Οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, αρχικά με την προσάρτηση της Κριμαίας και στη συνέχεια με την εισβολή στα ουκρανικά εδάφη στα ανατολικά ασκούν μεγάλη πίεση στην Ευρώπη. Πίεση που αφορά την ασφάλεια, σε μια εποχή που κυβερνά τις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η ανάληψη της δεύτερης θητείας στην προεδρία των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, που απειλεί με απόσυρση της αμερικανικής στήριξης από την άμυνα και την ασφάλεια της Ευρώπης έχει αυξήσει το βάρος στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Και σύμφωνα με την Άλμουτ Μέλερ, επικεφαλής τους προγράμματος «Η Ευρώπη στον Κόσμο», η Ευρώπη πρέπει να δράσει άμεσα.
Τα κάποτε ευθυγραμμισμένα συμφέροντα ΗΠΑ και Ευρώπης έχουν απότομα αποκλίνει
Σε άρθρο της στο «Social Europe» επισημαίνει ότι το ΝΑΤΟ παραμένει το κύριο πλαίσιο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τον ρόλο των ΗΠΑ όσον αφορά την ενεργοποίηση των ΗΠΑ σε περίπτωση πολέμου να είναι κρίσιμος. Στη σύνοδο της 24η-25ης Ιουνίου, στην κοινή διακήρυξη επαναβεβαιώνεται η «ακλόνητη δέσμευση για συλλογική άμυνα, όπως κατοχυρώνεται στο Άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον».
Ωστόσο, καθώς οι ΗΠΑ αναπροσανατολίζουν την πολιτική τους αναφορικά με την Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να εφησυχάσουν. Αντίθετα, πρέπει να ανοίξουν τον δρόμο προς μια ηπειρωτική αρχιτεκτονική ασφάλειας που δεν θα εξαρτάται πλέον από την Αμερική. Επιπλέον, φαίνεται ότι έχει καταρρεύσει η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ μεγάλου μέρους της Ευρώπης και της κυβέρνησης Τραμπ. Και το γεγονός αυτό έχει καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη την ουσιαστική εμπλοκή σε ένα τόσο υπαρξιακό ζήτημα. Τα κάποτε ευθυγραμμισμένα συμφέροντα ΗΠΑ και Ευρώπης έχουν απότομα αποκλίνει – και πιθανότατα θα αποκλίνουν περαιτέρω. Μεταξύ των αιτίων για αυτό, και οι ραγδαίες πολιτικές αλλαγές στις ΗΠΑ, που δημιουργούν προκλήσεις και στα θεμέλια της δημοκρατίας.
Οι θέσεις του Ντόναλντ Τραμπ
Από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Τραμπ έχει ανοιχτά ταχθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία και έχει θέσει στο στόχαστρο τη Γροιλανδία. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε εμπορικό πόλεμο εναντίον των συμμάχων, έχει υπονομεύσει διεθνείς οργανισμούς και συνθήκες και έχει υποστηρίξει τις ανελεύθερες πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης.
Η Άλμουτ Μέλερ εξηγεί ότι μια αμυντική συμμαχία δεν χρειάζεται να βασίζεται στις αξίες που έχει εδραιώσει το ΝΑΤΟ εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, ενώ γίνεται πόλεμος στην Ευρώπη, η απρόβλεπτη και δυνητικά εχθρική φύση των πολιτικών των ΗΠΑ εγκυμονεί τεράστιους πολιτικούς κινδύνους για τους Ευρωπαίους ηγέτες. Και από καθαρό προσωπικό συμφέρον οφείλουν να αρχίσουν να διαμορφώνουν το μέλλον για την ασφάλειας της ηπείρου τους.
Μεταρρύθμιση του ΝΑΤΟ;
Η ιδέα για μεταρρύθμιση του ΝΑΤΟ και ενίσχυση του ευρωπαϊκού του πυλώνα δεν είναι νέα. Σύμφωνα με αναλυτές, δεν μπορεί να αποκλειστεί ένα «διατλαντικό διαζύγιο», συνεπώς οι Ευρώπη πρέπει να χτίσει το δικό της στρατηγικό σχέδιο άμυνας, έναν «ευρωπαϊκό τρόπο πολέμου». Δηλαδή μια «ευρωπαϊκή τάξη ασφάλειας» χωρίς την Αμερική.
Συζητήσεις γίνονται σε ευρωπαϊκές και άλλες πρωτεύουσες, παρά το γεγονός ότι δεν λαμβάνουν μεγάλη δημοσιότητα λόγω της εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Και όσο η Ευρώπη εξαρτάται από τις ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι πρέπει να εργαστούν για να κρατήσουν τις ΗΠΑ ενεργές, ελπίζοντας στη συνεργασία των ΗΠΑ στην από καιρό αναμενόμενη στρατηγική τους μετατόπιση.
Ο στόχος του 5%
Σύμφωνα με την Άλμουτ Μέλερ, η εστίαση στην απαίτηση του Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Ακόμη και είναι μη ρεαλιστικός για πολλές από τις χώρες συμμάχους, αν προκαλεί εσωτερικές αντιπαραθέσεις στις χώρες, ακόμη και αν δεν «τρομάζει» τη Ρωσία. Αυτά τα πραγματικά μεγάλα ποσά που θα απαιτηθούν για να επιτευχθεί το 5%, ίσως είναι σανίδα σωτηρίας για τους Ευρωπαίους που μεταβαίνουν στην ανοικοδόμηση της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της ηπείρου.
Και πέρα από τον Ντόναλντ Τραμπ, υπάρχει και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, που για τους Ευρωπαίους είναι το κίνητρο για να ενισχύσουν την ασφάλεια της Ευρώπης στο μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άμυνας
Η αρθρογράφος θυμίζει ότι η Ευρώπη έχει επιχειρήσει στο παρελθόν να οργανώσει την ασφάλειά της μέσω στενότερης ηπειρωτικής συνεργασίας. Τα σχέδια αυτά διαμορφώθηκαν πρώτη φορά τις πρώτες μέρες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άμυνας (EDC). Η συμφωνία υπογράφηκε από τα έξι ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας το 1952, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Κι αυτό διότι η Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας ανέβαλε επ’ αόριστον την επικύρωσή της το 1954, ακολουθούμενη από την Ιταλία. Η συνθήκη προέβλεπε τη δημιουργία μιας αμυντικής κοινότητας με κοινούς υπερεθνικούς θεσμούς, ένοπλες δυνάμεις και έναν κοινό προϋπολογισμό – συμπληρωματικό προς το ΝΑΤΟ, ενισχύοντας παράλληλα τον ευρωπαϊκό πυλώνα της συμμαχίας.
Νομικά, σύμφωνα με τον καθηγητή Ευρωπαϊκού Δικαίου, Φεντερίκο Φαμπρίνι, η EDC θα μπορούσε να επανενεργοποιηθεί μέσω νέων επικυρώσεων στα γαλλικά και ιταλικά κοινοβούλια. Πολιτικά, ωστόσο, σημαντικές προκλήσεις καθιστούν απίθανο αυτό το σενάριο. Η αδυναμία της EDC στο σημερινό πλαίσιο είναι η ενσωμάτωσή της στο ΝΑΤΟ, υποθέτοντας μια ισχυρή και αφοσιωμένη Αμερική ως τον βασικό αμυντικό εταίρο.
Συνεπώς, οι ηγέτες στην Ευρώπη έχουν ένα πιο σημαντικό καθήκον: να οραματιστούν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς την Αμερική. Τα ενθαρρυντικά νέα είναι ότι οι Ευρωπαίοι διαθέτουν την ικανότητα να το επιτύχουν αυτό.
Πηγή: in.gr
