Του Νίκου Κωτσικόπουλου
Σύμφωνα με τη ρήση οι τράπεζες σου δίνουν ομπρέλα όταν έχει λιακάδα, αλλά σου την παίρνουν όταν βρέχει. Τη ρήση επιβεβαιώνει και εξηγεί μελέτη για τα κριτήρια δανεισμού τα οποία αλλάζουν ανάλογα με τη φάση του οικονομικού κύκλου.
Η μελέτη ερευνητών της ΕΚΤ ανέλυσε τις διακυμάνσεις των κριτηρίων αυτών για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι έχουν άμεσο αντίκτυπο στα προφίλ κινδύνου των δανειοληπτών, των δανειστών και της ευρύτερης οικονομίας. Αυτή η προκυκλική συμπεριφορά σύμφωνα με τη μελέτη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ειδικά κατά τη διάρκεια κύκλων άνθησης-ύφεσης στην αγορά ακινήτων και μπορεί να επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα ευρύτερα.
Τα αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού δείχνουν ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εφαρμόζουν πιο επιλεκτικές στρατηγικές δανεισμού και, ως εκ τούτου, μειώνουν την έκθεσή τους στον κίνδυνο αθέτησης. Αντίθετα, τα χαλαρότερα κριτήρια δανεισμού μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολικό δανεισμό και να αντικατοπτρίζουν μεγαλύτερη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου μεταξύ των τραπεζών.
Οι αλλαγές στα κριτήρια δανεισμού μπορούν να ενισχύσουν τις διακυμάνσεις του οικονομικού κύκλου επηρεάζοντας τις αποφάσεις των καταναλωτών για τις δαπάνες και τις επενδύσεις.
Τα κριτήρια δανεισμού στη ζώνη του ευρώ βρίσκονταν σε ανοδική τάση δεκαετίας κατά την περίοδο των χαμηλών επιτοκίων, αλλά αυτή η τάση άρχισε να αντιστρέφεται το 2022, κατά την καμπή του κύκλου της νομισματικής πολιτικής και της αγοράς κατοικίας, με την άνοδο των επιτοκίων.
Το μερίδιο των δανείων με υψηλούς δείκτες δανείου σε σχέση με την αξία (LTV) ή του δανείου προς το εισόδημα του δανειολήπτη (LTI) έχει μειωθεί από το 2022, ενώ τα δάνεια με υψηλούς δείκτες εξυπηρέτησης σε σχέση με το εισόδημα του δανειολήπτη (LSTI) έχουν αυξηθεί.
Έρευνα διαπιστώνει ότι τα πρότυπα δανεισμού είναι προκυκλικά, που σημαίνει ότι τείνουν να χαλαρώνουν κατά τις περιόδους ανόδου του κύκλου και να γίνονται αυστηρότερα κατά τις περιόδους ύφεσης. Αυτή η προκυκλική συμπεριφορά μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ειδικά κατά τη διάρκεια κύκλων άνθησης-ύφεσης στην αγορά ακινήτων.
Αναλύσεις δείχνουν ότι τα πρότυπα δανεισμού τείνουν να χαλαρώνουν κατά τη διάρκεια της επεκτατικής φάσης του οικονομικού κύκλου και να γίνονται πιο αυστηρά σε περιόδους ύφεσης.
Οι εκτιμήσεις βασίζονται σε δεδομένα για τα σε επτά χώρες της ζώνης του ευρώ. Αποκαλύπτουν μια θετική και στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ των κριτηρίων δανεισμού και των μακροοικονομικών μεταβλητών που αντιπροσωπεύουν τον οικονομικό και χρηματοπιστωτικό κύκλο.
Τα ευρήματα της μελέτης καταλήγουν στο ότι τα χαλαρά κριτήρια δανεισμού συσχετίζονται με υψηλότερη επακόλουθη πιθανότητα αθέτησης. Τα κριτήρια δανεισμού είναι προκυκλικά, καθώς χαλαρώνουν κατά τη διάρκεια των ανοδικών φάσεων του οικονομικού ή χρηματοπιστωτικού κύκλου και αυστηροποιούνται κατά τη διάρκεια των υφέσεων. Τα χαλαρά κριτήρια δανεισμού μπορούν να έχουν σημαντικές μακροοικονομικές επιπτώσεις, καθώς τα υψηλότερα βάρη εξυπηρέτησης χρέους ενισχύουν τις αρνητικές επιπτώσεις των διαταραχών των οικιστικών ακινήτων στην παραγωγή, τον δανεισμό, τις τιμές των οικιστικών ακινήτων και τις επενδύσεις.
Ως αποτέλεσμα, ακόμη και οι δανειολήπτες που αρχικά μπορεί να μην φαίνονται επικίνδυνοι επηρεάζονται από την ευρύτερη οικονομική ύφεση. Η πιθανότητα αθέτησής τους αυξάνεται στη συνέχεια, ενισχύοντας τον αντίκτυπο του δυσμενούς σοκ στην οικονομία. Συνολικά, η σημασία των συνολικών προτύπων δανεισμού για την πιθανότητα αθέτησης στεγαστικών δανείων καταδεικνύει τη σημασία της αποτροπής της ταυτόχρονης εφαρμογής χαλαρών προτύπων δανεισμού για ένα μεγάλο μερίδιο δανειοληπτών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΤτΕ έχει επιβάλει αυστηρούς δείκτες δανείων σε σχέση με την αξία και το εισόδημα ακριβώς για να αποτρέψει αυτούς τους κινδύνους στην ελληνική αγορά στην ανοδική φάση του κύκλου, ενώ η προηγούμενη δυσάρεστη εμπειρία από την επαλήθευση αυτών των φαινομένων έχουν κάνει τις τράπεζες και τους δανειολήπτες πολύ επιφυλακτικούς.
Πηγή: capital.gr
