Πού θα πάνε τα 8 δισ. του “μίνι ΤΑΑ”

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Ένα νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πλαίσιο ύψους άνω των 8 δισ. ευρώ ανοίγει για την Ελλάδα από το 2026, δίνοντας απαντήσεις στο ερώτημα της επόμενης ημέρας μετά το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης.

Το αποκαλούμενο “μίνι ΤΑΑ” έρχεται μέσα από την ενεργοποίηση τριών νέων ταμείων –το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων– και καλύπτει την περίοδο 2026-2032, με στόχευση σε έργα που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση.

Η υλοποίηση τους ξεκινά με την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης το 2026 και εκτείνεται έως το 2032. Όπως υπογράμμισε χθες κατά την παρουσίαση των δράσεων ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης  ο Κωστής Χατζηδάκης, τα νέα ταμεία απαντούν στο ερώτημα “τι έρχεται μετά το ΤΑΑ”, προσφέροντας συνέχεια στις επενδυτικές, κοινωνικές και πράσινες δράσεις της προηγούμενης περιόδου.

Οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν αφορούν ένα ευρύ φάσμα τομέων:

Περιβαλλοντική προστασία
Ανασχεδιασμός του παραγωγικού μοντέλου, με έμφαση στη βιομηχανική και ενεργοβόρα μετάβαση
Βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, μέσω επενδύσεων σε μεταφορές, κοινωνικές υποδομές, στέγαση και πρόνοια
Στήριξη της νησιωτικότητας, τόσο μέσω ακτοπλοϊκών επενδύσεων όσο και ενεργειακών διασυνδέσεων

Οι τρεις πυλώνες χρηματοδότησης, δηλαδή τα τρία ευρωπαϊκά ταμεία που θα φέρουν στην Ελλάδα πόρους άνω των 8 δις ευρώ είναι: 

1. Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο (4,7 δισ. ευρώ)

Σκοπός του είναι να μετριάσει τις κοινωνικές επιπτώσεις από την πράσινη μετάβαση, ιδιαίτερα από την εφαρμογή του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών Ρύπων στα κτίρια και στις μεταφορές. 

2. Ταμείο Εκσυγχρονισμού (1,6 δισ. ευρώ)

Αποτελεί εργαλείο ενεργειακής αναβάθμισης και τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της βιομηχανίας, των δημόσιων υποδομών και των δικτύων. Περιλαμβάνει:

3. Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων (1,775 δισ. ευρώ)

Πρόκειται για ένα μοναδικό ad hoc εργαλείο, αποκλειστικά για την Ελλάδα, που αφορά μόνο τα νησιά και έχει συμφωνηθεί με την Κομισιόν και την ΕΤΕπ. 

Πού θα πάνε τα χρήματα

Το νέο χρηματοδοτικό πακέτο κατανέμεται σε συγκεκριμένες δράσεις ανά υπουργείο, με έμφαση σε: 

Καθημερινότητα πολιτών: ενίσχυση συγκοινωνιών, ανακαίνιση σπιτιών, κοινωνικές κατοικίες
Ευάλωτους πληθυσμούς: ΑμεΑ, τρίτεκνοι, δημόσιοι λειτουργοί σε νησιά, μαθητές ειδικής αγωγής
Επιχειρηματικότητα: στήριξη πολύ μικρών επιχειρήσεων και βιομηχανιών υψηλής στρατηγικής σημασίας
Περιφέρειες & νησιά: φράγματα, διασυνδέσεις, πράσινα πλοία, ενεργειακή αυτονομία

Οι δράσεις ανά υπουργείο

Αναλυτικά οι δράσεις ανά υπουργείο που θα χρηματοδοτηθούν από τα τρία ταμεία είναι:

Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)

Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:

Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών
Αντικατάσταση ενεργειακού εξοπλισμού (αντλίες θερμότητας, ηλιακοί θερμοσίφωνες)
Δημιουργία Μητρώου Δικαιούχων Ενεργειακής Στήριξης (κάρτα Δικαιούχου)
Δωρεάν έκδοση Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης
Επίδομα θέρμανσης για νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα

Ταμείο Εκσυγχρονισμού:

Ανάπτυξη μονάδων παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων
Ψηφιοποίηση και αναβάθμιση δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας (έξυπνοι μετρητές, κορεσμένες περιοχές, διαχείριση δικτύου χαμηλής τάσης)
Ενεργειακή αναβάθμιση και ανακατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων (Καυτανζόγλειο, ΟΑΚΑ, Πανθεσσαλικό κ.ά.)
Ενεργειακή αναβάθμιση ειδικών σχολείων

Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων:

Διασύνδεση Κω, Ρόδου, Καρπάθου
Διασυνδέσεις Μέσης Τάσης μικρών νησιών (Σίφνος, Κύθνος, Αμοργός, Πάτμος, Ικαρία, κ.ά.)
Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών με μπαταρία για αυτοκατανάλωση (σε δήμους, νοικοκυριά, αγρότες, επιχειρήσεις, αφαλατώσεις)
Εγκατάσταση μεγάλων μπαταριών για ενεργειακή αυτονομία
Υπεράκτια πλωτά αιολικά πάρκα
Υποδομές cold ironing (ηλεκτροδότηση πλοίων σε λιμάνια)
Υβριδικοί σταθμοί ΑΠΕ σε μη διασυνδεδεμένα νησιά

Υπουργείο Ανάπτυξης

Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:

Ενεργειακή αναβάθμιση πολύ μικρών επιχειρήσεων (κτιριακές παρεμβάσεις, εξοπλισμός)
Απόκτηση/μίσθωση επαγγελματικών ηλεκτρικών οχημάτων
Υποδομές φόρτισης
Συνεργασία με εμπορικά επιμελητήρια ως one stop shop για ενημέρωση επιχειρήσεων

Ταμείο Εκσυγχρονισμού:

Εξοικονόμηση ενέργειας στη βιομηχανία
Επενδύσεις εκσυγχρονισμού μεταποίησης (έργα STEP/SEAL)
Εξηλεκτρισμός βαριάς βιομηχανίας
Ενίσχυση στρατηγικών βιομηχανικών τομέων (αλουμίνιο, χαλκός, σίδηρος, ναυπηγική, χημική βιομηχανία)

Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας

Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:

Ανακαίνιση κλειστών ιδιωτικών ακινήτων με υποχρεωτική μακροχρόνια μίσθωση σε ευάλωτα νοικοκυριά και φοιτητές
Πιλοτική κατασκευή και ανακαίνιση ακινήτων του Δημοσίου/Δήμων σε περιοχές στεγαστικής πίεσης για κοινωνική κατοικία
Επιδότηση ηλεκτρικών αμαξιδίων, scooters και hand bikes για ΑμεΑ
Επιδότηση ενοικίου για δημόσιους λειτουργούς σε νησιά, ορεινές/μειονεκτικές περιοχές και για ευάλωτα νοικοκυριά
Χρήση Κέντρων Κοινότητας ως one stop shop για ενημέρωση πολιτών για προγράμματα ενεργειακής φτώχειας και βιώσιμων μεταφορών

Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:

Ενεργειακά βιώσιμες φοιτητικές εστίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καλαμαριά, ΑΣΠΑΙΤΕ
Ασφαλής μεταφορά μαθητών με αναπηρία με ηλεκτρικά σχολικά λεωφορεία
Ανάπτυξη ενιαίου πληροφοριακού συστήματος εξυπηρέτησης μαθητών ειδικής αγωγής

Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής

Ταμείο Εκσυγχρονισμού:

Εκσυγχρονισμός ακτοπλοϊκού στόλου – μετασκευή πλοίων σε ηλεκτρικά ferry boats
Ενεργειακή αναβάθμιση τουριστικών σκαφών, ημερόπλοιων και επαγγελματικών πλοίων
Πράσινες υποδομές σε λιμάνια (εναλλακτικά καύσιμα, cold ironing)
Αναβάθμιση 7 κτιριακών συγκροτημάτων του Υπουργείου και των σχολών Εμπορικού Ναυτικού

Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων:

Υποδομές cold ironing
Επενδύσεις ΑΠΕ για την τροφοδοσία νησιωτικών δήμων
Υποδομές φόρτισης οχημάτων σε νησιά

Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών

Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:

Νέοι συρμοί Μετρό για γραμμές 2 και 3 και ανάταξη συρμών γραμμής 1
210 ηλεκτρικά λεωφορεία (Αθήνα – Θεσσαλονίκη), προσβάσιμα για ΑμεΑ
Ανανέωση στόλου φορτηγών (city logistics), ηλεκτρικά ταξί, υποδομές φόρτισης
Ποδηλατοδρόμοι, πεζοδρόμια, υποδομές μικροκινητικότητας
Αναβάθμιση 38 σιδηροδρομικών σταθμών (κυρίως στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη)
Χρηματοδοτική μίσθωση (social leasing) ηλεκτρικών οχημάτων για μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά

Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων:

Φράγματα πολλαπλού σκοπού σε νησιά
Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε απομονωμένες νησιωτικές περιοχές