Ο ακραίος καύσωνας που σάρωσε τις τελευταίες ημέρες την Ευρώπη αποτελεί δραματική υπενθύμιση της επείγουσας κρίσης της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφικών συνεπειών της στην καθημερινή ζωή, την υγεία και το περιβάλλον. Η ασυνήθιστη ένταση και διάρκειά του, που οδήγησε σε ρεκόρ θερμοκρασιών, κόκκινο συναγερμό, πυρκαγιές και σοβαρές δυσλειτουργίες, αποκαλύπτει ταυτόχρονα την ανεπαρκή προετοιμασία πολλών ευρωπαϊκών χωρών και αποτυπώνει την ανάγκη για ριζικές αλλαγές στις πολιτικές προστασίας, τις υποδομές και την κοινωνική ανταπόκριση.
Τι μάθαμε από την πρόσφατη κρίση:
Ο καύσωνας ήταν εξαιρετικά έντονος και ήρθε νωρίς
Τόσο ο Ιούνιος όσο και ο Ιούλιος – μόλις στις πρώτες ημέρες του – κατέγραψαν ρεκόρ θερμοκρασιών. Ο υδράργυρος ξεπέρασε τους 46°C σε Ισπανία και Πορτογαλία, έφθασε στους 42°C σε πολλές περιοχές της Δυτικής και Νότιας Ευρώπης και πάνω από 35-40°C σε αρκετές άλλες. Συνολικά περισσότερες από 10 ευρωπαϊκές χώρες μετατράπηκαν σε καμίνι. Εάν τον Ιούνιο καταγράφηκε ρεκόρ μέγιστων και ελάχιστων θερμοκρασιών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO) προειδοποιεί ότι ο Ιούλιος είναι συνήθως η πιο ζεστή περίοδος του έτους στο βόρειο ημισφαίριο. Επιστήμονες τονίζουν ότι το τρέχον κύμα καύσωνα Ιουνίου-Ιουλίου εκθέτει εκατομμύρια Ευρωπαίους σε έντονο θερμικό στρες, καθώς και ότι οι θερμοκρασίες που καταγράφονται «είναι πιο τυπικές για Ιούλιο και Αύγουστο, υπενθυμίζοντας ότι η ακραία ζέστη γίνεται όλο και πιο συχνή και έντονη παγκοσμίως ως αποτέλεσμα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Πάνω από τα δύο τρίτα των πιο σφοδρών κυμάτων καύσωνα στην Ευρώπη από το 1950 έχουν σημειωθεί μετά το 2000.
Η Ευρώπη δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένη για ακραίες θερμοκρασίες
Η έλλειψη κλιματισμού σε σπίτια, δημόσια κτίρια, σχολεία και μέσα μαζικής μεταφοράς δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και δυσλειτουργίες Μόνο το 25% των νοικοκυριών στη Γαλλία έχει κλιματισμό, ενώ μόλις το 7% των σχολείων είναι προσαρμοσμένα για συνθήκες ζέστης. Το 75% των Γάλλων δεν σκοπεύει να εγκαταστήσει κλιματισμό για οικολογικούς ή οικονομικούς λόγους. Στο Λονδίνο και άλλες βόρειες πόλεις, τα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν διαθέτουν κλιματισμό, καθιστώντας τη μετακίνηση δύσκολη τις ημέρες του καύσωνα, ενώ σοβαρά επηρεάστηκαν δημόσιες υπηρεσίες και δομές υγείας.
Η ζέστη προκαλεί πάνω από 175.000 θανάτους κάθε χρόνο στην περιοχή της Ευρώπης που μελετά ο ΠΟΥ. Σε αυτή την περιοχή, έρευνα του 2022 έδειξε ότι μόνο 21 από τις 57 χώρες ανέφεραν πως διαθέτουν εθνικό σχέδιο δράσης για την υγεία κατά τη διάρκεια καυσώνων – οι 14 ήταν χώρες της ΕΕ.
Οι συνέπειες στην υγεία και τη ζωή των πολιτών είναι σοβαρές
Καταγράφηκαν θάνατοι από θερμοπληξία, νοσηλείες και αναφέρθηκαν σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω θερμικού στρες. Αναγκαία κρίθηκαν έκτακτα μέτρα όπως το κλείσιμο σχολείων (1.350 στη Γαλλία) και η επιβολή διακοπών εργασίας τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας (π.χ. στην Ιταλία) για την προστασία του πληθυσμού.
Το ρεκόρ καύσωνα στην Ιταλία προκαλεί σοβαρές ζημιές στη γεωργία πλήττοντας καλλιέργειες, επηρεάζοντας τα ζώα και επιδεινώνοντας την αυξανόμενη κρίση ξηρασίας στον Νότο. Από έντονη ξηρασία δοκιμάζεται και η Γερμανία, ενώ στη Γαλλία εκφράζονται φόβοι για τις συνέπειες, καθώς αρχίζει η περίοδος συγκομιδής των σιτηρών. Σύμφωνα με την Coldiretti, τη μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ιταλίας, ήδη αναφέρονται πρώτα σημάδια ζημιών από Βορρά προς Νότο: κατεστραμμένα πεπόνια στην Τοσκάνη έως ελλείψεις γάλακτος στη Λομβαρδία και περιορισμός στην παροχή νερού στη Σικελία.
Δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από πυρκαγιές στην Ισπανία και σημειώθηκαν εκτεταμένες ζημιές. Δύο θάνατοι από τη ζέστη καταγράφηκαν στη Γαλλία και δύο άλλοι στην Ισπανία (Κόρδοβα και Βαρκελώνη) ερευνώνται για το αν οφείλονται σε θερμοπληξία. Εκατοντάδες νοσηλεύονται για παθήσεις που σχετίζονται με τις υψηλές θερμοκρασίες.
Σε δεκάδες πόλεις στην Ιταλία σήμανε κόκκινος συναγερμός λόγω του καύσωνα, ενώ τέσσερις άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (δύο στη Σαρδηνία) από την αρχή της εβδομάδας.
Θα χρειαστούν μήνες για να εκτιμηθεί ο αριθμός των νεκρών λόγω της ζέστης, όμως οι καύσωνες του 2022 και του 2023 προκάλεσαν 70.000 και 61.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη, σύμφωνα με έρευνες.
Οι φυσικές καταστροφές και η ξηρασία επιδεινώνουν την κατάσταση
Στην Τουρκία, όπου πλήττονται κυρίως περιοχές στο δυτικό τμήμα της, η παρατεταμένη ξηρασία και η ζέστη έχουν προκαλέσει δεκάδες δασικές πυρκαγιές και τουλάχιστον 50.000 άνθρωποι χρειάστηκε να απομακρυνθούν από τις εστίες τους, ενώ καταστράφηκαν μεγάλες εκτάσεις. Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και στην Ισπανία και σε άλλες περιοχές, όπου η ξηρασία επηρεάζει το έδαφος και το φυσικό περιβάλλον (πάρκα χωρίς υγρασία, αποξηραμένες λίμνες). Επιστήμονες συναντώνται σήμερα στο Εξετερ για να συζητήσουν τα σημεία καμπής του κλίματος. Στο επίκεντρο θα βρεθεί η υπέρβαση επικίνδυνων ορίων – όπως είναι το λιώσιμο των παγετώνων – μετά τα οποία η αποφυγή καταστροφής γίνεται πολύ πιο δύσκολη. Ειδικοί επισημαίνουν ταυτόχρονα ότι η απειλή μπορεί να αξιοποιηθεί θετικά με την υιοθέτηση «πράσινων» μεθόδων (ηλιακή ενέργεια, ηλεκτρικά οχήματα). Εξάλλου οι πολιτικές ηγεσίες πρέπει να κάνουν σαφές στο κοινό το διακύβευμα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να τεθούν φιλόδοξοι αλλά και εφικτοί στόχοι.
Η κλιματική αλλαγή επιταχύνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η Ευρώπη συζητά αυστηρότερους στόχους για τη μείωση των εκπομπών
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) επισημαίνει πως τα ακραία κύματα καύσωνα έχουν γίνει πιο συχνά και έντονα λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, κάτι που θα επιδεινώνεται. Η ΕΕ εξετάζει φιλόδοξους στόχους για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, με στάδια-ορόσημο το 2035 και το 2040, όμως πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες επιβραδύνουν τις αποφάσεις λόγω ανησυχιών για τις κοινωνικές αντιδράσεις σε μέτρα που απαιτούν επενδύσεις και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Οι επιστήμονες βλέπουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων ως βασική αιτία της κλιματικής αλλαγής, με την αποψίλωση των δασών και τις βιομηχανικές πρακτικές να συμβάλλουν επίσης. Αυτό το 50ό κύμα καύσωνα που καταγράφεται από το 1947, το 33ο του 20ού αιώνα, αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή, η οποία αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα των καυσώνων.
Πηγή: tanea.gr
