Τι και αν η Σουηδία ήταν από τις πρώτες χώρες που έσπασαν τα ταμπού νομιμοποιώντας πλήρως την πορνογραφία το 1971, από την πρώτη Ιουλίου ποινικοποιεί τη πληρωμή για ζωντανή πορνογραφία (π.χ. σε OnlyFans), ενώ οι performers δεν θα διώκονται. Η εξέλιξη αναδεικνύει δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στην Ευρώπη σχετικά με την πορνεία.
Η Σουηδία, παρότι πρωτοπόρα στην απελευθέρωση της πορνογραφίας, ακολουθεί εδώ και χρόνια μια απαγορευτική στάση απέναντι στην πορνεία, εστιάζοντας στην καταστολή της ζήτησης και στην «προστασία» των ευάλωτων γυναικών.
Η σκανδιναβική χώρα από το 1999 υιοθέτησε το λεγόμενο Σκανδιναβικό Μοντέλο, ποινικοποιώντας την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών, αλλά όχι την πώλησή τους — με στόχο τη μείωση της ζήτησης και την προστασία των ευάλωτων γυναικών. Το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί ευρέως σε Γαλλία, Ιρλανδία, Ισραήλ και Πολιτεία του Μέιν στις ΗΠΑ, ενώ η Σκωτία το εξετάζει.
Τώρα η Σουηδία επιχειρεί να εφαρμόσει το μοντέλο αυτό στον ψηφιακό κόσμο. Από την 1η Ιουλίου τίθεται σε ισχύ νέος νόμος που ποινικοποιεί την πληρωμή για ζωντανό πορνογραφικό περιεχόμενο σε πλατφόρμες όπως το OnlyFans — το οποίο είναι γνωστό κυρίως για το σεξουαλικό του περιεχόμενο.
Όσοι πληρώνουν κινδυνεύουν με φυλάκιση έως και ενός έτους, αλλά οι δημιουργοί του περιεχομένου (π.χ. όσοι εκτελούν σεξουαλικές πράξεις μπροστά στην κάμερα) δεν τιμωρούνται.
Το Βελγικό μοντέλο
Στον αντίποδα βρίσκεται το Βελγικό μοντέλο. Το 2022, το Βέλγιο έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που αποποινικοποίησε πλήρως τη σεξουαλική εργασία. Τον Δεκέμβριο του 2023, παραχώρησε στους εργαζομένους του σεξ εργασιακά δικαιώματα, όπως άδεια ασθενείας, επίδομα μητρότητας και σύνταξη, ενώ υποχρέωσε τους οίκους ανοχής να έχουν άδεια λειτουργίας και να τηρούν προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας.
Πρόσφατα, σε μια εκκλησία στις Βρυξέλλες, στήθηκαν πάγκοι που μοίραζαν λιπαντικά, προφυλακτικά και φυλλάδια με τίτλους όπως: «Βγαίνεις με εργαζόμενο του σεξ;» και «Υγεία του πρωκτού». Η εκδήλωση, οργανωμένη από το συνδικάτο εργαζομένων του σεξ του Βελγίου, έγινε στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Πορνών. Έκλεισε με μια performance από μια dominatrix, που έβγαλε τα ρούχα της μπροστά στην Αγία Τράπεζα και ύστερα υπνώτισε τους θεατές με τα μαστίγιά της.
Ποιο μοντέλο είναι καλύτερο όμως;
Ο Economist επιχειρεί να απαντήσει εάν λειτουργεί στην πράξη το Σουηδικό μοντέλο και αν πρέπει να επεκταθεί στον ψηφιακό χώρο;
Ο νέος νόμος στη Σουηδία έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι εργαζόμενοι του σεξ υιοθετούν όλο και περισσότερο την τεχνολογία και μετακινούνται στο διαδίκτυο. Πολλοί που παλιότερα εκδίδονταν στον δρόμο, πλέον διαφημίζονται στο ίντερνετ, ενώ η πώληση εικονικού σεξ γνωρίζει συνεχή άνοδο.
Η αγορά σεξουαλικού περιεχομένου γίνεται όλο και πιο εύκολη και κοινωνικά αποδεκτή. Το 14% των νέων Αμερικανών δηλώνει ότι θα εξέταζε το ενδεχόμενο να πουλά περιεχόμενο στο OnlyFans, ενώ το 16% θα γινόταν «sugar baby», δηλαδή θα προσέφερε συντροφιά (και συχνά σεξ) σε μεγαλύτερους άνδρες έναντι ανταμοιβής. Τον Μάιο του 2024, 1 στους 10 ενήλικες Βρετανούς που ήταν online επισκέφθηκε το Chaturbate, μια πλατφόρμα ζωντανών σεξουαλικών μεταδόσεων.
Τα όρια του τι θεωρείται «σεξουαλική εργασία» έχουν αρχίσει να θολώνουν, σύμφωνα με την καθηγήτρια Teela Sanders από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ. Στη Σουηδία, το 8% των κοριτσιών ηλικίας 15–19 ετών δηλώνει ότι έχει στείλει σεξουαλικό περιεχόμενο ή έχει συναντήσει κάποιον για σεξ με αντάλλαγμα χρήματα, συχνά μέσω Snapchat. Στο Grindr, δημοφιλές γκέι dating app, το σεξ ανταλλάσσεται συχνά με δώρα ή ναρκωτικά.
Σε μια εποχή όπου το σεξ και οι σχέσεις είναι πιο εμφανώς συναλλακτικές, πολλοί από τη Γενιά Ζ δεν θεωρούν αυτό που κάνουν «σεξουαλική εργασία» — σε αντίθεση με την εργασία σε οίκους ανοχής, η οποία θεωρείται πιο καταπιεστική.
Ποιο μοντέλο είναι καλύτερο;
Σε ένα τέτοιο, όχι καθησυχαστικό περιβάλλον, οι υποστηρικτές του σουηδικού μοντέλου υποστηρίζουν πως η αγορά σεξ είναι πάντοτε εκμεταλλευτική και πως χρειάζονται περιορισμοί για την προστασία των ευάλωτων και τη μείωση της ζήτησης.
Το σκανδιναβικό μοντέλο εξακολουθεί να αρνείται στα άτομα που εργάζονται στο σεξ την αυτενέργεια, υποθέτοντας ότι μπήκαν στον χώρο λόγω παιδικής κακοποίησης ή φτώχειας και ότι χρειάζονται «επανένταξη».
Όμως, υπάρχουν ελάχιστα απτά στοιχεία ότι το Σουηδικό Μοντέλο πετυχαίνει τους βασικούς του στόχους: την προστασία των ευάλωτων εργαζομένων του σεξ και τη μακροπρόθεσμη μείωση της ζήτησης. Αντιθέτως, αυξάνεται το ποσοστό των ανδρών κάτω των 30 που υποπτεύονται οι αρχές ότι αγοράζουν σεξ.
Σε αντίθεση με το Σουηδικό Μοντέλο, η βελγική προσέγγιση υποστηρίζεται από πολλούς ακαδημαϊκούς, οι οποίοι τονίζουν ότι η πλήρης αποποινικοποίηση μειώνει το στίγμα, περιορίζει την αστυνομική παρενόχληση και βοηθά στη διάκριση μεταξύ εθελοντικής και καταναγκαστικής εργασίας.
Οι σουηδικές πολιτικές που εφαρμόζονται από το 1999 ενδέχεται να έχουν αποπροσανατολίσει τις αρχές από την καταπολέμηση των πραγματικά επικίνδυνων πτυχών της εμπορίας ανθρώπων. Οι αστυνομικές δυνάμεις συχνά βρίσκουν πιο εύκολο να συλλάβουν πελάτες παρά να κυνηγήσουν προαγωγούς ή κυκλώματα trafficking. Παρότι αυξάνονται οι διώξεις για αγορά σεξ, δεν υπήρξε καμία καταδίκη για εμπορία ανθρώπων στη Σουηδία το 2024.
Η νέα νομοθεσία θα βλάψει
Μακριά από το να προστατεύει τους ευάλωτους, η νομοθεσία ενδέχεται να τους βλάπτει. Το κοινωνικό στίγμα γύρω από τη σεξουαλική εργασία κάνει τόσο τους εργάτες όσο και τους πελάτες τους λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Οι μετανάστες -που ίσως αποτελούν το 70–80% των εργαζομένων του σεξ- είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, καθώς, παρότι η πώληση σεξ δεν είναι παράνομη, μπορεί να οδηγήσει σε απέλαση.
Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τα Δικαιώματα των Εργαζομένων του Σεξ στη Σουηδία προειδοποιεί ότι ο νέος νόμος «θα απομονώσει ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους του σεξ, ιδίως τους μετανάστες και τα τρανς άτομα».
Επιπλέον, θα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη. Αντί να επεκτείνει το μοντέλο στο διαδίκτυο, η Σουηδία θα έπρεπε να εξετάζει καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο.
Πηγή: Economist
Πηγή: in.gr
