Έπειτα από πέντε γύρους διαπραγματεύσεων μεταξύ Αμερικανών και Ιρανών για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η κατάσταση έχει γίνει εξαιρετικά σύνθετη. Θα μπορούσε όμως να υπάρξει λύση.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα προτάθηκε ως λύση για τη γεφύρωση του χάσματος, η ένταξη του Ιράν σε ένα κοινοπρακτικό σχήμα εμπλουτισμού ουρανίου μαζί με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ένα τέτοιο κοινοπρακτικό σχήμα θα μπορούσε να επιλύσει το παράδοξο μεταξύ της αμερικανικής απαίτησης η Τεχεράνη να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου και της αμετακίνητης στάσης της να μην εγκαταλείψει ποτέ αυτό του το δικαίωμα.
Τα στάδια του εμπλουτισμού θα μοιράζονται ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες, έτσι ώστε καμία να μην κατέχει το πλήρες φάσμα του κύκλου πυρηνικής παραγωγής. Η Τεχεράνη θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε εμπλουτισμένο ουράνιο, αλλά δεν θα μπορούσε να ολοκληρώσει τον εμπλουτισμό αυτό καθαυτό στο έδαφός του.
Μπερδεμένα δημοσιεύματα
Ωστόσο, μια σειρά ξένων δημοσιευμάτων έχουν προκαλέσει σύγχυση. Οι πρώτες αναφορές, στις 13 Μαΐου, ανέφεραν ότι το Ιράν θα συνέχιζε τον εμπλουτισμό ουρανίου, αλλά θα δεχόταν ένα ανώτατο όριο στο 3,67% — το επίπεδο που απαιτείται για πυρηνική ενέργεια.
Λίγες μέρες αργότερα, τα δημοσιεύματα διαφοροποιήθηκαν. Το Axios ανέφερε ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού να βρίσκονται εκτός του Ιράν, ενώ οι New York Times μετέδωσαν ότι το έγγραφο που παρέδωσαν οι ΗΠΑ στην Τεχεράνη «απαιτεί από το Ιράν να σταματήσει πλήρως κάθε εμπλουτισμό ουρανίου».
Το Reuters ανέφερε επίσης ότι, λόγω της μη αναγνώρισης του δικαιώματος εμπλουτισμού, «το Ιράν ετοιμάζει αρνητική απάντηση στην αμερικανική πρόταση».
Την επόμενη μέρα, το Axios μετέδωσε ότι, σύμφωνα με υψηλόβαθμο Ιρανό αξιωματούχο, «αν το κοινοπρακτικό σχήμα λειτουργεί εντός των συνόρων του Ιράν, ίσως αξίζει να εξεταστεί. Όμως, αν βασίζεται εκτός της χώρας, είναι καταδικασμένο να αποτύχει».
Το Axios και οι New York Times σημείωσαν ότι η πρόταση δεν καθορίζει με σαφήνεια πού θα βρίσκεται το κοινοπρακτικό σχήμα, με τους New York Times να προσθέτουν «οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι δεν μπορεί να βρίσκεται εντός του Ιράν».
Υπάρχει σύγχυση
Ωστόσο, όπως αναφέρει στο Responsible Statecraft ο ειδικός στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, Τεν Σνάιντερ, εκτός της μερικής ή αποσπασματικής κάλυψης από τα ΜΜΕ, μέρος της σύγχυσης οφείλεται αναμφίβολα στους Αμερικανούς.
Υπογραμμίζει ότι το έγγραφο που παρέδωσαν οι ΗΠΑ δεν ήταν ολοκληρωμένη πρόταση, αλλά «προκαταρκτικές ιδέες» για μελλοντικές συνομιλίες. Γι’ αυτό εξάλλου και οι Ιρανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η πρόταση είναι «αόριστη ως προς πολλά από τα κρίσιμα ζητήματα».
Το βασικό πρόβλημα που δημιουργείται συνεπώς είναι ότι οι αναφορές για τη «συνέχιση του εμπλουτισμού» φαίνεται να αφορούν μια μεταβατική περίοδο, ενώ οι αναφορές σε «κατάργηση του εμπλουτισμού» αναφέρονται στον τελικό στόχο.
Η ικανότητα να επιτευχθεί συμβιβασμός στο συγκεκριμένο σημείο της διαπραγμάτευσης, δηλαδή το πού και πώς θα εμπλουτίζεται το ουράνιο, θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό αν η πρόταση του κοινοπρακτικού σχήματος θα σώσει τη συμφωνία ή όχι, σημειώνει ο Σνάιντερ.
Κάποιες λύσεις
Μια πιθανή λύση που προτάθηκε είναι να επιτραπεί στο Ιράν να εμπλουτίζει, αλλά όχι στο έδαφός του. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, η Τεχεράνη θα κατασκευάζει τους φυγοκεντρητές και θα τους αποστέλλει σε συνεργαζόμενη χώρα, όπου Ιρανοί τεχνικοί θα τους λειτουργούν.
Μια άλλη λύση είναι να κατασκευαστεί η εγκατάσταση εμπλουτισμού σε ένα νησί στον Περσικό Κόλπο. Το Ιράν θα απαιτούσε το νησί να του ανήκει, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να ισχυριστούν ότι ο εμπλουτισμός δεν γίνεται σε ιρανικό «έδαφος», ενώ το Ιράν θα μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο.
Το σίγουρο, πάντως, καταλήγει ο Σάιντερ, είναι ότι η Τεχεράνη πιθανότατα θα απορρίψει κάθε πρόταση που απαιτεί να παραιτηθεί από το δικαίωμα εμπλουτισμού, τόσο λόγω της βαθιάς καχυποψίας απέναντι στην αξιοπιστία εξωτερικών προμηθευτών, όσο και επειδή η άρνηση ενός δικαιώματος που απολαμβάνουν όλα τα άλλα κράτη που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη Μη Διάδοσης (NPT) «συνιστά εθνική ταπείνωση».
Πηγή: in.gr
