Μέχρι το 2030 θα έχει χαθεί το 50% των κατώτερων υπαλληλικών θέσεων διανοητικής εργασίας προειδοποίησε πριν λίγες μέρες ο διευθύνων σύμβουλος της Αnthropic, κορυφαίας εταιρείας ΑΙ.
Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, γνωστός ως «dr Doom», για τις δυσοίωνες προβλέψεις του, είναι πιο γαλαντόμος. Yπολογίζει ότι σε βάθος 20ετίας οι απώλειες θέσεων εργασίας μπορεί να φτάσουν το 80% σε ορισμένους τομείς, εκτινάσσοντας την ανεργία στο 20% και καθιστώντας αναγκαίο το Παγκόσμιο Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα, αντί μισθού.
Όμως, ενώ πολλά έχουν ειπωθεί για τις απώλειες θέσεων εργασίας λόγω ΑΙ, ελάχιστα γνωρίζουμε για τις θέσεις εργασίας όσων «ταΐζουν» το ΑΙ. Εκατομμύρια διαδικτυακοί εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο, πληρώνονται με το «κομμάτι» αναπτύσσοντας λογισμικό, κατηγοριοποιώντας ή σχολιάζοντας δεδομένα, διαμορφώνοντας περιεχόμενο για να τροφοδοτήσουν τις εν λόγω πλατφόρμες ΑΙ, για ελάχιστα χρήματα.
Αυτοί οι ως επί το πλείστον αόρατοι εργαζόμενοι έχουν ονομαστεί «cloudworkers» από το Fairwork project, μια οργάνωση για τα εργασιακά δικαιώματα στις ψηφιακές πλατφόρμες. Το Fairwork Project αποτελεί διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ του Ινστιτούτου Διαδικτύου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Oxford Internet Institute) και του φημισμένου Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών του Βερολίνου ( WZB).
Οι εργαζόμενοι στο υπολογιστικό νέφος βρίσκονται κυρίως αν και όχι αποκλειστικά – στον παγκόσμιο Νότο, όπως ονομάζονται οι ασθενέστερες οικονομικά χώρες. Αμείβονται με χαμηλούς μισθούς ακόμη και για τα δεδομένα της χώρας τους και δεν έχουν σχεδόν κανένα εργασιακό δικαίωμα ή δυνατότητα προσφυγής σε περίπτωση αθέμιτης συμπεριφοράς από τους εργοδότες τους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, μπορεί να υπάρχουν 435 εκατομμύρια cloud workers. Πρόκειται για έναν τεράστιο αριθμό, που αντιστοιχεί στο 5,4% του παγκόσμιου πληθυσμού, σχεδόν όσο το 60% των κατοίκων της Ευρώπης. To Fairwork Project, αξιολογεί κάθε χρόνο τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στις πιο γνωστές διαδικτυακές πλατφόρμες για cloudwork – δουλειά στο υπολογιστικό νέφος. Δυστυχώς ελάχιστη πρόοδος έχει γίνει τα τελευταία χρόνια.
Τι είναι η εργασία στο cloud
Ο όρος «εργαζόμενοι στο cloud» αναφέρεται σε όσους δουλεύουν εξ αποστάσεως. ως freelancers, σε πλατφόρμες ψηφιακής εργασίας, σε αντίθεση για παράδειγμα με εργαζόμενους στην Uber ή σε πλατφόρμες διανομής φαγητού, που μεταφέρουν πελάτες ή προϊόντα.
«Μιλάμε για έναν τομέα της ψηφιακής οικονομίας όπου οι εργαζόμενοι είναι κακοπληρωμένοι και δεν καλύπτονται ούτε καν από ένα στοιχειώδες πλαίσιο εργασιακών δικαιωμάτων», λέει ο Τζόνας Βαλέντε, συντονιστής του τμήματος Cloudwork στο Fairwork, που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των διαδικτυακών εργαζομένων. «Και επειδή ανταγωνίζονται με ανθρώπους από όλο τον κόσμο, είναι ένας αγώνας προς τα κάτω». Μπροστά σε αυτό το «πλανητικό εργατικό δυναμικό», όπως το αποκαλεί η Fairwork, ούτε ο Καρλ Μαρξ δεν θα μπορούσε να φανταστεί ένα τόσο τεράστιο «εφεδρικό στρατό εργασίας», όπως αποκαλούσε τους ανέργους.
Η ατελείωτη προσφορά υποψήφιων προγραμματιστών, σχολιαστών δεδομένων, μεταφραστών ή όσων κάνουν κλικ σε μυριάδες άλλες «μικρο-εργασίες», λέει ο Βαλέντε, σημαίνει ότι θα υπάρχει πάντα κάποιος πρόθυμος να κάνει αυτή τη δουλειά για μικρότερη αμοιβή.
Έτσι, στον αυξανόμενο αριθμό πλατφορμών, από το Fiverr έως το Upwork και το Mechanical Turk της Amazon, οι εργαζόμενοι σε οικονομίες με χαμηλότερα εισοδήματα, αναδυόμενες ή αναπτυσσόμενες, τείνουν να «υποτιμούν» τον εαυτό τους, για να ανταγωνιστούν εργαζόμενους σε οικονομίες με ακόμη χαμηλότερα εισοδήματα.
Οι διπλά αόρατοι cloudworkers
Σε ευρωπαϊκο επίπεδο, αλλά και στην Ελλάδα, υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες. Όμως επικεντρώνεται κυρίως στους «gig workers» που εργάζονται κυρίως ως διανομείς, κούριερ, οδηγοί, τεχνίτες ή εργαζόμενοι φροντίδας μέσω ψηφιακών εφαρμογών. Επίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει να εξετάζει νομοθετικά μέτρα για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία. Όμως δεν υπάρχει μέριμνα για τις στρατιές των “cloud workers”, που «χτίζουν» και «εκπαιδεύουν» τις εφαρμογές ΑΙ.
Πλατφόρμες εκμετάλλευσης
Για να ξεπεραστεί η έλλειψη θεσμικής προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων για τους cloudworkers, το πρόγραμμα Fairwork έχει δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τον έλεγχο της διαδικτυακής εργασίας, ασκώντας πίεση στις πλατφόρμες να πληρούν κάποιες ελάχιστες προϋποθέσεις αξιοπρεπούς εργασίας.
Στην ετήσια έκθεσή του, το Fairwork βαθμολογεί τις πλατφόρμες με άριστα το 10, ανάλογα με το κατά πόσο τηρούν κάποια στοιχειώδη πρότυπα αξιοπρεπούς εργασίας: Δίκαιη αμοιβή, μείωση της επισφάλειας, η ύπαρξη μηχανισμών προσφυγής για τιμωρητικές πρακτικές, η διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι θα πληρώνονται για την εργασία που έχουν ολοκληρώσει, καθώς και η παρακολούθηση και αντιμετώπιση των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια. Το «άριστα 10» σημαίνει απλώς ότι η πλατφόρμα πληροί τα ελάχιστα πρότυπα του Fairwork όσον αφορά τα δικαιώματα των εργαζομένων και τις αμοιβές
Οι πλατφόρμες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής επιλέχθηκαν είτε λόγω της παγκόσμιας εμβέλειάς τους είτε λόγω της δημοτικότητάς τους σε τοπικές αγορές. Ανάμεσά τους επιλέχθηκαν πλατφόρμες όπως η Elharefa, με έδρα την Αίγυπτο, ή η ισπανόφωνη SoyFreelancer, καθώς και οι Mechanical Turk της Amazon, Fiverr, Freelancer και Upwork.
Η Mechanical Turk και η Freelancer έλαβαν βαθμολογία 0 στα 10. Η Fiverr έλαβε μόλις 2 στα 10 και η Appen μόνο 3 στα 10. Μόνο τέσσερις πλατφόρμες βρέθηκαν να πληρώνουν στους εργαζομένους τους το ισοδύναμο του τοπικού κατώτατου μισθού.
Απλήρωτη δουλειά
Ένας πολύ σοβαρός κίνδυνος σε αυτές τις πλατφόρμες είναι η απλήρωτη εργασία. Κάποιες πλατφόρμες όπως η Freelancer.com λειτουργούν με ένα μοντέλο «διαγωνισμού», όπου οι εργαζόμενοι πρέπει να ολοκληρώσουν πρώτα τις εργασίες τους και να τις υποβάλουν στον αγοραστή. Στη συνέχεια, ο αγοραστής επιλέγει την εργασία και τον freelancer με τον οποίο είναι πιο ικανοποιημένος, ενώ οι άλλοι δεν αμείβονται.
Αν και η γενική εικόνα φαίνεται ζοφερή, δεν είναι όλα μαύρα. Ορισμένες πλατφόρμες, όπως η Appen, συνεργάζονται με την Fairwork για τη βελτίωση των αμοιβών και των συνθηκών εργασίας. Ένα πιθανό επόμενο βήμα είναι η έκδοση ενός πιστοποιητικού που οι εταιρείες θα μπορούν να αναρτούν στις πλατφόρμες τους για να αποδείξουν ότι λειτουργούν με ηθικούς κανόνες. Κάτι σαν τις πιστοποιήσεις για το Fair Trade (Δίκαιο Εμπόριο), αλλά για τις ψηφιακές αλυσίδες εφοδιασμού.
Σύμφωνα με την Firework αυτή μπορεί να είναι μια θετική εξέλιξη, τόσο για τις επιχειρήσεις που προσφέρουν gig work όσο και για τους cloud workers. Αν οι εταιρείες με πιστοποίηση βγουν από την αφάνεια και αποδείξουν ότι αντιμετωπίζουν τους free lancers με δίκαιους όρους, περισσότεροι θα μετακινηθούν σε αυτές τις πλατφόρμες και οι εταιρείες που τις έχουν θα κερδίσουν περισσότερες προμήθειες – και κέρδη.
με πληροφορίες από το Raconteur.net
Πηγή: in.gr
Πηγή: ot.gr
