Η μουσική αποτελεί μια από τις αρχαιότερες μορφές ανθρώπινης έκφρασης και επικοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική κοινότητα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στη μελέτη της μουσικοθεραπείας, της χρήσης της μουσικής ως θεραπευτικού εργαλείου για την αντιμετώπιση ψυχολογικών, νευρολογικών και σωματικών παθήσεων. Η μουσική δεν επηρεάζει μόνο την ψυχική διάθεση, αλλά αλληλεπιδρά με πολύπλοκα νευροβιολογικά κυκλώματα, καθιστώντας τη μια ολοκληρωμένη μορφή παρέμβασης.
Η ακρόαση ή η ενεργητική συμμετοχή στη μουσική ενεργοποιεί εκτεταμένες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του προμετωπιαίου φλοιού, του ιππόκαμπου, της αμυγδαλής, αλλά και του συστήματος ανταμοιβής μέσω της απελευθέρωσης ντοπαμίνης. Η μουσική μπορεί να ρυθμίσει τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, και να μειώσει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, ενισχύοντας τη χαλάρωση και την ευεξία.
Η μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται τόσο σε ψυχιατρικά πλαίσια (όπως στην κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια και τις αγχώδεις διαταραχές) όσο και σε νευρολογικές παθήσεις, όπως η νόσος του Πάρκινσον, η νόσος Alzheimer και η μετατραυματική εγκεφαλική βλάβη. Σε άτομα με άνοια, η μουσική φαίνεται να ενισχύει τη μνήμη και τη συναισθηματική επικοινωνία, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια. Σε ασθενείς με Πάρκινσον, ο ρυθμός της μουσικής μπορεί να βελτιώσει τη βάδιση και την κινητικότητα μέσω συγχρονισμού των κινητικών κυκλωμάτων.
Στην παιδιατρική, η μουσικοθεραπεία έχει θετικά αποτελέσματα σε παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος, βελτιώνοντας την κοινωνική αλληλεπίδραση, τη συγκέντρωση και την έκφραση συναισθημάτων. Επιπλέον, η μουσική μπορεί να λειτουργήσει ως μη φαρμακευτικό μέσο διαχείρισης πόνου, ιδιαίτερα σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα, συμβάλλοντας στη μείωση της ανάγκης για αναλγητικά.
Υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις: η ενεργητική μουσικοθεραπεία, όπου ο ασθενής συμμετέχει στη δημιουργία ή εκτέλεση μουσικής (π.χ. με τραγούδι ή μουσικά όργανα), και η παθητική, όπου ο ασθενής απλώς ακούει επιλεγμένα μουσικά κομμάτια. Η επιλογή εξαρτάται από την πάθηση, τις δυνατότητες και τις ανάγκες του ατόμου.
Συμπερασματικά, η μουσική δεν αποτελεί μόνο τέχνη ή πολιτιστικό στοιχείο, αλλά και εργαλείο υγείας. Η ενσωμάτωσή της στην ιατρική πράξη προσφέρει πολυδιάστατα οφέλη, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής ασθενών με χρόνιες ή νευροψυχιατρικές παθήσεις. Η συνεχής έρευνα στη νευροεπιστήμη της μουσικής αναμένεται να αναδείξει νέες εφαρμογές της στο μέλλον.
Ο Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, τ. πρύτανης του ΕΚΠΑ
Πηγή: tanea.gr
