Η σύγκρουση των δύο Πολωνιών

Δύο Πολωνίες αντιπαρατίθενται αύριο σε μια καθοριστική προεδρική εκλογή. Δύο πορείες που έγιναν παράλληλα και ταυτόχρονα στους δρόμους της Βαρσοβίας αλλά προς αντίθετες κατευθύνσεις την Κυριακή 25 Μαΐου ενσάρκωναν ουσιαστικά δύο διαμετρικά αντίθετα οράματα για την Πολωνία. Από τη μία, μια ετερόκλητη πομπή, με πολωνικές, ευρωπαϊκές και στα χρώματα του ουράνιου τόξου σημαίες, για μια Πολωνία με ξεκάθαρα ευρωπαϊκό προσανατολισμό· από την άλλη, μια ομοιογενής πορεία, αποκλειστικά σε κόκκινο και λευκό, με εθνικιστική χροιά, η οποία θεωρούσε «τους απέναντι» ως προδότες, έτοιμους να παραδώσουν τη χώρα σε ξένα συμφέροντα και να εισαγάγουν τις «ιδεολογίες» του προοδευτισμού από τη «Δύση».

«Σας θυμίζει κάτι;», ανέφερε χαρακτηριστικά η γαλλική «Le Monde». Είναι οι δύο Πολωνίες που συγκρούονται εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια – εκείνη του Ντόναλντ Τουσκ, πρώην και νυν φιλελεύθερου πρωθυπουργού και εκείνη του Γιαροσλάβ Κατσίνσκι, που ηγήθηκε με σιδηρά πυγμή του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), το οποίο ήταν στην εξουσία από το 2015 έως το 2023.

Ομως ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών, στις 18 Μαΐου, ήταν καταλυτικός: αυτή η πόλωση του πολιτικού τοπίου δείχνει να εξασθενεί. Ποτέ άλλοτε τα αθροιστικά ποσοστά των εκπροσώπων αυτών των δύο παρατάξεων δεν ήταν τόσο χαμηλά: 60% έναντι σχεδόν 80% στο παρελθόν.

Επικεφαλής της μιας πορείας ήταν ο Ράφαλ Τρασκόφσκι, 53 ετών, φιλοευρωπαίος δήμαρχος της Βαρσοβίας, ο οποίος υποστηρίζει το δικαίωμα στην άμβλωση και τη συμπερίληψη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Είναι στενός πολιτικός σύμμαχος του πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος ηγείται μιας κεντρώας συμμαχικής κυβέρνησης από τα τέλη του 2023. Κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε ένα τεράστιο πλήθος, παρουσίασε το όραμά του για μια Πολωνία χωρίς αποκλεισμούς και δεσμεύτηκε να εργαστεί για την ανάπτυξη της βιομηχανίας, καθώς η χώρα συνεχίζει τη μεταμόρφωσή της σε μια περιφερειακή οικονομική και στρατιωτική δύναμη.

Σε άλλο σημείο της Βαρσοβίας, ο Κάρολ Ναβρότσκι, 42 ετών, απευθύνθηκε στους υποστηρικτές του. Συντηρητικός ιστορικός και πρώην μποξέρ, ο Ναβρότσκι έχει την υποστήριξη του εθνικοσυντηρητικού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, το οποίο κυβέρνησε την Πολωνία από το 2015 έως το 2023. Είναι επικεφαλής του κρατικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης που, υπό τη διακυβέρνηση των λαϊκιστών του PiS, έγινε γνωστό για την προώθηση εθνικιστικών εκδοχών της πολωνικής ιστορίας. «Είμαι Πολωνός που καταλαβαίνει τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής», είπε ο Ναβρότσκι στο πλήθος. «Στέκομαι μπροστά σας και είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι είμαι η φωνή σας».

Λίγες μέρες νωρίτερα, ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες του Ναβρότσκι να συναντά τον Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο,  μια σιωπηρή αλλά – για κάποιους – ξεκάθαρη επίδειξη προτίμησης από τον αμερικανό πρόεδρο.

Οπως επισημαίνουν αναλυτές στο «Politico», το διακύβευμα δεν είναι μόνο το ποιος θα αναλάβει την προεδρία – έναν ρόλο κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά συμβολικό – αλλά και το αν η Πολωνία θα καταφέρει να αποκαταστήσει ένα κράτος δικαίου.

Ο Τρασκόφσκι επικράτησε οριακά στον πρώτο γύρο, αλλά τώρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει να συσπειρώσει το βασικό του εκλογικό ακροατήριο των κεντρώων ψηφοφόρων των μεγάλων πόλεων και να κερδίσει τη στήριξη εκείνων που ψήφισαν τους μικρότερους υποψηφίους της Αριστεράς, οι οποίοι αποκλείστηκαν μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών.

Ο Ναβρότσκι, έχει ευκολότερο έργο, αφού μπορεί να αντλήσει υποστήριξη από τον ευρύτερο χώρο της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς, η οποία συνολικά συγκέντρωσε 54% στον πρώτο γύρο. Πηγή του είναι η μεγάλη δεξαμενή όσων αντιτίθενται στην κυβέρνηση Τουσκ.

Ο Τρασκόφσκι συνδέεται στενά με τον Τουσκ, ο οποίος δέχεται έντονη κριτική για μη υλοποίηση βασικών μεταρρυθμίσεων, κάτι που δυσκολεύει την καμπάνια του. Η κυβέρνηση κατηγορεί τον εν ενεργεία πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, που πρόσκειται στο PiS, για την παρεμπόδιση της ατζέντας της, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχει ένα αίσθημα στασιμότητας, το οποίο πλήττει τον Τρασκόφσκι.

Κάτι που επίσης αναμένεται να βαρύνει τις επιλογές των ψηφοφόρων είναι η εξωτερική πολιτική καθώς ο Ναβρότσκι προτείνει ένα πιο εθνικιστικό και αποσπασματικό μοντέλο για την ΕΕ, ενώ ο Τρασκόφσκι εκπροσωπεί μια αμιγώς φιλοευρωπαϊκή προσέγγιση. Η έκβαση είναι ανοιχτή, με τον Τρασκόφσκι να χαρακτηρίζεται ως «τραυματισμένο φαβορί», καθώς πολλά μπορούν να αλλάξουν ακόμη και την τελευταία στιγμή.

Ο αυριανός δεύτερος γύρος ακολουθεί τον πρώτο γύρο των εκλογών στις 18 Μαΐου, ο οποίος περιόρισε τους αρχικά 13 υποψηφίους στους δύο επικρατέστερους. Ολες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τους δύο υποψηφίους σχεδόν ισόπαλους, εντός του περιθωρίου σφάλματος, καθιστώντας το τελικό αποτέλεσμα απρόβλεπτο. Αμφότεροι οι υποψήφιοι διεκδικούν δε τους ψηφοφόρους του Σλάβομιρ Μέντζεν (κοντά στο 15%) που αυτοπροσδιορίζεται ως συντηρητικός-φιλελεύθερος. Οπως το PiS, ο Μέντζεν είναι κοινωνικά συντηρητικός – ζητώντας την απαγόρευση των αμβλώσεων ακόμη και σε περιπτώσεις βιασμού – αλλά στηρίζει μια φιλελεύθερη προσέγγιση στην οικονομία υπέρ των χαμηλών φόρων και της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, στάση που τον φέρνει κοντά και στην Πλατφόρμα Πολιτών.

Δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, δίνει στον δήμαρχο της Βαρσοβίας προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου απέναντι στον εθνικιστή Ναβρότσκι 47,4% έναντι 45% ενώ ποσοστό 7,6% των ψηφοφόρων δηλώνει αναποφάσιστο. Στον πρώτο γύρο ο Τρασκόφσκι προηγήθηκε με 31,4% έναντι 29,5% του Ναβρότσκι καταγράφοντας διαφορά πολύ μικρότερη σε σχέση με αυτή που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις.

Πηγή: tanea.gr