γραμμές, υποσταθμούς, νησιωτικές και διεθνείς διασυνδέσεις έχει αναπτύξει για τον έλεγχο της υπερπαραγωγής μηχανισμούς και πληροφοριακά συστήματα τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα διαχείρισης της παραγωγής από ΑΠΕ που συνδέονται στο Σύστημα Υψηλής Τάσης. Επίσης, σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, έχουν συμφωνηθεί διαδικασίες για την περικοπή παραγωγής και από σταθμούς ΑΠΕ που συνδέονται το Δίκτυο Μέσης Τάσης.
Για την αποφυγή αιφνίδιας απώλειας διεσπαρμένης παραγωγής, σύμφωνα με τον κ. Μίχο, ο ΑΔΜΗΕ έκανε μελέτες και κατόπιν συνεργασίας με τον ΔΕΔΔΗΕ πρότεινε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ρύθμιση που νομοθετήθηκε ώστε οι ηλεκτροπαραγωγοί που είναι συνδεδεμένοι στη μέση τάση του δικτύου διανομής να μεριμνούν για τη ρύθμιση του εξοπλισμού εντός των σταθμών τους για προστασία έναντι αποκλίσεων της τάσης και της συχνότητας από τις ονομαστικές τους τιμές.
Για τις υψηλές τάσεις, ο ΑΔΜΗΕ υλοποιεί εκτεταμένο πρόγραμμα εγκατάστασης πηνίων αντιστάθμισης με σύνδεση στα επίπεδα των 150 και 400 kV, συνολικής ικανότητας 1.100 MVAr.
Ακόμη, έχει προγραμματιστεί η εγκατάσταση περισσότερων νέων συσκευών τύπου FACTS και κάλεσε τους ιδιοκτήτες μονάδων ΑΠΕ να συνδράμουν στον έλεγχο της τάσης με την απορρόφηση αέργου ισχύος από τον εξοπλισμό των σταθμών τους, μια προσπάθεια που είναι σε εξέλιξη.
Πολυπαραγοντική κρίση τα blackout
Ο κίνδυνος ενός blackout δεν είναι θεωρητικός, αλλά υπαρκτός και πολυδιάστατος. Όπως επεσήμανε ο κ. Φούρλαρης, δεν αρκεί να διαθέτουμε ισχυρά ηλεκτροπαραγωγικά μέσα, απαιτείται ένα ολιστικό και συντονισμένο πλαίσιο λειτουργίας, προστασίας και απόκρισης. “Το blackout στην Ισπανία στις 28 Απριλίου δεν ήταν απόρροια ενός μεμονωμένου τεχνικού σφάλματος. Αντιθέτως, επρόκειτο για μια πολυπαραγοντική κρίση με αλληλοεπιδροντα αίτια τα οποία αθροιστικά οδήγησαν σε κατάρρευση της ευστάθειας του συστήματος. Το συμβάν αυτό μας υπενθυμίζει ότι η ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος δεν πρέπει να θεωρείται ποτέ δεδομένη”, τόνισε, παραθέτοντας τους βασικούς λόγους ενός blackout που είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η αστοχία εξοπλισμού και το ανθρώπινο λάθος.
Επιπλέον, ο κ. Φούρλαρης έκανε ειδική αναφορά στο ενοποιημένο μοντέλο λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το περίφημο “target model” που για να επιτευχθεί απαιτούνται πολλές ηλεκτρικές διασυνδέσεις μεταξύ των όμορων συστημάτων γειτονικών χωρών, ώστε να υπάρχει μεγάλο capacity που προσφέρει ανθεκτικότητα. Συγκρίνοντας τα συστήματα Ισπανίας και Ελλάδας, το στέλεχος της ΡΑΑΕΥ κατέληξε ότι το ελληνικό είναι πιο ανθεκτικό, διότι η Ιβηρική χερσόνησος έχει διασυνοριακά ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διασυνδέσεων μόνο με την Γαλλία ενώ η χώρα μας με όλες τις γειτονικές.
Τα μέτρα για αποφυγή blackout
Ο επικεφαλής του κλάδου ενέργειας της ΡΑΑΕΥ αναφέρθηκε στα μέτρα που απαιτούνται για την αποφυγή blackout τα οποία είναι τα εξής:
1. Επανεξέταση των ρυθμίσεων προστασίας από υπέρταση στις γραμμές, με δυνατότητα αναπροσαρμογής των ορίων λίγο πάνω από τα μέγιστα επιτρεπτά όρια που ορίζονται στους Κανονισμούς Λειτουργίας, ώστε να αποφεύγονται αδικαιολόγητες αποσυνδέσεις όταν οι τάσεις προσεγγίζουν αυτά τα όρια.
2. Ενίσχυση των πόρων του συστήματος για συνεχή και δυναμική ρύθμιση τάσης ειδικά σε περιόδους άνοιξης και φθινοπώρου που ζήτηση είναι χαμηλή και δημιουργούνται υπερτάσεις στο σύστημα, οι οποίες, πιθανώς, μερικές φορές να είναι και εισαγόμενες.
3. Ενεργοποίηση λειτουργίας ελέγχου ισχύος-συχνότητας (power-frequency control) στις υφιστάμενες και μελλοντικές HVDC διασυνδέσεις.
4. Ενίσχυση της ικανότητας του συστήματος για απόσβεση ταλαντώσεων (έτσι ξεκίνησε το μπλακάουτ της Ισπανίας), με επιχειρησιακά μέτρα και ενίσχυση των σχετικών υποδομών.
5. Ενίσχυση της ικανότητας ρύθμισης τάσης στο δίκτυο διανομής.
6. Εισαγωγή στο σύστημα των μπαταριών αποθήκευσης ενέργειας.
Η ενεργειακή μετάβαση σε ΑΠΕ, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι αδιαπραγμάτευτη, ωστόσο ο τρόπος ενσωμάτωσής τους στο σύστημα οφείλει να λαμβάνει υπόψη ιδιαίτερες απαιτήσεις ευστάθειας που αυτές επιβάλλουν. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για πράσινη μετάβαση χωρίς έξυπνη ευστάθεια. To μπλακάουτ στην Ισπανία δεν ήταν απλώς ένα τεχνικό γεγονός.
Ήταν ένα σύστημα που έχασε την ισορροπία του, διότι κανόνες, μηχανισμοί, υποδομές δεν ήταν επαρκώς ευθυγραμμισμένοι. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί στην Ελλάδα. H ΡΑΑΕΥ εργάζεται με όλους τους φορείς του συστήματος για να διασφαλιστεί η ευστάθεια, η αξιοπιστία, η ανθεκτικότητα του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος», υπογράμμισε.
Τα πέντε ελληνικά blackout τα τελευταία 43 χρόνια
Ειδική αναφορά έκανε ο κ. Φούρλαρης στα ιστορικά blackout που συνέβησαν στη χώρα μας. Το πρώτο ολικό blackout έγινε το 1983, λόγω εσφαλμένης τεχνικής εκτίμησης που αφορούσε το ΚΥΤ (Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης) Αγίου Στεφάνου Αττικής. Το δεύτερο ήταν μερικό και έπληξε τη Νότια Ελλάδα το 1988. Αιτία ένα βραχυκύκλωμα στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Το τρίτο ήταν ολικό και συνέβη τον Μάρτιο του 1989 εξαιτίας μιας αστοχίας στο ΚΥΤ Καρδιάς. “Φανταστείτε ένα ηλεκτρικό σύστημα που έχει 4.500 με 5.000 μεγαβάτ ζήτηση και χάνει παραγωγή 1.200 μεγαβάτ από τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Καρδιάς”, επεσήμανε το στέλεχος της ΡΑΑΕΥ.
Το τέταρτο συνέβη το φθινόπωρο του 1993, πάλι στο νότιο ηλεκτρικό σύστημα. “Υπήρχε ξηρασία και με τις πρώτες υγρασίες, έγινε υπερπήδηση των μονωτήρων πορσελάνης. Έκτοτε αρχίσαμε να τους αλλάζουμε με σιλικόνης”, τόνισε ο κ. Φούρλαρης. Και τέλος το πέμπτο blackout συνέβη έναν μήνα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες το καλοκαίρι του 2004, λόγω κατάρρευσης τάσης καθώς αδυνατούσε η παραγωγή να ακολουθήσει την αυξανόμενη ζήτηση.
Πηγή: ΟΤ
Πηγή: in.gr
