«H πολιτική της λεγόμενης “Γαλάζιας Πατρίδας” της κυβέρνησης Ερντογάν που έχει βάλει στο μάτι το Αιγαίο Πέλαγος και αυξάνει τις εντάσεις με την Ελλάδα γίνεται στο πλαίσιο της παγκόσμιας αναταραχής που επιδεινώθηκε από την επιδρομή της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές της». Ενας από τους πιο διάσημους ισλαμολόγους της εποχής μας, ο καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού Ζιλ Κεπέλ, μιλάει στα «ΝΕΑ» για το πώς η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν επηρεάζει την ευρύτερη περιοχή μας.
Η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν διήρκεσε 12 ημέρες και φαίνεται ότι όλοι δηλώνουν νικητές, με κάποιο τρόπο. Τι πραγματικά έγινε;
Στην πραγματικότητα, τόσο ο ιρανός ηγέτης Αλί Χαμενεΐ όσο και ο ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου βγήκαν πιο αδύναμοι ύστερα από αυτές τις 12 ημέρες σύγκρουσης. Ο Χαμενεΐ δεν μπόρεσε να προστατεύσει το ιρανικό έδαφος από τρομερές επιθέσεις που στόχευσαν με ακρίβεια ανώτερα πολιτικά και στρατιωτικά πρόσωπα, καθώς και μερικούς από τους καλύτερους πυρηνικούς επιστήμονες, και επίσης κατέστρεψαν βασικές υποδομές. Η ιρανική ηγεσία εκτέθηκε και η αξιοπιστία της να υπερασπιστεί τον πληθυσμό αμφισβητήθηκε σημαντικά. Παρ’ όλα αυτά, το Ιράν κατάφερε με τη σειρά του να φτάσει σε ισραηλινό έδαφος με πολλούς από τους βαλλιστικούς πυραύλους του. Ως εκ τούτου, και ο Νετανιάχου αποδείχθηκε επίσης ανίκανος να προστατεύσει τη χώρα του από ζημιές και θανάτους. Εκείνο που άλλαξε τα δεδομένα σε αυτή την αντιπαράθεση, η οποία αποδυνάμωσε και τους δύο ανταγωνιστές, ήταν η μαζική επίθεση των ΗΠΑ στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φορντό.
Μπορεί να επιβιώσει το καθεστώς της Τεχεράνης; Θα συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα;
Φαίνεται ότι το Ιράν κατάφερε να κρύψει τη μεγάλη ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου που είχε παραγάγει στο παρελθόν – το καθεστώς θα προσπαθήσει να προχωρήσει, αλλά τώρα γνωρίζει ότι το ταμπού μιας μαζικής αμερικανικής επίθεσης έχει αρθεί και ότι μια άλλη και πιο καταστροφική θα μπορούσε να συμβεί αν επιμείνει σε μια τέτοια προσπάθεια. Οσον αφορά την επιβίωσή του, βασίζεται στο ότι δεν εμφανίστηκαν οργανωμένα κινήματα της αντιπολίτευσης που θα μπορούσαν να το ανατρέψουν, αν και είναι πολύ πιθανό να γίνει ανασχηματισμός στις τάξεις του καθεστώτος, επειδή ο Χαμενεΐ πρέπει να πληρώσει το τίμημα για την αποτυχία μιας πολιτικής για την οποία είναι άμεσα υπεύθυνος.
Και το Ισραήλ; Ενας αξιωματούχος είπε πρόσφατα ότι η κυβέρνηση έχει μια μοναδική ευκαιρία να αναδιαμορφώσει το μέλλον της περιοχής.
Στην πραγματικότητα, ο Νετανιάχου είχε ξεκινήσει τις επιθέσεις κατά του Ιράν, μεταξύ άλλων, επειδή έπρεπε να ξηλώσει «από την κορυφή» τις αιτίες για το πολιτικό και στρατιωτικό αδιέξοδο στη Γάζα. Περίμενε ότι η ζημιά που θα προκαλούσε θα έβλαπτε μαζικά το καθεστώς – ως συνέχεια της επιτυχημένης επιχείρησης κατά της Χεζμπολάχ, τον Σεπτέμβριο του 2024. Αλλά το Ιράν με τους 90+ εκατομμύρια κατοίκους του ήταν ένας πολύ πιο δύσκολος στόχος. Το Ισραήλ εξεπλάγη από την ποσότητα των βαλλιστικών πυραύλων που είχε σε απόθεμα η Τεχεράνη και ο «Σιδερένιος Θόλος» γινόταν ολοένα και πιο ευαίσθητος στις ιρανικές επιθέσεις. Ως εκ τούτου, η επέμβαση των ΗΠΑ ήταν ζωτικής σημασίας για την προστασία του Ισραήλ, με αποτέλεσμα ο Νετανιάχου να πιεστεί από τον Τραμπ ώστε να αποδεχτεί την εκεχειρία. Ετσι επέστρεψε εκεί που είχε αφήσει την πολιτική κατάσταση 12 ημέρες πριν: αντιμετωπίζοντας το αδιέξοδο στη Γάζα, το οποίο ήλπιζε να ξεπεράσει με μια σημαντική νίκη στο Ιράν.
Ολα αυτά αλλάζουν συνολικά την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Σε ποια κατεύθυνση;
Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, όχι μόνο η Μέση Ανατολή αλλά ολόκληρος ο κόσμος αντιμετωπίζει μια παγκόσμια αναταραχή. Η αρχιτεκτονική ασφαλείας που παρείχαν οι ΗΠΑ από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989 αμφισβητείται πλέον μαζικά. Η εμφάνιση του λεγόμενου «παγκόσμιου Νότου» που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια κατά του «Βορρά» – των δυτικοευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών δημοκρατιών – δημιουργεί νέα ρήγματα. Η ίδια η νομιμότητα του δημοκρατικού μοντέλου αμφισβητείται λόγω των σφαγών που λαμβάνουν χώρα στη Λωρίδα της Γάζας, για τις οποίες η Δύση θεωρείται συνεργός. Η πολιτική του προέδρου Τραμπ είναι στην καλύτερη περίπτωση απρόβλεπτη και δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα ασφαλείας.
Η Τουρκία υποστηρίζει την Τεχεράνη, αλλά ταυτόχρονα φοβάται απρόβλεπτες συνέπειες. Ο πρόεδρος Ερντογάν έστειλε μήνυμα στην Ευρώπη μιλώντας «για ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές». Πού το πάει;
Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν οικοδομεί μια νεοοθωμανική πολιτική επέκτασης της επιρροής της σε πρώην αυτοκρατορικά εδάφη. Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα επιτεύχθηκε στη Συρία, όπου η πορεία τού νυν υπηρεσιακού πρωθυπουργού Αχμάντ αλ-Σάραα στην εξουσία σχεδιάστηκε από την Αγκυρα. Επίσης, οι τουρκικές εισβολές σε αυτόνομα κουρδικά εδάφη στη Συρία και στο Ιράκ, το λεγόμενο ζήτημα «Mavi Vatan» («Γαλάζια Πατρίδα») που έχει βάλει στο μάτι το Αιγαίο Πέλαγος και αυξάνει τις εντάσεις με την Ελλάδα, όλα λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της παγκόσμιας αναταραχής που επιδεινώθηκε από την επιδρομή της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές της. Η Τουρκία ανέπτυξε σχέσεις ευρύτερες, επένδυσε στην κατασκευή στρατιωτικών drones πολύ νωρίς και βρήκε μια θέση εκεί, η οποία της επιτρέπει να παρέχει σε πολλά περιφερειακά κράτη θανατηφόρα όπλα σε προσιτή τιμή.
Η απειλή νέων κυμάτων μεταναστών είναι τόσο εσωτερικό πρόβλημα, καθώς η Τουρκία προσπαθεί να στείλει πίσω πολλούς σύρους πρόσφυγες που έγιναν ανταγωνιστές στην αγορά εργασίας με τους τούρκους εργαζόμενους, όσο και μήλον της Εριδος με την ΕΕ, όπου το ζήτημα της μετανάστευσης αποτελεί σημαντικό πολιτικό πρόβλημα και τροφοδοτεί τη ρητορική περί ταυτότητας των ακροδεξιών κομμάτων, πολλά από τα οποία τώρα προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας όπου η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν προηγείται με 35% των προθέσεων των ψηφοφόρων για τις προεδρικές εκλογές του 2027…
Το τελευταίο βιβλίο του καθηγητή Ζιλ Κεπέλ
«Γάζα, Ισραήλ και Δύση» κυκλοφορεί στα ελληνικά
από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος
Πηγή: tanea.gr
