«Στις 28 του μήνα στις 12 το βράδυ “ιτς όβερ”». Είναι η δήλωση – προειδοποίηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο αποκορύφωμα της ελληνικής κρίσης χρέους τον Ιούνιο – Ιούλιο του 2015, που σφράγισε την ανερμάτιστη περιδίνηση της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ του Αλέξη Τσίπρα. Το «ιτς όβερ» από το στόμα του ισχυρότερου υπουργού του Γιούρογκρουπ, μετά την απόρριψη από την κυβέρνηση Τσίπρα του νέου πακέτου περικοπών που ήθελε η τρόικα, σήμαινε το τέλος του Μνημονίου που κρατούσε την Ελλάδα στην ευρωζώνη. Ο Σόιμπλε ήταν πεπεισμένος, όπως έγραψε στα απομνημονεύματά του, ότι «χωρίς την απειλή εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη για περιορισμένο διάστημα, ως ρεαλιστικό σενάριο, δεν θα υπαναχωρούσε ο Τσίπρας» («Αναμνήσεις – Η ζωή μου στην πολιτική», 2024).
Ο Σόιμπλε είχε ήδη προειδοποιήσει τον Αλέξη Τσίπρα, όταν τον δέχτηκε στο Βερολίνο το 2014. Ηταν τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του εξηγούσε «με αφοπλιστική αμεσότητα» ότι στην επικείμενη προεκλογική εκστρατεία «θα υποσχεθεί ότι θα κρατήσει τη χώρα στο ευρώ πάση θυσία, χωρίς όμως, όταν γίνει πρωθυπουργός, να αποδεχτεί την αιρεσιμότητα, δηλαδή οποιοδήποτε πρόγραμμα. Του απάντησα με την ίδια αμεσότητα πως του εύχομαι να μην κερδίσει τις εκλογές για το καλό του, επειδή η υπόσχεση που θα του εξασφαλίσει εκλογική επιτυχία δεν μπορεί να τηρηθεί με κανέναν τρόπο».
Η συνέχεια είναι γνωστή: ο Αλέξης Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός με την υπόσχεση ότι θα καταργήσει το Μνημόνιο «με έναν νόμο και σε ένα άρθρο». Αλλά έξι μήνες μετά έκανε το δημοψήφισμα για το «όχι» στις προτάσεις των θεσμών, το οποίο όμως μετέτρεψε εν μια νυκτί σε «ναι», μπροστά στην άμεση απειλή να βρεθεί η Ελλάδα εκτός ΕΕ.
Δέκα χρόνια μετά, ο σημερινός Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τονίζει με κάθε ευκαιρία ότι «η Ελλάδα έχει αφήσει για τα καλά πίσω της την κρίση», η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται με πολύ ταχύτερους ρυθμούς από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το ελληνικό χρέος είναι ακόμη το μεγαλύτερο στην ΕΕ, αλλά μειώνεται σταθερά από το 209% του ΑΕΠ το 2020 στο 164% το 2023, η χώρα αποπληρώνει πρόωρα μέρος των δανείων. Η ανεργία μειώθηκε σε δέκα χρόνια πάνω από το μισό, από το 27,7% το 2013 στο 11,1% το 2023 και τον Απρίλιο του 2025 στο 8,3%, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2008.
Με αυτούς τους αριθμούς και μόνον, αν ζούσε σήμερα ο Σόιμπλε και δεχόταν την ερώτηση «τι θα έκανε αν επαναλαμβάνονταν τα γεγονότα του 2015», η απάντησή του θα ήταν σίγουρα «ακριβώς τα ίδια». Ακόμη και αν απαιτούνταν επανάληψη της μετωπικής σύγκρουσης με τον Γιάνη Βαρουφάκη. «Δεν έκανα ούτε το 1% των δημόσιων δηλώσεων που έκανε εκείνος για μένα. Ο κ. Βαρουφάκης με όσα λέει δημοσίως και την ποικιλομορφία των εξιστορήσεών του είναι ασυναγώνιστος. Δεν μπορώ να τον ανταγωνιστώ. Αλλά την αξίωση να τον πάρω στα σοβαρά δυστυχώς την έχει χάσει προ πολλού», έλεγε ο Σόιμπλε σε συνέντευξη στα «ΝΕΑ» (1-7-2017).
Αν η επιστροφή στη δραχμή ήταν για τον Βαρουφάκη μέρος του «παιγνίου» στη σύγκρουση με τη «μισητή» τρόικα, για τον Σόιμπλε ήταν έσχατη επιλογή για τη διατήρηση της αξιοπιστίας της ευρωζώνης και του ευρώ, για την αποδοχή του οποίου είχε δώσει μάχη, υποσχόμενος στους Γερμανούς ότι θα είναι εξίσου σταθερό όσο το γερμανικό μάρκο.
Η λύση της κρίσης χρέους στην Ελλάδα ήταν η διασφάλιση της βιωσιμότητας του υπέρογκου χρέους της, με το να καταστεί εσωτερικό χρέος της ευρωζώνης. Σήμερα είναι στα χέρια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), στη θέσπιση του οποίου έπαιξε καθοριστικό ρόλο ο νομικός και όχι ο οικονομολόγος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. «Από την αρχή της κρίσης – αυτό έχει ξεχαστεί με τα γεγονότα που ακολούθησαν – ήμουν από εκείνους που ήθελαν να βοηθήσουν τους Ελληνες στη δύσκολη θέση που με δική τους ευθύνη βρέθηκαν», έγραψε στα απομνημονεύματά του, «είχα την άποψη ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να λύσουν τα προβλήματα με τις δικές τους δυνάμεις. Αντίθετα, η Μέρκελ από την αρχή πίεζε για την εμπλοκή του ΔΝΤ στη διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης».
Η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους διασφαλίστηκε όχι μόνο με το τρίτο Μνημόνιο που υπέγραψε ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά και με τη διαγραφή 106 δισεκατομμυρίων με το δεύτερο Μνημόνιο του 2012, χωρίς να κηρυχθεί επισήμως πτώχευση της χώρας. Μια, χωρίς ιστορικό προηγούμενο, επιτυχία του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και του τότε υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου, o oποίος στη συνάντησή τους στο Βότσλαβ της Πολωνίας είχε αποκλείσει κατηγορηματικά το σχέδιο προσωρινής εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη.
«Επρεπε να αγωνιστώ επί μακρόν κόντρα στο Συμβούλιο της ΕΚΤ και πολλούς οικονομολόγους, αλλά και στην απογοήτευση άλλων χωρών όπως η Ιρλανδία, που θα ήθελαν ευχαρίστως ένα τέτοιο κούρεμα χρέους στην αρχή της κρίσης, αλλά δεν περνούσε στην ΕΚΤ». Για τον Σόιμπλε, το κούρεμα του χρέους «δεν μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα της Ελλάδας, αλλά έδωσε στη χώρα μεγαλύτερη ανάσα. Κυρίως αποκατέστησε μια δικαιότερη κατανομή βαρών μεταξύ φορολογουμένων και ιδιωτών πιστωτών».
Οι συνέπειες της κρίσης παραμένουν και σήμερα ορατές. Η Ελλάδα απέχει ακόμη πολύ από τα προ κρίσης επίπεδα. Το μέσο επίπεδο μισθών ετησίως είναι στα 18.994 ευρώ, ενώ ήταν 24.005 ευρώ το 2009. Αλλά, και δέκα χρόνια αργότερα, ο Σόιμπλε δεν θα επέλεγε άλλη διαχείριση της κρίσης, όπως φαίνεται από την τελική αποτίμηση που έκανε για την πορεία της Ελλάδας στην τελευταία του συνέντευξη για «ΤΑ ΝΕΑ» το καλοκαίρι του 2022: «Οι προσπάθειες των Ελλήνων με τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων που τους επιβλήθηκαν και τα πολύ σκληρά μέτρα που έπρεπε να υποστούν οι πολίτες δεν πήγαν χαμένες. Η οικονομία αναπτύσσεται, η ανταγωνιστικότητα μεγαλώνει, η ανεργία μειώνεται. Δεν είναι ακόμα όλα καλά, αλλά πολλά έγιναν πραγματικά καλύτερα».
Πηγή: tanea.gr
