Του Νίκου Κωτσικόπουλου
Αν και ο ρόλος του ευρώ σε διάφορους δείκτες παρέμεινε γενικά σταθερός το 2024 στο 19% επιμέρους δεικτών καταμέτρησης, (και πάνω από 20% σε άλλους), ωστόσο είναι το δεύτερο νόμισμα διεθνώς και ο ρόλος του δολαρίου υποχωρεί. Μαζί του υποχωρεί και το κινεζικό γουάν. Σε πρόσφατη ομιλία της η πρόεδρος της Κριστίν Λαγκάρντ, σημείωσε την ανάγκη να αυξηθεί ο ρόλος του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος, τόσο για λόγους ασφαλείας διεθνώς παρέχοντας έναν ισχυρότερο πυλώνα στήριξης τώρα που ο μεγάλος πυλώνας του δολαρίου δείχνει να αδυνατίζει, όσο και γιατί γεννάται μία μοναδική ευκαιρία ενίσχυσης της Ευρώπης και της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Ακολούθησε στις 11 Ιουνίου, η δημοσιοποίηση της ετήσιας έκθεσης της ΕΚΤ για το νόμισμα, με στοιχεία που παραπέμπουν στην ομιλία Λαγκάρντ και είναι καμπανάκι αφύπνισης για την πρόκληση και την ευκαιρία που δημιουργείται από την υποχώρηση του δολαρίου και του γουάν.
Αυτή τη στιγμή το ευρώ είναι το δεύτερο ισχυρότερο διεθνώς νόμισμα και το δεύτερο αποθεματικό νόμισμα με ένα ποσοστό 20%. Όπως όμως προκύπτει από σημαντικά στοιχεία της έκθεσης της ΕΚΤ, ο μεγαλύτερος κερδισμένος αυτή τηνν περίοδο αναστάτωσης των αγορών, γεωπολιτικής αβεβαιότητας και προβλημάτων που προκαλούν οι δασμοί και ακόμα περισσότερο η πιθανότητα φορολόγησης ξένων επενδυτών σε αμερικανικά assets, είναι άλλος: Είναι ο χρυσός τον οποίο οι Κεντρικές Τράπεζες και ειδικά αυτές των μη Δυτικών χωρών σωρεύουν μετά μανίας, έχοντας αγοράσει πάνω από 1.000 τόνους χρυσού το 2024.
Αυτή τη στιγμή τα παγκόσμια αποθέματα χρυσού σε Κεντρικές Τράπεζες έχουν ξεπεράσει τους 36.000 τόνους σύμφωνα με την έκθεση της ΕΚΤ, ενώ το ιστορικό υψηλό στην αποθεματοποίηση χρυσού, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία είναι στους 38.000 τόνους και επιτεύχθηκε το 1965. Αναφέρει χαρακτηριστικά: “Τα παγκόσμια αποθέματα χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες ανέρχονται πλέον σε 36.000 τόνους, κοντά στο ιστορικό υψηλό των 38.000 τόνων που επιτεύχθηκε το 1965 κατά την εποχή του Bretton Woods.
Με την τιμή του χρυσού να φτάνει σε νέα υψηλά, το μερίδιο του χρυσού στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα σε τιμές αγοράς, στο 20%, ξεπέρασε το μερίδιο του ευρώ (16%). Τα στοιχεία των ερευνών υποδηλώνουν ότι τα δύο τρίτα
των κεντρικών τραπεζών επένδυσαν σε χρυσό για σκοπούς διαφοροποίησης, ενώ τα δύο πέμπτα το έπραξαν ως προστασία από γεωπολιτικούς κινδύνους”.
Στην πραγματικότητα και οι δύο εξηγήσεις που δίνονται είναι γεωπολιτικές και υποδηλώνουν αυξημένο ρίσκο.
Ο άλλος μεγάλος κερδισμένος είναι νομίσματα τρίτων χωρών, όπως το δολάριο Καναδά και το δολάριο Αυστραλίας (και το ιαπωνικό γεν). Και τα δύο αύξησαν τον ρόλο τους, σύμφωνα με την έκθεση, όπως και το γεν, αλλά και τα δύο μαζί έχουν περίπου το μισό ποσοστό ισχύος και αποθεματοποίησης του ευρώ.
H ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων στην Ευρώπη
Η πρόταση της κ. Λαγκάρντ στον πρόλογο της έκθεσης είναι σαφής. Υιοθετεί ανεπιφύλακτα τα συμπεράσματα της έκθεσης Ντράγκι και εξειδικεύει. Πρέπει να
προωθηθεί η ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων στην Ευρώπη, να προωθηθεί το ψηφιακό ευρώ και να αρθούν τα εσωτερικά εμπόδια εντός ΕΕ.
Επίσης, η έκδοση ευρωπαϊκού ομολόγου, εκτιμά ότι θα βοηθήσει.
Η κ Λαγκάρντ αναφέρει για το ευρώ, ότι η “σταθερότητα ήταν αξιοσημείωτη σε ένα έτος που η ΕΚΤ άρχισε να μειώνει τα επιτόκια, μετά από περαιτέρω μειώσεις του πληθωρισμού και συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις. Η συσσώρευση χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες συνεχίστηκε με ρυθμό ρεκόρ και ορισμένες χώρες διερευνούν ενεργά εναλλακτικές λύσεις στα παραδοσιακά διασυνοριακά
συστήματα πληρωμών.
Υπάρχουν ενδείξεις σύνδεσης μεταξύ των μεταβολών στα πρότυπα των νομισμάτων τιμολόγησης στο παγκόσμιο εμπόριο και των γεωπολιτικών ευθυγραμμίσεων, ιδίως μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Έχουν επίσης αναδυθεί νέες προκλήσεις για τον διεθνή ρόλο του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών που προωθούν την παγκόσμια χρήση των κρυπτονομισμάτων” (η έκθεση στέκεται ειδικά στο ρόλο των stablecoins).
“Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ενδέχεται να βρίσκονται σε εξέλιξη
περαιτέρω αλλαγές στο τοπίο των διεθνών νομισμάτων. Οι δασμοί που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε εξαιρετικά ασυνήθιστες συσχετίσεις μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τον παγκόσμιο ρόλο του ευρώ και υπογραμμίζει τη σημασία που έχει για τους Ευρωπαίους πολιτικούς η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για να συμβεί αυτό. Η πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι η προώθηση της ένωσης αποταμιεύσεων και επενδύσεων για την πλήρη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών.
Η εξάλειψη των εμποδίων εντός της ΕΕ είναι απαραίτητη για την ενίσχυση του βάθους και της ρευστότητας των αγορών χρηματοδότησης σε ευρώ, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την ευρύτερη χρήση του ευρώ. Η προγραμματισμένη έκδοση ομολόγων σε επίπεδο ΕΕ – καθώς η Ευρώπη αναλαμβάνει την άμυνά της – θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη αυτών των στόχων.
Η ΕΚΤ θα διαδραματίσει τον ρόλο της. Σε ένα πιο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, η επιτάχυνση της προόδου σε ένα ψηφιακό ευρώ είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Η βελτίωση των διασυνοριακών συστημάτων πληρωμών μεταξύ του ευρώ και άλλων νομισμάτων θα αυξήσει επίσης την ανθεκτικότητα. Και η προσφορά λύσεων για τον διακανονισμό χονδρικών χρηματοοικονομικών συναλλαγών που καταγράφονται σε πλατφόρμες τεχνολογίας κατανεμημένου καθολικού σε χρήμα κεντρικής τράπεζας θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών και την παγκόσμια ελκυστικότητα του ευρώ.
Επιπλέον, οι γραμμές ρευστότητας σε ευρώ που παρέχουμε σε κεντρικές τράπεζες εκτός ζώνης ευρώ, οι οποίες σηματοδοτούν την προθυμία της ΕΚΤ να παράσχει ένα υποστηρικτικό μέσο σε συνθήκες πίεσης στην αγορά, ενισχύουν τη χρήση του ευρώ στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές και εμπορικές συναλλαγές.
Τέλος, η παγκόσμια απήχηση του ευρώ υποστηρίζεται από ορθές πολιτικές στη ζώνη του ευρώ και ισχυρούς, βασισμένους σε κανόνες θεσμούς. Η τήρηση του κράτους δικαίου παραμένει απαραίτητη για τη διατήρηση, και ενδεχομένως την αύξηση, της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στο ευρώ”.
Ομόλογα σε ευρώ, Reverse Yankees και Forex
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, το ευρώ, είναι το δεύτερο νόμισμα σε όλες τις κατηγορίες, αλλά σαν νόμισμα σε συναλλαγματικό απόθεμα είναι στο 20%, στις εκδόσεις ομολόγων που επενδύουν και ξένοι επενδυτές είναι πάνω από το 20%, ως νόμισμα διεθνών δανείων είναι μεταξύ 19%-20% και στις διεθνείς καταθέσεις είναι στο 16%. Σαν τμήμα ενός ζευγαριού στις συναλλαγές forex είναι στο 30%, αλλά εδώ θα έπρεπε να ήταν επίσης υψηλότερα ως νόμισμα ανταλλαγής δηλαδή.
Η έκθεση αναφέρει: “Τα κρατικά ομόλογα της ζώνης του ευρώ που έχουν επίσημοι ξένοι επενδυτές, παρέμειναν γενικά ανθεκτικά από την εισβολή της Ρωσίας, φτάνοντας σχεδόν το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ (ή περισσότερο από το ένα τρίτο των ξένων κρατικών χρεογράφων της ζώνης του ευρώ) στο τέλος του 2024. Η μείωση των κρατικών χρεογράφων από χώρες που δεν είναι γεωπολιτικά ευθυγραμμισμένες με τη Δύση – περίπου 5% σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την εισβολή – έχει μέχρι στιγμής συγκρατηθεί, υπογραμμίζοντας τη σημασία της τήρησης του κράτους δικαίου. Στο μεταξύ, το μερίδιο του δολαρίου ΗΠΑ στα παγκόσμια επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες, στο 57,8%.
Το μερίδιο του γουάν διαμορφώθηκε στο 2,2%, δηλαδή 0,4 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το υψηλότερο επίπεδό του το 2022. Οι έρευνες υποδεικνύουν την επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών της Κίνας ως έναν παράγοντα που έχει επηρεάσει την ελκυστικότητα του γουάν ως αποθεματικού νομίσματος.
Η διαφοροποίηση σε μη παραδοσιακά αποθεματικά νομίσματα, όπως το δολάριο Αυστραλίας και το δολάριο Καναδά, συνεχίστηκε, με το συνδυασμένο μερίδιό τους να αυξάνεται στο 9,6% – αύξηση 2,4 ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με τα
επίπεδα που παρατηρήθηκαν πριν από την εισβολή της Ρωσίας”.
Αναφέρεται επίσης ότι η έκδοση διεθνών δανείων και ομολόγων σε ευρώ ήταν ιδιαίτερα δυναμική το 2024, “αυξανόμενη πάνω από 40% σε σχεδόν 900 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Αυτό ήταν το υψηλότερο επίπεδο έκδοσης διεθνών δανείων σε ευρώ από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09. Τα ομόλογα αποτελούσαν τα δύο τρίτα των συνολικών δανείων, με τις αμερικανικές εταιρείες μόνο να εκδίδουν σχεδόν 95 δισ. δολάρια ΗΠΑ σε ομόλογα ευρώ, κοινώς γνωστά και ως “Reverse Yankees”, σε σύγκριση με ομόλογα αξίας περίπου 60 δισ. δολαρίων το 2023.
Οι αμερικανικές εταιρείες αντιμετωπίζουν διαφορετικό κόστος δανεισμού ανάλογα με το αν εκδίδουν ομόλογα σε δολάρια ΗΠΑ ή σε ευρώ. Τα ομόλογα που εκδίδονται από αμερικανικές εταιρείες σε ξένο νόμισμα είναι γνωστά και ως “Reverse Yankees”.
Ιστορικά, το μερίδιο αυτών των ομολόγων που είναι εκφρασμένα σε ευρώ σε σχέση με αυτά που είναι εκφρασμένα σε δολάρια ΗΠΑ έχει συσχετιστεί στενά με τις διαφορές στις μεσοπρόθεσμες έως μακροπρόθεσμες προσδοκίες σχετικά με τα επιτόκια πολιτικής των ΗΠΑ και της ζώνης του ευρώ”. Οι εκδόσεις σε ευρώ είχαν μικρότερο επιτόκιο το 2024 και οι αμερικανικές εταιρίες πήραν την ευκαιρία.
Πηγή: capital.gr
