Ονοματεπώνυμο θα αποκτήσουν όλα τα επιδόματα τα οποία κοστίζουν 13 δισ. ευρώ τον χρόνο στον προϋπολογισμό, χωρίς όμως το Δημόσιο να γνωρίζει τα ποσά που καταβάλλονται κάθε μήνα σε κάθε φυσικό πρόσωπο.
Η κυβέρνηση αποφάσισε να ανοίξει τον φάκελο «επιδόματα» και επιχειρώντας να βάλει μια τάξη στο χάος που επικρατεί σήμερα στήνει το Εθνικό Μητρώο Παροχών και Ενισχύσεων, το οποίο προβλέπεται στο νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Στο Μητρώο, το οποίο θα λειτουργήσει πιλοτικά εντός του 2025 και θα ενεργοποιηθεί πλήρως το καλοκαίρι του 2026, θα τηρούνται στοιχεία ανά φυσικό πρόσωπο για κάθε παροχή, σε χρήμα και σε είδος, και για κάθε ενίσχυση που χορηγείται από φορείς του δημόσιου τομέα. Τα στοιχεία θα αντλούνται από τους φορείς του δημόσιου τομέα που χορηγούν παροχές, την ΑΑΔΕ, καθώς και από άλλα δημόσια μητρώα και φορείς του Δημοσίου και θα επικαιροποιούνται σε τακτική βάση.
Έτσι, το Δημόσιο θα έχει πλήρη και συνολική εικόνα για το πλήθος των δικαιούχων όλων των επιδομάτων και σωρευτικά ανά ΑΦΜ για το ύψος των μηνιαίων παροχών που λαμβάνουν. Σήμερα, το κράτος δεν γνωρίζει το συνολικό εισόδημα που προκύπτει από το άθροισμα των επιδομάτων που λαμβάνει κάποιος καθώς δεν υπάρχει καμιά επικοινωνία και αλληλοενημέρωση μεταξύ των αρμοδίων φορέων. Υπάρχουν νοικοκυριά που μπορεί να λαμβάνουν τρία, τέσσερα, πέντε και παραπάνω επιδόματα τον μήνα. Μπορεί να λαμβάνουν από τον ΟΠΕΚΑ και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, και το επίδομα στέγασης, και το επίδομα τέκνων, αλλά και από το υπουργείο Οικονομικών το επίδομα θέρμανσης.
Με τη λειτουργία του Μητρώου θα ξεχωρίσει η ήρα από το σιτάρι καθώς στην ενιαία βάση δεδομένων που δημιουργείται θα φαίνεται ποιος παίρνει και τι ενώ μέσω των ελέγχων και διασταυρώσεων περιορίζονται οι πιθανότητες χορήγησης επιδομάτων σε πολίτες οι οποίοι δεν τα δικαιούνται και θα εντοπίζονται όσοι τα έχουν πραγματικά ανάγκη.
Τι θα περιλαμβάνει το Μητρώο
Στοιχεία δικαιούχων: Επώνυμο, όνομα, πατρώνυμο, ΑΦΜ, αριθμός μητρώου που συνδέεται με την κοινωνική ασφάλιση ή την υγειονομική περίθαλψη, στοιχεία ταυτοποιητικού εγγράφου, ημερομηνία γέννησης, φύλο, αριθμός προστατευόμενων τέκνων, δήμος / δημοτική ενότητα διαμονής, περιφερειακή ενότητα, ταχυδρομικός κώδικας.
Στοιχεία παροχών ή ενισχύσεων: Ονομασία της παροχής – ενίσχυσης, κωδικός της παροχής – ενίσχυσης, φορέας χορήγησης της παροχής – ενίσχυσης, σήμανση του είδους της παροχής – ενίσχυσης με διάκριση ανάμεσα «σε χρήμα» ή «σε είδος», σήμανση της φύσης της παροχής – ενίσχυσης με διάκριση ανάμεσα σε «ανταποδοτική» ή «μη ανταποδοτική», ποσό δικαιούμενης παροχής – ενίσχυσης, ποσό καταβληθείσας παροχής – ενίσχυσης, ημερομηνία καταβολής της παροχής – ενίσχυσης, περίοδος αναφοράς της καταβληθείσας παροχής – ενίσχυσης, σήμανση περί τυχόν απαλλαγών που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.
Οικονομικά στοιχεία δικαιούχων: Ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημα, ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα, ύψος συνολικής ακίνητης περιουσίας, όπως λαμβάνεται για σκοπούς προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ.
Μέσω gov.gr
Το Μητρώο θα δημιουργηθεί από την ΑΑΔΕ και θα είναι προσβάσιμο μέσω της πλατφόρμας gov.gr. Στην πρώτη φάση εφαρμογής, εντάσσονται φορείς όπως ο ΟΠΕΚΑ, η ΔΥΠΑ και τα συναρμόδια υπουργεία, καθώς και τα βασικά επιδόματα όπως παιδιού, θέρμανσης, ανασφάλιστων υπερηλίκων, γέννησης, ενοικίου και μακροχρόνιας ανεργίας. Μετά την ολοκλήρωση της πιλοτικής λειτουργίας, το σύστημα θα επεκταθεί στο σύνολο των κρατικών παροχών, με υποχρεωτική εγγραφή όλων των φορέων και διαρκή ενημέρωση του Μητρώου.
Η πρόσβαση στα στοιχεία του Μητρώου θα είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Οι κρατικές υπηρεσίες θα λαμβάνουν μόνο ανωνυμοποιημένα δεδομένα για λόγους χάραξης πολιτικής, ενώ πλήρης πρόσβαση σε μη ανωνυμοποιημένες πληροφορίες δίνεται μόνο σε διαπιστευμένα στελέχη κατόπιν αιτήματος και με συγκεκριμένα κριτήρια σκοπιμότητας. Οι πολίτες θα μπορούν να βλέπουν μέσω gov.gr τα επιδόματα που τους έχουν εγκριθεί, τις καταβολές που έγιναν, καθώς και τυχόν αλλαγές ή εκκρεμότητες που σχετίζονται με τις ενισχύσεις τους.
Χαρτογράφηση, προκλήσεις και προτάσεις
Μια χαρτογράφηση της επιδοματικής πολιτικής στην Ελλάδα, εστιάζοντας στα επιδόματα που θεσπίστηκαν, διανεμήθηκαν και αξιολογήθηκαν τα τελευταία χρόνια επιχειρεί η νέα μελέτη της διαΝΕΟσις, υπό τον συντονισμό του καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα. Η μελέτη, που καταγράφει λεπτομερώς δεκάδες διαφορετικές παροχές, αποκαλύπτει ότι το ελληνικό κράτος έχει μεν κάνει σημαντικά βήματα, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει χρόνιες αδυναμίες: κατακερματισμό, ελλιπή στόχευση και δυσλειτουργίες στον μηχανισμό διάθεσης των επιδομάτων.
Σύμφωνα με τη μελέτη, στην Ελλάδα η επιδοματική πολιτική πριν από την οικονομική κρίση χαρακτηριζόταν από πολυδιάσπαση και αναποτελεσματικότητα. Τα Μνημόνια έφεραν αναγκαστικές αναδιαρθρώσεις, θεσπίζοντας, μεταξύ άλλων, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και οδηγώντας σε ενοποίηση φορέων, όπως η ίδρυση του ΟΠΕΚΑ και η δημιουργία του e-ΕΦΚΑ. Παρά ταύτα, ακόμα και σήμερα δεκάδες επιδόματα διανέμονται από διαφορετικούς φορείς με επικαλύψεις και ελλείψεις σε διασταύρωση στοιχείων.
Η πανδημία Covid-19 και η ενεργειακή κρίση που ακολούθησε λειτούργησαν ως καταλύτες για νέες παρεμβάσεις – κυρίως έκτακτου χαρακτήρα – όπως τα Power Pass, Fuel Pass και Market Pass. Παρότι λειτούργησαν ανακουφιστικά, ανέδειξαν και πάλι την έλλειψη μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού.
Οπως σημειώνουν οι αναλυτές:
- Η θέσπιση και η διάθεση των επιδομάτων δημιουργεί γραφειοκρατία, η οποία συνεπάγεται ένα σημαντικό κόστος που δεν είναι πάντοτε σίγουρο ότι είναι χαμηλότερο από το όφελος, έναντι λιγότερο γραφειοκρατικών εναλλακτικών, όπως η μείωση των φόρων.
- Σημείο προβληματισμού είναι η πιθανή στρέβλωση που προκαλεί η μαζική διάθεση επιδομάτων στα επίπεδα των τιμών.
- Οταν υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή, η διανομή των επιδομάτων κατά κάποιον τρόπο «ακολουθεί» την απόκρυψη εισοδημάτων και επιτρέπει τη στήριξη πληθυσμών που δεν έχουν ανάγκη αλλά απλώς φοροδιαφεύγουν. Αν κάποιος δηλώνει χαμηλότερα εισοδήματα από τα πραγματικά του και βρεθεί κάτω από το «κατώφλι» ενός εισοδηματικού ορίου για ένα επίδομα, τελικά θα λάβει το επίδομα χωρίς να το δικαιούται.
Τι προτείνεται
Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη ανασχεδιασμού με αυστηρά κριτήρια στόχευσης και ψηφιοποίηση των διαδικασιών για μείωση της γραφειοκρατίας προτείνοντας:
- Διατήρηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τις παροχές με εκλογίκευση των φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων ώστε να μη λειτουργούν σαν κίνητρα φοροδιαφυγής και μετάβασης στον «μαύρο» τομέα της οικονομίας. Προτείνεται η έμμεση διαχείριση της εισοδηματικής ενίσχυσης των ευάλωτων στρωμάτων μέσω της αναδιάταξης του επιπέδου ΦΠΑ στις διάφορες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών.
- Κατάρτιση ενός Ειδικού Σχεδίου Μεσοπρόθεσμης Στρατηγικής Κοινωνικής Πολιτικής με στόχο τη δημιουργία ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου μεταρρυθμίσεων κοινωνικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα.
- Κωδικοποίηση των επιδομάτων και όλων των εμπλεκόμενων μερών σε αυτά ανά περιφέρεια ή και δήμο καθώς θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση περιφερειακών ανισοτήτων.
Πηγή: Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
Πηγή: ot.gr
