Του Κώστα Κατίκου
Στο 20% βρίσκεται το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογική σύμβαση, καθώς πολλές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις έχουν λήξει χωρίς να έχουν ακόμη ανανεωθεί, ενώ αρκετές που είναι ακόμη σε ισχύ, δεν έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές.
Τα στοιχεία που περιλαμβάνει η έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για την οικονομία και την απασχόληση είναι αποκαλυπτικά για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) και για το χαμηλό ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων που είναι στο 20%, ενώ η ευρωπαϊκή οδηγία 2022/2041 για τους “επαρκείς κατώτατους μισθούς στην ΕΕ” που ενσωμάτωσε στην εθνική νομοθεσία η κυβέρνηση με τον νόμο 5163/2024, προβλέπει να καλύπτεται από σύμβαση το 80% των εργαζομένων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, κατά τη διάρκεια του 2024, ήταν σε ισχύ συνολικά 43 ΣΣΕ. Οι 18 ήταν νέες που υπογράφηκαν εντός του έτους και οι υπόλοιπες 25 συλλογικές συμβάσεις είχαν συναφθεί το 2022 και το 2023 και βρίσκονταν σε ισχύ κατά το 2024 επειδή ήταν διετούς και τριετούς διάρκειας.
Εάν συνυπολογιστούν και οι 4 συλλογικές συμβάσεις των ναυτικών, οι οποίες διέπονται από ιδιαίτερο νομοθετικό καθεστώς, σε ισχύ για το 2024 ήταν 47 συλλογικές συμβάσεις που αφορούσαν περίπου 711.500 εργαζόμενους, δηλαδή περίπου το 28% του συνόλου των μισθωτών εργαζομένων (2.519.726 άτομα).
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, εάν ληφθεί υπόψη ότι από το σύνολο των 47 συμβάσεων μόνον 7 έχουν κηρυχτεί γενικά υποχρεωτικές και είναι σε ισχύ, ο αριθμός των εργαζομένων που καλύπτονται με σύμβαση περιορίζεται σε 502.630 και το ποσοστό κάλυψης από το 28% πέφτει στο 20%. Οι υποχρεωτικές συμβάσεις αφορούν ξενοδοχεία, τουριστικά και επισιτιστικά καταστήματα, ιδιωτική ασφάλιση και πληρώματα πλοίων (ναυτικά επαγγέλματα).
Τι αλλάζει τον Οκτώβριο
Για να αυξήσει στο 80% το ποσοστό των εργαζομένων που θα καλύπτονται από συλλογική σύμβαση, το υπουργείο Εργασίας έχει δρομολογήσει διάλογο και αλλαγές στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για να υπογράφονται περισσότερες κλαδικές συμβάσεις. Οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ από το 2026, αλλά το πόρισμα με τις νομοθετικές ρυθμίσεις που θα τεθούν σε ισχύ θα έρθει τον Οκτώβριο που ολοκληρώνεται το χρονοδιάγραμμα της υποβολής και επεξεργασίας των προτάσεων από τους κοινωνικούς εταίρους.
Ο νόμος 5163/2024 για το νέο μηχανισμό καθορισμού του κατώτατου μισθού που θα τεθεί σε ισχύ από το 2028, προβλέπει αλλαγές στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το 2026, με στόχο το ποσοστό των εργαζομένων που θα καλύπτονται από συλλογική σύμβαση να φτάσει στο 80% όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041.
Για τις αλλαγές θα δημιουργηθούν βάσεις δεδομένων με στοιχεία, για τους μισθούς, το κόστος παραγωγής, την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και την απασχόληση.
Παράλληλα κομβικό σημείο αποτελεί η άρση των εμποδίων για την επέκταση των συμβάσεων που θεωρείται ότι λειτουργούν ως κόφτες ακόμη και για το ξεκίνημα μιας διαπραγμάτευσης πόσω δε μάλλον για την υπογραφή συμφωνίας.
Το βασικό εμπόδιο στην επέκταση των κλαδικών ή άλλων συλλογικών συμβάσεων είναι το ποσοστό 50%+1 των εργαζομένων που θα πρέπει να απασχολούν οι επιχειρήσεις του κλάδου που αφορά η υπογραφείσα σύμβαση.
Ο κανόνας σήμερα πλην των κλαδικών συμβάσεων σε τουρισμό-επισιτισμό, και στις τράπεζες ή και άλλους μικρότερους κλάδους είναι οι εργοδότες που προσέρχονται στις διαπραγματεύσεις να μην καλύπτουν το 50%+1 των εργαζομένων του κλάδου τους με αποτέλεσμα να μην ξεκινούν καν οι συζητήσεις αφού η σύμβαση δεν πρόκειται να έχει καθολική εφαρμογή .
Στο σχέδιο δράσης που ετοιμάζει το υπουργείο το 50%+1 θα επανεξεταστεί με προοπτική να μειωθεί στο 40% ώστε να επεκτείνονται χωρίς δυσκολίες οι κλαδικές συμβάσεις σε όλους τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις ενός κλάδου.
Στο τραπέζι των αλλαγών θα βρεθεί και η μετενέργεια, δηλαδή η ισχύς των όρων μιας σύμβασης μετά τη λήξη της που ήταν στους 6 μήνες και μειώθηκε στους 3, με τα μνημόνια.
Στον αντίποδα των κλαδικών – ομοιοεπαγγελματικών συμβάσεων βρίσκονται οι συλλογικές συμβάσεις ανά επιχείρηση, δηλαδή οι επιχειρησιακές οι οποίες όμως δεν προβλέπουν πάντα αυξήσεις. Για το 2024 υπογράφτηκαν 238 επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις και επιπρόσθετα, άλλες 4 για τα πληρώματα πλοίων, για τα οποία εφαρμόζονται ειδικές διατάξεις και καλύπτουν το σύνολο των ναυτικών εργαζομένων.
Οι 238 νέες επιχειρησιακές ΣΣΕ δυνητικά καλύπτουν 168.161 μισθωτούς, σημειώνοντας αύξηση σε σχέση με το 2023, κατά το οποίο υπογράφηκαν 209 νέες επιχειρησιακές ΣΣΕ, που δυνητικά κάλυπταν 137.171 μισθωτούς.
Το 66% των επιχειρησιακών ΣΣΕ του 2024, δηλαδή 156 επιχειρησιακές συμβάσεις που δυνητικά καλύπτουν 110.747 μισθωτούς προβλέπουν “πάγωμα” μισθών ενώ οι υπόλοιπες 82 επιχειρησιακές συμβάσεις (ποσοστό 34%) προβλέπουν μισθολογικές αυξήσεις και αφορούν 57.414 εργαζομένους.
Πηγή: capital.gr
