Στο άκουσμα της λέξης «κουνούπια» οι περισσότεροι από εμάς θα σκεφτούμε ένα είδος όχλησης άλλοτε την ώρα που κοιμόμαστε και άλλοτε σε κάποια ημερήσια δραστηριότητά μας. Ομως πόσο κινδυνεύουμε από αυτά; Ποιες ασθένειες μεταδίδουν στον άνθρωπο και πόσο πιθανό είναι να νοσήσουμε από ένα και μόνο τσίμπημα;
Στα κρίσιμα αυτά και άκρως επίκαιρα – δεδομένου ότι η δραστηριότητα των κουνουπιών έχει ήδη αρχίσει να χτυπάει κόκκινο στη χώρα μας, λόγω της έναρξης της θερινής περιόδου – ερωτήματα έρχονται να απαντήσουν οι ειδικοί του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συνιστώντας ψυχραιμία. Τονίζουν εν τούτοις πως είναι σημαντικό όλοι μας να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, καθώς η καλύτερη προσέγγιση είναι η πρόληψη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη των κουνουπιών που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα είναι περίπου 60. Από αυτά ορισμένα μόνο (<10 είδη) αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία (κουνούπια-διαβιβαστές). Τι σημαίνει αυτό; Οτι μπορεί να μεταδώσουν νοσήματα όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου. Υπενθυμίζεται όμως ότι τα τελευταία χρόνια επιστήμονες ανά τον κόσμο – όπως για παράδειγμα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) – προειδοποιούν ότι η αύξηση των πληθυσμών των κουνουπιών που ευνοείται από την κλιματική αλλαγή δύναται να επιφέρει αύξηση και άλλων κρουσμάτων, όπως του δάγκειου πυρετού, ενώ στη λίστα με τους πιθανούς κινδύνους ενόσω τα κουνούπια πληθαίνουν και εξαπλώνονται στον ευρωπαϊκό χάρτη (και όχι μόνον) συμπεριλαμβάνονται ο ιός Ζίκα, ο ιός Τσικουνγκούνια και η ελονοσία.
Εν τούτοις έως και σήμερα οι κυριότερες ασθένειες που εντοπίζονται στην Ελλάδα και σχετίζονται με τα κουνούπια, όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί του ΕΟΔΥ, είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου και η ελονοσία. Επειτα στο κείμενο που ακολουθεί εξηγούν τον μηχανισμό της μετάδοσής τους από τα κουνούπια στον άνθρωπο και δίνουν χρήσιμες συμβουλές στους πολίτες προκειμένου να προστατευτούν από το τσίμπημα.
Ιός του Δυτικού Νείλου. Ο ιός του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ) είναι μια ζωονόσος που κυκλοφορεί κυρίως μεταξύ πτηνών και κουνουπιών. Τα πτηνά αποτελούν τη φυσική δεξαμενή του ιού, ενώ τα κουνούπια (ιδίως του γένους Culex) μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά και στη συνέχεια μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα πτηνά ή τυχαία σε ανθρώπους και άλογα. Ο άνθρωπος δεν μεταδίδει τον ιό περαιτέρω και θεωρείται «αδιέξοδος ξενιστής».
Στην Ελλάδα ο ιός εμφανίστηκε το 2010 και έκτοτε καταγράφονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο, κυρίως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Πιο συγκεκριμένα, κατά τα τελευταία 15 έτη έχουν εντοπιστεί συνολικά 2.088 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης (με μέσο ετήσιο αριθμό 145 κρουσμάτων ανά έτος), εκ των οποίων τα 1.471 (70%) παρουσίασαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα και έχουν καταγραφεί συνολικά 292 θάνατοι σε νοσηλευόμενους ασθενείς με λοίμωξη από τον ιό. Κατά την περυσινή περίοδο 2024 καταγράφηκαν συνολικά 220 εγχώρια κρούσματα της λοίμωξης στην Ελλάδα (εκ των οποίων τα 157 με εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα) και 35 θάνατοι σε ασθενείς με λοίμωξη από τον ιό.
Η πρόληψη βασίζεται στην αποφυγή των τσιμπημάτων κουνουπιών και στον έλεγχο των πληθυσμών τους από τις αρμόδιες αρχές. Ο ΕΟΔΥ επιτηρεί την επιδημιολογική εικόνα και παρεμβαίνει με ενημερώσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κοινού συστηματικά.
Ελονοσία στην Ελλάδα. Η ελονοσία είναι μια παρασιτική νόσος που μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος του κουνουπιού Anopheles. Η νόσος δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα, αλλά εισάγεται από μολυσμένα άτομα που προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού (ενδημικές χώρες). Τα κουνούπια του γένους Anopheles μπορούν να τσιμπήσουν ένα μολυσμένο άτομο και να μεταδώσουν την ελονοσία σε άλλους ανθρώπους (που δεν ταξίδεψαν) προκαλώντας τοπική μετάδοση.
Στην Ελλάδα η ελονοσία εξαλείφθηκε ή εκριζώθηκε το 1974, εφαρμόζοντας ένα εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης για πολλές δεκαετίες (1946-1960). Εκτοτε καταγράφονται μόνο εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας. Ωστόσο, από το 2009 καταγράφονται κυρίως σποραδικά κρούσματα τοπικής μετάδοσης με εξαίρεση τα έτη 2011-2012 όπου καταγράφηκαν συρροές.
Η πρόληψη περιλαμβάνει επιτήρηση των ευάλωτων πληθυσμών, έγκαιρη διάγνωση και καταπολέμηση των κουνουπιών. Ο ΕΟΔΥ εφαρμόζει συστηματικά σχέδια δράσης για την αποτροπή της επανεγκατάστασης της νόσου στη χώρα.
Ατομικά μέτρα προστασίας. Οι ειδικοί συνιστούν στους πολίτες να τηρούν τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια και καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.
- Το βασικότερο μέτρο είναι ο περιορισμός ή η εξάλειψη στάσιμου νερού γύρω από τις κατοικίες μας. Οποιαδήποτε ποσότητα νερού, μικρή ή μεγάλη, είναι δυνατόν να γίνει εστία αναπαραγωγής των κουνουπιών.
- Τοποθέτηση σήτας σε παράθυρα και άλλα ανοίγματα. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός εμποδίζει τα κουνούπια (και άλλα έντομα) να εισέλθουν στο εσωτερικό του σπιτιού μας.
- Χρήση εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών (έγκριση από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων – ΥπΑΑΤ). Η σωστή χρήση τους μας προστατεύει από δήγματα αιμομυζητικών εντόμων.
- Χρήση κλιματιστικών ή ανεμιστήρων. Γενικότερα ο αέρας εμποδίζει τα έντομα να είναι δραστήρια.
Πηγή: tanea.gr
