Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε το Σάββατο την αποστολή 2.000 στρατιωτών της Εθνικής Φρουράς της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, με στόχο την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων διαδηλώσεων κατά της μεταναστευτικής πολιτικής του.
Η απόφαση προκάλεσε αντιδράσεις, κυρίως από τον κυβερνήτη της Καλιφόρνια, Γκάβιν Νιούσομ, ο οποίος εκφράζει την αντίθεσή του στην «ομοσπονδιοποίηση» των πολιτειακών δυνάμεων χωρίς τη συναίνεση της πολιτείας.
Πότε και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο στρατός εντός ΗΠΑ;
Η νομοθεσία που διέπει την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων εντός των Ηνωμένων Πολιτειών είναι περίπλοκη και σε ορισμένα σημεία ασαφής, σύμφωνα με τον Guardian.
Σε γενικές γραμμές, οι ομοσπονδιακές στρατιωτικές δυνάμεις δεν επιτρέπεται να επιβάλλουν τον νόμο ή να παρεμβαίνουν στην εσωτερική αστυνόμευση, εκτός αν υπάρχει συγκεκριμένη πρόβλεψη από τον νόμο.
Ο βασικός νομικός μηχανισμός που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας πρόεδρος είναι ο Νόμος περί Εξέγερσης (Insurrection Act), που επιτρέπει την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων όταν υπάρχει εξέγερση ή σοβαρή απειλή κατά της δημόσιας τάξης ή της συνταγματικής εξουσίας.
Ωστόσο, ο Τραμπ δεν επικαλέστηκε τον Νόμο περί Εξέγερσης στην προκειμένη περίπτωση.
Αντί αυτού, επικαλέστηκε έναν παράλληλο νόμο, ο οποίος του επιτρέπει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αναλάβει τον έλεγχο της Εθνικής Φρουράς, μετατρέποντάς την σε ομοσπονδιακή δύναμη.
Η Εθνική Φρουρά: πολιτειακή ή ομοσπονδιακή δύναμη;
Η Εθνική Φρουρά είναι μια ιδιότυπη στρατιωτική δομή: σε καιρό ειρήνης λειτουργεί υπό την εντολή των κυβερνητών και έχει ως αποστολή την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, κοινωνικών αναταραχών και άλλων κρίσεων εντός της πολιτείας. Όμως, σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να τεθεί υπό τον έλεγχο του προέδρου των ΗΠΑ.
Ο νόμος που επικαλέστηκε ο Τραμπ επιτρέπει κάτι τέτοιο σε τρεις περιπτώσεις:
- Όταν οι ΗΠΑ δέχονται ή απειλούνται από εισβολή.
- Όταν υπάρχει εξέγερση ή απειλή εξέγερσης κατά της εξουσίας των ΗΠΑ.
- Όταν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν μπορεί να εφαρμόσει τους νόμους της με τακτικά μέσα.
Ωστόσο, υπάρχει και μια κρίσιμη νομική λεπτομέρεια: ο νόμος προβλέπει ότι οι εντολές για την κινητοποίηση των δυνάμεων πρέπει να εκδίδονται μέσω των κυβερνητών.
Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο πρόεδρος μπορεί να παρακάμψει τον κυβερνήτη, κάτι που ενδέχεται να οδηγήσει σε δικαστικές προσφυγές.
Υποστηρικτικός ο ρόλος των στρατιωτών – προς το παρόν
Σύμφωνα με τη διακήρυξη του Λευκού Οίκου, οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς δεν θα αναλάβουν ρόλο αστυνόμευσης, αλλά θα περιοριστούν σε υποστηρικές αποστολές, όπως η προστασία των ομοσπονδιακών πρακτόρων της Υπηρεσίας Μετανάστευσης (ICE).
Ο Στιβ Βλάντεκ, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν, επισημαίνει ότι οι στρατιώτες δεν έχουν νομικά τη δυνατότητα να εκτελούν καθήκοντα επιβολής του νόμου, εκτός αν προηγουμένως ενεργοποιηθεί επισήμως ο Νόμος περί Εξέγερσης. Παρά ταύτα, σημειώνει τον κίνδυνο η παρουσία των στρατιωτών να κλιμακώσει τις εντάσεις και να οδηγήσει σε περιπτώσεις χρήσης βίας, ακόμα και αν ο ρόλος τους είναι θεωρητικά «προστατευτικός».
Ιστορικά προηγούμενα κινητοποίησης στρατιωτικών δυνάμεων
Η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων για την επιβολή της τάξης στο εσωτερικό των ΗΠΑ έχει μακρά αλλά σποραδική ιστορία. Ο Νόμος περί Εξέγερσης χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων:
- Από τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ το 1957, όταν έστειλε στρατιώτες στο Λιτλ Ροκ για να προστατεύσουν μαύρους μαθητές που φοιτούσαν σε σχολείο με ιστορικό διακρίσεων.
- Από τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο το 1992, όταν ξέσπασαν ταραχές στο Λος Άντζελες μετά την αθώωση αστυνομικών που χτύπησαν βάναυσα τον Ρόντνι Κινγκ.
- Η Εθνική Φρουρά έχει επίσης κινητοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπως τυφώνες και πυρκαγιές, αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 – πάντα όμως με τη συναίνεση των πολιτειών.
Ο Τραμπ και η στρατιωτικοποίηση της εσωτερικής πολιτικής
Ο πρόεδρος Τραμπ έχει επανειλημμένα δείξει διάθεση να χρησιμοποιήσει τον στρατό ως εργαλείο επιβολής πολιτικής στο εσωτερικό.
Το 2020, μετά τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ και τις διαδηλώσεις που ακολούθησαν, κάλεσε κυβερνήτες να στείλουν στρατεύματα στην Ουάσινγκτον, κάτι που αρκετοί έκαναν.
Τότε είχε επίσης απειλήσει ότι θα επικαλεστεί τον Νόμο περί Εξέγερσης, προκαλώντας αντιδράσεις – ακόμα και από τον υπουργό Άμυνας Μαρκ Έσπερ, που δήλωσε πως ο νόμος αυτός πρέπει να χρησιμοποιείται «μόνο στις πιο επείγουσες καταστάσεις».
Παρότι ο Τραμπ δεν τον επικαλέστηκε επίσημα κατά την πρώτη του θητεία, φαίνεται αποφασισμένος να κινηθεί διαφορετικά αυτή τη φορά. Το 2023, σε ομιλία του στην Αϊόβα, δήλωσε πως «του απαγορεύτηκε» να χρησιμοποιήσει τον στρατό για την καταστολή ταραχών και πρόσθεσε με νόημα: «την επόμενη φορά, δεν θα περιμένω».
Τι ακολουθεί;
Η απόφαση του Τραμπ να θέσει υπό ομοσπονδιακή διοίκηση την Εθνική Φρουρά είναι πιθανό να αποτελέσει το πρώτο βήμα σε μια πιο επιθετική στρατηγική χρήσης στρατιωτικής ισχύος στο εσωτερικό.
Ο σύμβουλός του Στίβεν Μίλερ έχει ήδη δηλώσει πως Ρεπουμπλικάνοι κυβερνήτες θα μπορούσαν να στείλουν στρατεύματα σε πολιτείες που αρνούνται να συνεργαστούν στις μεταναστευτικές πολιτικές του προέδρου.
Την ίδια στιγμή, ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε πως ενεργοί πεζοναύτες βρίσκονται σε κατάσταση ετοιμότητας στο Στρατόπεδο Πέντλετον και ότι ενδέχεται να κινητοποιηθούν «εάν συνεχιστεί η βία».
Η εξέλιξη αυτή ανοίγει μια νέα σελίδα στην αμερικανική πολιτική, όπου η γραμμή μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και στρατιωτικής παρέμβασης γίνεται όλο και πιο λεπτή.
Πηγή: in.gr
