Οι φυλακές σε πολλές χώρες του κόσμου φαίνεται να έχουν απομακρυνθεί από την ιδέα της σωστής και ολοκληρωμένης επανένταξης των κατάδικων, εμμένοντας στον τιμωρητικό τους ρόλο, χωρίς να δείχνουν στοιχεία ανανέωσης.
Σε αυτό δεν διαφέρουν και οι φυλακές στην Κολομβία, όπου οι συνθήκες παραμένουν κάκιστες και όταν οι κατάδικοι αποφυλακίζονται η ζωή επιστρέφει στην παραβατική ρότα της.
Οι τραγικές συνθήκες στις φυλακές στην Κολομβία
Είναι ώρα επισκεπτηρίου στη φυλακή El Buen Pastor, το μεγαλύτερο κέντρο κράτησης γυναικών της Κολομβίας. Πίσω από τη μαύρη πόρτα, μερικές γυναίκες περιμένουν με αγωνία. Ντυμένη με τα καλύτερα ρούχα της, μία μητέρα αγκαλιάζει ένα παιδί.
Στο εσωτερικό της, η φυλακή καταρρέει. Μαύρη μούχλα στους τοίχους, τα σπασμένα παράθυρα έχουν αντικατασταθεί με πλαστικό. Οι κρατούμενοι λένε ότι πέντε με έξι άτομα μοιράζονται κελιά που έχουν κατασκευαστεί για δύο, αναφέρει δημοσίευμα του Guardian.
«Είναι κάκιστα εδώ», λέει η κρατούμενη Ντανιέλα Μαρτίνεζ. «Οι συνθήκες είναι φρικτές. Μόλις μπεις μέσα, χάνεις κάθε ελπίδα».
Ο γυναικείος πληθυσμός των φυλακών της Κολομβίας έχει υπερπενταπλασιαστεί από το 1991, κυρίως λόγω των νόμων περί ναρκωτικών που τιμωρούν δυσανάλογα τις γυναίκες. Περισσότερο από το ένα τρίτο είναι φυλακισμένο για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά- πολλοί είναι δευτερεύοντες παράγοντες στην αλυσίδα διακίνησης.
Η χώρα -που παράγει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας κοκαΐνης- μαστίζεται εδώ και καιρό από το εμπόριο ναρκωτικών, το οποίο τροφοδοτεί το οργανωμένο έγκλημα και τις συγκρούσεις και συνεχίζει να ανθεί.
Τώρα ο πρόεδρος της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, επιχειρεί μια νέα προσέγγιση που προβλέπει σε μία στροφή από την τιμωρία στην επανένταξη.
Ο νέος στόχος για τις φυλακισμένες
«Η Κολομβία υπήρξε ο καλύτερος μαθητής του παγκόσμιου καθεστώτος για τα ναρκωτικά και έκανε σχεδόν όλα όσα μας έλεγαν να κάνουμε επί δεκαετίες», λέει η Λόρα Γκιλ, πρέσβειρα της Κολομβίας για την παγκόσμια πολιτική για τα ναρκωτικά. «Ωστόσο, σήμερα, έχουμε ρεκόρ παραγωγής, ρεκόρ κατανάλωσης και ρεκόρ διακίνησης ναρκωτικών».
«Πρέπει να βάλουμε τους ανθρώπους στο προσκήνιο αντί να βάλουμε τις φυλακές στο προσκήνιο», προσθέτει η ίδια.
Μια βασική μεταρρύθμιση είναι ο νόμος περί Κοινωφελούς Υπηρεσίας, ο οποίος θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 2023, ώστε να επιτρέπει στις φυλακισμένες γυναίκες που είναι επικεφαλής του νοικοκυριού τους και εκτίουν ποινές κάτω των οκτώ ετών να εκπληρώνουν αντί αυτού κοινωφελή εργασία. Χορηγείται κυρίως σε γυναίκες που έχουν καταδικαστεί για διακίνηση ναρκωτικών.
Στη φυλακή El Buen Pastor, η υπουργός Δικαιοσύνης της Κολομβίας Άνγκελα Μαρία Μπουιτράγκο Ρουίζ λέει ότι ένα σημαντικό μέρος των γυναικών κρατουμένων είναι φτωχές και προέρχονται από αγροτικές περιοχές – όπου είναι ευάλωτες στα καρτέλ. «Πολλές από τις γυναίκες εδώ έχουν υποφέρει από την περιθωριοποίηση. Αν και σε πολλές περιπτώσεις έχουν διακινήσει ναρκωτικά, σε αρκετές περιπτώσεις επίσης δεν γνώριζαν τι διακινούσαν λαθραία», λέει η ίδια. «Πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα. Πρέπει να προστατεύσουμε τις γυναίκες».
Η κρατούμενη Μαρτίνεζ καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια και τέσσερις μήνες αφού βρέθηκαν 10 κιλά μαριχουάνας στο σπίτι της. «Με ξεγέλασαν. Μου ζήτησαν να τα κρατήσω για κάποιον και δύο ώρες αργότερα ήρθε η αστυνομία», λέει. «Ήμουν βαποράκι».
Η Πατρίσια Κορτές, 23 ετών, είναι μία από αυτές που απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Αφέθηκε ελεύθερη στις 17 Σεπτεμβρίου 2024, 11 μήνες μετά την πρώτη φυλάκισή της για συνωμοσία προς διάπραξη εγκλήματος, διακίνηση ναρκωτικών, παρασκευή ή κατοχή ναρκωτικών.
Η Κορτές λέει ότι είχε φωτογραφηθεί μαζί με τη μητέρα της, η οποία είχε αρχίσει να πουλάει ναρκωτικά για να ξεφύγει από τη φτώχεια. «Το κίνητρό της ήταν οι ανάγκες του νοικοκυριού μας: είχε οκτώ παιδιά, εκ των οποίων τα πέντε ήταν ανήλικα, και ο πατέρας μου είχε φύγει», λέει. «Χρειαζόταν τα χρήματα».
Η Κορτές λέει ότι οι γυναίκες σηκώνουν το κύριο βάρος της κρίσης των ναρκωτικών στην Κολομβία, με πολλές να εξαναγκάζονται.
«Στη φυλακή υπάρχει μία άρνηση για όλα»
Στο παρεκκλήσι της φυλακής, ο υπουργός Δικαιοσύνης παίζει ένα βίντεο με μια κρατούμενη που φεύγει από το El Buen Pastor στο πλαίσιο του σχεδίου. «Σας παρακαλώ βοηθήστε μας και δώστε σε εμάς τις γυναίκες που είναι επικεφαλής νοικοκυριού μια δεύτερη ευκαιρία», λέει, την ώρα που οι κρατούμενες που παρακολουθούν ζητωκραυγάζουν.
«Οι άνθρωποι νομίζουν και λένε ότι η φυλακή είναι το μέρος όπου οι άνθρωποι αποκαθίστανται και εκπαιδεύονται, αλλά όλα αυτά είναι ψέματα. Στη φυλακή υπάρχει μία άρνηση για όλα», λέει η Κορτές, η οποία γέννησε τον γιο της στη φυλακή. «Πολλοί άνθρωποι φεύγουν από τη φυλακή χειρότερα από ό,τι όταν μπήκαν».
Όπως υποστηρίζει ο Guardian, μόνο 143 γυναίκες έχουν αποφυλακιστεί μέχρι στιγμής – οι 99 από τις οποίες κατηγορούνταν για αδικήματα ναρκωτικών – παρά τη διαθεσιμότητα περισσότερων από 2.600 θέσεων κοινωφελούς εργασίας. Το υπουργείο Δικαιοσύνης κατηγορεί τους «συντηρητικούς δικαστές» για την καθυστέρηση της προόδου.
«Δεν έχουμε μεγάλες ελπίδες για την απελευθέρωσή μας», λέει η Μαρτίνεζ. «Είμαστε πιο χρήσιμες έξω παρά μέσα- εδώ το μόνο που κάνουμε είναι να χάνουμε χρόνο. Αλλά έχουμε δει πόσες από τις αιτήσεις έχουν απορριφθεί».
Πέρα από τον νόμο περί κοινής ωφέλειας, ο Πέτρο εγκαινίασε τον Οκτώβριο μια δεκαετή πολιτική για τα ναρκωτικά, η οποία προτείνει να αλλάξει η αφήγηση γύρω από τις ψυχοδραστικές ουσίες, να δοθεί προτεραιότητα στην αγροτική ανάπτυξη, να μειωθούν οι καλλιέργειες κοκαΐνης και να βοηθηθούν οι μικροκαλλιεργητές να μεταβούν στη νόμιμη οικονομία.
Τον Μάρτιο, η κυβέρνηση της Κολομβίας ηγήθηκε επίσης ενός ιστορικού ψηφίσματος στην επιτροπή του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά, με το οποίο πρότεινε μεταρρυθμίσεις για το υφιστάμενο σύστημα 60 ετών.
Οι ντόπιοι αναρωτιούνται επίσης αν τα πολιτικά σχέδια προχωρούν αρκετά. Σε μια γειτονιά της Μπογκοτά που έχει πληγεί από καιρό από το εμπόριο ναρκωτικών, οι άνθρωποι λένε ότι η ρίζα του προβλήματος είναι η κακή εκπαίδευση.
«Δεν υπάρχουν ευκαιρίες για τα παιδιά να μορφωθούν εδώ», λέει η Μόνικα Ουρμπίνα, 39 ετών. «Στα 13 τους στρέφονται στα ναρκωτικά, νομίζοντας ότι αυτό θα τους δώσει λύση στο πρόβλημά τους. Μετά εντάσσονται στις συμμορίες. Πολλοί νέοι από τις γειτονιές μας είναι στη φυλακή ή νεκροί. Η κυβέρνηση πρέπει πρώτα να φτιάξει τα σχολεία».
Πηγή: tanea.gr
