«Εξαιρετικές ευκαιρίες ανοίγονται εδώ, που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε», διακήρυξε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μόλις λίγες ώρες μετά τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν και περίπου ένα 24ωρο πριν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοινώσει την εύθραυστη εκεχειρία μεταξύ των δύο ορκισμένων εχθρών στη Μέση Ανατολή.
Με τον αέρα του κυρίαρχου στην περιοχή, το «πρόσωπο» της οποίας έχει διακηρύξει ότι θα αλλάξει μετά την επίθεση της 7ης Οτωβρίου του 2023 από τη Χαμάς, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι η στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν θα έχει πολλαπλά οφέλη.
«Μπορώ να φανταστώ μια μαζική επέκταση των ειρηνευτικών συμφωνιών» ανέφερε, όχι όμως για το παλαιστινιακό -ενόσω το Ισραήλ συνεχίζει την αιματοχυσία στη Λωρίδα της Γάζας και τον εποικισμό της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης- αλλά για τις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Ήτοι την τραμπικής έμπνευσης και αντι-ιρανικής στόχευσης διαδικασία που άρχισε το 2020 με την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικά κράτη.
Η αρχή έγινε με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν.
Στόχος της Ουάσιγκτον και του Τελ Αβίβ είναι τώρα η επέκτασή τους.
Ο Νετανιάχου εμφανίστηκε παραπάνω από αισιόδοξος.
«Μπορώ να δω συνεργασίες που πιθανόν να φαίνονται φανταστικές αυτή τη στιγμή, αλλά ίσως καταλαβαίνετε ότι δεν είναι».
Όχι μόνον κατά τη διάρκεια του 12ήμερου πολέμου Ισραήλ-Ιράν, αλλά πολύ νωρίτερα τα αραβικά κράτη του Κόλπου (και όχι μόνο) έχουν καταστήσει σαφές ότι μια πυρηνικά οπλισμένη Τεχεράνη αποτελεί και γι’ αυτά υπαρξιακή απειλή.
Καθώς ωστόσο το Ισραήλ εδραιώνεται εδώ και πάνω από 20 μήνες ως ηγεμονική δύναμη στη Μέση Ανατολή δια της στρατιωτικής βίας, του επεκτατισμού, αλλά και της αυξανόμενης επιρροής στην Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ, ο προβληματισμός τους γίνεται διττός.
Η Μέση Ανατολή σε «Συμπληγάδες»
Βαλλόμενος πανταχόθεν στο εσωτερικό του Ισραήλ για το φιάσκο ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου 2023, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τώρα καυχιέται ότι μόλις μέσα σε 20 μήνες έχει αποδυναμώσει τη Χαμάς και τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ.
Βομβαρδίζει τους υποστηριζόμενους επίσης από το Ιράν αντάρτες Χούθι της Υεμένης, αλλά και τη στρατιωτική υποδομή που οι ισλαμιστές νέοι ιθύνοντες στη Συρία «κληρονόμησαν» από το πρώην καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Στο μεσοδιάστημα, αυξάνει το γεωγραφικό «αποτύπωμα» του Ισραήλ επεκτείνοντας την κατοχή στη μαρτυρική Γάζα, στη δοκιμαζόμενη Δυτική Όχθη και στα ασταθή συριακά εδάφη.
Εκτιμώντας ότι έχει κόψει ή έστω πληγώσει σοβαρά τα «πλοκάμια» του «χταποδιού» του λεγόμενου «Άξονα της Αντίστασης» -ήτοι τους περιφερειακούς πληρεξούσιους του Ιράν- αποφάσισε στις 13 Ιουνίου να χτυπήσει το «κεφάλι», εξαπολύοντας έναν 12ήμερο πόλεμο κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Μια εκστρατεία που βάσισε σε αμφιλεγόμενες εκτιμήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, αλλά την ονειρευόταν εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες.
Για τις σουνιτικές αραβικές μοναρχίες του Κόλπου, η αποδυνάμωση της σιιτικής Ισλαμικής Δημοκρατίας και της αποσταθεροποιητικής περιφερειακής επιρροής της ενδεχομένως να ήταν σιωπηρά καλοδεχούμενη.
Αυτό ήταν άλλωστε και το βασικό κίνητρο για τις Συμφωνίες του Αβραάμ του 2020, επί της πρώτης προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ.
Όμως έκτοτε στην περιοχή έχουν πολλά αλλάξει.
Κάθε πολεμική ανάφλεξη θεωρείται από τους Άραβες εμπόδιο στα φιλόδοξα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, στο όνομα της οποίας επιχειρούνται ανοίγματα προς διάφορες κατευθύνσεις, γεωπολιτικές και μη.
Με τη μεσολάβηση της Κίνας, για παράδειγμα, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν αποκατέστησαν στις διπλωματικές σχέσεις τους το 2023, λίγους μήνες πριν από τη φρικαλέα επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ.
Τα δεινά του παλαιστινιακού πληθυσμού της Γάζας από τον μετέπειτα ατέρμονο πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς ώθησαν σε περαιτέρω αναδιαμόρφωση των περιφερειακών συμμαχίων.
@middleeasteyeCould the Israel-Iran war could spark a nuclear arms race in the Middle East? LSE Professor and author Fawaz Gerges tells @el.sayyed many regional leaders are already thinking about how to deter Israel and the US, and some are looking to ballistic missiles, or even nuclear deterrence as an option. He says Israeli PM Benjamin Netanyahu is boasting about “changing the face of the Middle East”, and his comments have not gone unnoticed. For decades, Turkey has viewed Iran as a destabilising force and opposed Tehran’s ambitions to obtain a nuclear weapon. However, Israel’s unilateral attack on Iran was seen by the Turkish public as a sign that Israel could one day target Turkey. On Monday, Turkish President Recep Tayyip Erdogan said that Turkey was accelerating its medium- and long-range ballistic missile programme and deepening its deterrence to make Turkey a country no one would dare to defy. Watch the full interview on YouTube, and tune in to MEE LIVE every Tuesday and Thursday 5pm BST, 12pm EST.♬ original sound – Middle East Eye
Ο παράγοντας «Ντόναλντ Τραμπ»
Λίγα 24ωρα μετά την έναρξη της ισραηλινής επιχείρησης «Αναδυόμενος Λέων» κατά του Ιράν, οι υπουργοί Εξωτερικών 21 αραβικών και ισλαμικών χωρών -από την Αλγερία, μέχρι το Πακιστάν, αλλά εξαιρουμένης της μετά Άσαντ Συρίας- καταδίκασαν απερίφραστα την ισραηλινή επιθετικότητα, που έχει κλιμακώσει τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή.
Στην ανακοίνωσή τους υπογράμμισαν ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν παραβίαζαν τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Τόνισαν την ανάγκη «σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών», «της τήρησης των αρχών της καλής γειτονίας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών».
Όταν ωστόσο ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ έστειλε τα αμερικανικά βομβαρδιστικά για να συνδράμουν το Ισραήλ στην καταστροφή των βασικών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, οι τόνοι άλλαξαν.
Η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κατάρ και η Τουρκία για παράδειγμα εξέφρασαν ανησυχία για περιφερειακή ανάφλεξη, χωρίς να καταδικάσουν ρητά τις επιθέσεις των ΗΠΑ.
Όταν στις 23 Ιουνίου το Ιράν εξαπέλυσε -σε αντίποινα και χωρίς κανένα αποτέλεσμα- βαλλιστικούς πυραύλους κατά της αμερικανικής αεροπορικής βάσης Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ (τη μεγαλύτερη των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή), η Ντόχα καταδίκασε μεν την επίθεση, αποδείχθηκε ωστόσο ότι ήταν όλα προσυνεννοημένα.
Ήταν «κλιμάκωση για την αποκλιμάκωση», με φόντο ένα οργιώδες διπλωματικό παρασκήνιο -με μεσολάβηση των Αράβων- που μόλις λίγες ώρες αργότερα οδήγησε στην εύθραυστη εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, κάνοντας τον Αμερικανό πρόεδρο να πανηγυρίζει για την «ειρήνη μέσω της ισχύος».
Ήταν ένα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες, κυρίως την Κίνα και τη Ρωσία.
Δεν περνά ωστόσο απαρατήρητο από τις χώρες του Κόλπου, όπου μόλις στα μέσα Μαΐου περιόδευσε ο Τραμπ, κομίζοντας μήνυμα κατά του παρεμβατισμού προηγούμενων Αμερικανών προέδρων στην ευρύτερη περιοχή, «σε πολύπλοκες κοινωνίες που ούτε οι ίδιοι κατανοούν».
Αυτά τα έλεγε, δε, ενώ έχει προτείνει τον μαζικό εκτοπισμό των λιμοκτονούντων Παλαιστινίων της Γάζας και τη μετατροπή του ισοπεδωμένου παλαιστινιακού θύλακα σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής»…
Η Μέση Ανατολή, ο Θορ και η «θεωρία του τρελού»
«Το Ισραήλ κινδυνεύει να θεωρήσει τον εαυτό του ως τον Θορ, τη μυθική θεότητα με το σφυρί», παρατηρεί ο Μοχάμεντ Μπαχαρούν, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Αραβικών Κρατών του Κόλπου και επικεφαλής του B’huth, ενός ερευνητικού κέντρου στο Ντουμπάι.
«Η υπερβολική χρήση αυτού που το Ισραήλ περιγράφει ως προληπτικές επιθέσεις, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι του έχει επιτραπεί να επιτίθεται σε μια σειρά χωρών της περιοχής χωρίς έλεγχο, θα υπονομεύσει κάθε συζήτηση για μια τάξη βασισμένη σε κανόνες».
Ήδη, ανέφερε σε προ ημερών ανταπόκριση από το Ριάντ η Βίβιαν Νερέιμ των New York Times, «ορισμένοι αξιωματούχοι του Κόλπου έχουν καταλήξει να θεωρούν το Ισραήλ ως μια σημαντική αποσταθεροποιητική δύναμη στη Μέση Ανατολή».
Έτσι, «ενώ δεν υπάρχει καμία όρεξη στην περιοχή του Κόλπου για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, οι απόψεις που εκφράζονται σε κυβερνητικά ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης υποδηλώνουν ότι υπάρχει ενδιαφέρον για έναν πολιτικό μετασχηματισμό στο Ισραήλ», γράφει στο The Conversation η Μίρα Αλ Χουσεϊν, ερευνήτρια στο Κέντρο Alwaleed για τη Μελέτη του Ισλάμ στον Σύγχρονο Κόσμο του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
Ανάλογα ήταν τα μηνύματα που έλαβε προ ημερών διακομματική αντιπροσωπεία Αμερικανών νομοθετών, σε προγραμματισμένη επίσκεψη στη Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα, με επίκεντρο -σύμφωνα με τους NYT- τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ.
Στην ίδια «εξίσωση» μπαίνει εν τω μεταξύ και η «θεωρία του τρελού» που εφαρμόζει στην εξωτερική πολιτική του ο -πάντα απρόβλεπτος- Ντόναλντ Τραμπ.
Τα όρια της «τρέλας» στη δεύτερη προεδρική θητεία είχε αναλύσει από την απαρχή της εποχής Τραμπ 2.0 η Ροζάν Μακμάνους, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Ως 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, υπογράμμισε στο Foreign Affairs, «θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι η εξωτερική πολιτική του δεν είναι εντελώς παράλογη και ότι μπορεί να χαίρει εμπιστοσύνης στην τήρηση μιας συμφωνίας»…
Πηγή: in.gr
