Σημαντικούς κινδύνους τόσο για τον «καθρέφτη» της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας όσο και για τις επενδύσεις «βλέπει» ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα όσα περιλαμβάνει η έκθεσή του για τη Νομισματική Πολιτική που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Όπως προκύπτει το τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (άγγιξε τα 15,3 δισ. Ευρώ το 2024 ή το 6,4% του ΑΕΠ) θα συνεχίσει να αποτελεί πρόβλημα, ενώ οι επενδύσεις στην Ελλάδα αναμένεται να «πέσουν» πάρα πολύ μετά το πέρας της επίδρασης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και συγκεκριμένα μόλις στο 1,2% το 2027.
Οι συνέπειες των γεωπολιτικών εξελίξεων
Σύμφωνα με τη αναφορά στην έκθεση, η περαιτέρω βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εξακολουθεί να υπόκειται σε σημαντικούς κινδύνους. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι η επιβράδυνση της παγκόσμιας ζήτησης σε συνδυασμό με την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ, γεγονός που μπορεί να περιορίσει την εκτιμώμενη βελτίωση των εξαγωγών το 2025, καθώς και οι δυσμενείς γεωπολιτικές εξελίξεις. Και όλα αυτά που αναφέρει η έκθεση δε μπορούν να συμπεριλάβουν το ενδεχόμενο μιας παρατεταμένης κρίσης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν στη Μέση Ανατολή.
Πάντως, για το 2025, μια σειρά από παράγοντες εκτιμάται ότι θα συμβάλουν στη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως αναφέρεται στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος. Παρά την αναιμική άνοδο των εξαγωγών αγαθών χωρίς τα καύσιμα το 2024, οι εξαγωγές δεν απώλεσαν σημαντικό μερίδιο αγοράς, γεγονός που συνιστά βάση για καλύτερες επιδόσεις τα επόμενα έτη.
Αναμένεται επίσης αύξηση στο πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών, καθώς οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες εκτιμάται ότι θα σημειώσουν περαιτέρω, μικρή ωστόσο, άνοδο το 2025, κυρίως μέσω της επέκτασης της τουριστικής περιόδου, της ενίσχυσης της κρουαζιέρας, αλλά και της ενίσχυσης των τουριστικών εισπράξεων σε περισσότερους προορισμούς της χώρας.
Η καθοδική πορεία των επιτοκίων θα συμβάλει στη μείωση των πληρωμών για τόκους, βελτιώνοντας το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων. Θετική επίδραση αναμένεται και από το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων, καθώς στις αρχές Μαΐου του 2025 εκταμιεύθηκε η 5η δόση ύψους 3,1 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), ενώ σύμφωνα με τον προγραμματισμό του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αναμένεται μία ακόμη δόση έως το τέλος του 2025.
Δασμοί και εξαγωγές
Η επιβολή δασμών εκ μέρους των ΗΠΑ στις εισαγωγές προϊόντων από την ΕΕ αναμένεται να έχει περιορισμένη άμεση επίπτωση στις ελληνικές εξαγωγές, αφού το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών που κατευθύνονται στις ΗΠΑ ήταν μικρότερο από 5% το 2024. 20 Έμμεσες επιπτώσεις αναμένονται στις εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μέσω της εκτιμώμενης μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των ταξιδιωτών από τις περισσότερες χώρες προέλευσης και λόγω της αύξησης της αβεβαιότητας. Αναφορικά με τις θαλάσσιες μεταφορές, ο αντίκτυπος από τα τέλη για πλόες στις ΗΠΑ στους κύριους κλάδους όπου δραστηριοποιείται η ελληνική ναυτιλία, δηλαδή των πλοίων μεταφοράς ξηρού (χύδην) φορτίου και των δεξαμενόπλοιων, αναμένεται να είναι περιορισμένος, ενώ πιο σημαντικός εκτιμάται ότι θα είναι ο αντίκτυπος αυτός στον κλάδο των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων
Ξένες επενδύσεις με το «βάρος» να αφορά τα ακίνητα
Οι επενδύσεις εκτιμάται ότι θα αυξηθούν με μέσο ρυθμό περίπου 7,5% τα έτη 2025-2026, ενώ με το πέρας της περιόδου εφαρμογής του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο ρυθμός αύξησής τους αναμένεται να υποχωρήσει το 2027 στο 1,2% το 2027, κάτι που προκαλεί ανησυχία.
Στην κατηγορία των ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ), στις υποχρεώσεις κατοίκων έναντι του εξωτερικού, που αντιστοιχούν στις άμεσες επενδύσεις μη κατοίκων στην Ελλάδα, το 2024 καταγράφηκαν ροές ύψους 6 δισ. ευρώ (2,5% του ΑΕΠ), έναντι 4,4 δισ. ευρώ (1,9% του ΑΕΠ) το 2023. 25.
Κατά το α΄ τρίμηνο του 2025, οι ροές αυτές ήταν υψηλότερες συγκριτικά με εκείνες της αντίστοιχης περιόδου του 2024 και ανήλθαν σε 1,2 δισ. ευρώ, αντανακλώντας επενδύσεις σε μετοχές και σε ακίνητα. Οι κλάδοι που προσελκύουν περισσότερο τις ΞΑΕ είναι εκείνοι της μεταποίησης, των κατασκευών και των ακινήτων (διαχείριση και ιδιωτικές αγοραπωλησίες). Σε αυτό το σημείο αξίζει να επισημανθεί ότι πέραν των όσων σημειώνει η ΤτΕ, το μοντέλο των μεγάλων και πολλών επενδύσεων στον τομέα των ακινήτων αποτελούσε ένα «όχημα» για την Ελλάδα, το οποίο την οδήγησε -μεταξύ άλλων- στην κρίση του 2010.
Κίνδυνος λόγω εμπορικού πολέμου
Επιστρέφοντας στην έκθεση της ΤτΕ, ως προς τις απαιτήσεις κατοίκων έναντι του εξωτερικού, δηλ. ΞΑΕ της Ελλάδος στο εξωτερικό, οι ροές το α΄ τρίμηνο του 2025 ήταν αυξημένες σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του προηγούμενου έτους και ανήλθαν σε 1,2 δισ. ευρώ. Η σημαντικότερη συναλλαγή αφορά την ολοκλήρωση της αγοράς μετοχών της Ελληνικής Τράπεζας Δημόσιας Εταιρείας Λτδ (Κύπρος) από τη Eurobank Α.Ε. Για το σύνολο του 2025 εκτιμάται ότι η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος μετά τις πρόσφατες αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας θα συμβάλει στην προσέλκυση ΞΑΕ στη χώρα.
Όπως αναφέρει η εκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, δυνητικοί κίνδυνοι για την πορεία των ΞΑΕ θεωρούνται ο πιθανός γενικευμένος εμπορικός πόλεμος και η μείωση της διεθνούς ζήτησης λόγω της επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ.
Παραμένει προβληματική η Διεθνής Επενδυτική Θέση της Ελλάδας
Όσον αφορά τη Διεθνή Επενδυτική Θέση (ΔΕΘ), στο τέλος του 2024 οι καθαρές υποχρεώσεις της Ελλάδος προς το εξωτερικό μειώθηκαν κατά 2,2 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε 312,6 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης και δευτερευόντως λόγω της αύξησης των καθαρών απαιτήσεων της Τράπεζας της Ελλάδος και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Η εξέλιξη αυτή αντισταθμίστηκε σε κάποιο βαθμό από την αύξηση των υποχρεώσεων των λοιπών τομέων της οικονομίας. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση (ΚΔΕΘ) βελτιώθηκε από -139,8% το 2023 σε -131,6% το 2024, αν και παραμένει η υψηλότερη στην ΕΕ, και η Ελλάδα συνεχίζει να υπερβαίνει το όριο (-35% του ΑΕΠ) που προβλέπεται στο πλαίσιο της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών.
Πηγή: ot.gr
