Στους μήνες της σφοδρής κοινωνικής και πολιτικής πίεσης της κυβέρνησης για τα Τέμπη, αναλυτές και δημοσκόποι χτυπούσαν καμπανάκια για σοβαρή επιδείνωση του βαθμού εμπιστοσύνης της κοινωνίας στους θεσμούς – στο σύνολό τους. Σήμερα που η κυβέρνηση δέχεται νέο πυρ ομαδόν από τους πολιτικούς αντιπάλους της για αδράνεια μπροστά στο «σκάνδαλο διαφθοράς» του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι πολίτες επιμένουν να ιεραρχούν ψηλά αυτά τα ζητήματα, αμφισβητώντας τις κυβερνητικές επιδόσεις. Το επιβεβαιώνει ο νέος κύκλος μετρήσεων: στη λίστα των προβλημάτων της χώρας, η δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου βρίσκεται στη μέση, κάτω από την ακρίβεια, την υγεία και τα εισοδήματα και πάνω από τα θέματα ανάπτυξης, εγκληματικότητας, υψηλών ενοικίων (MRB/Open). Προδιαγράφεται ότι συζητήσεις θα πυροδοτηθούν και τον επόμενο μήνα, μόλις δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα του «ελέγχου» της Αθήνας από την Κομισιόν. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Μαξίμου – κατόπιν συζητήσεων που είχαν στις Βρυξέλλες ο Ακης Σκέρτσος και ο Παύλος Μαρινάκης με τον αρμόδιο επίτροπο Μάικλ ΜακΓκραθ – θα υπάρξει θετικό αποτύπωμα από τη στιγμή που η Ελλάδα κάλυψε δύο από τις έξι συστάσεις (για τη συμμετοχή των δικαστών στον διορισμό της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων και για τον έλεγχο των πόθεν έσχες), αφήνοντας 18 χώρες με περισσότερες εκκρεμότητες. Είναι εμφανής η κυβερνητική προσπάθεια να ξεθολώσει την εικόνα στο φόντο επικρίσεων για τη λειτουργία του κράτους, με την Αθήνα να ενημερώνει τις Βρυξέλλες, κατά πληροφορίες, ότι το «ελληνικό σχέδιο» περιλαμβάνει 14 πολιτικές σε άμεσο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα για την επιτάχυνση των ρυθμών στη δικαιοσύνη, την αντιμετώπιση της διαφθοράς, τη λειτουργία των ΜΜΕ, τη νομοθέτηση. Ανάμεσά τους, τρεις πρωτοβουλίες που θα δρομολογήσουν εξελίξεις εντός 2025-2026 και άλλες τρεις που αποτελούν στόχους της συνταγματικής αναθεώρησης.
Στο φόντο εντεινόμενων πιέσεων της Ευρώπης – όπως για την ανάγκη να βρει έναν τρόπο να αποκτήσει δομημένο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και ΜΚΟ – αλλά και με οριζόντια πρότζεκτ στα σκαριά – όπως για τον στόχο μείωσης της γραφειοκρατίας σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις και τη συνεννόησή τους με δημόσιους φορείς και υπηρεσίες με τεχνική ή όποια άλλη βοήθεια από ΟΟΣΑ ή Τράπεζα Επενδύσεων -, επίκεινται κινήσεις στα εξής πεδία:
1
Κράτος με… ISO – διεθνή πιστοποίηση δηλαδή – κατά της διαφθοράς: η σχετική πρόσκληση προς δημόσιους οργανισμούς είναι έτοιμη. Η κυβέρνηση καδράρει 40 φορείς και υπηρεσίες, προκειμένου να μπουν στη διαδικασία απόκτησης του ISO 37001 (σύστημα διαχείρισης κατά της δωροδοκίας). Στο επίκεντρο είναι μεταξύ άλλων πολεοδομίες, Κτηματολόγιο και διοικήσεις νοσοκομείων, που θα κληθούν να προσλάβουν συμβούλους για τις διαδικασίες πιστοποίησης. Το Μαξίμου αντιγράφει το μοντέλο του ΔΟΑΤΑΠ (του οργανισμού αναγνώρισης τίτλων σπουδών), ο οποίος κινήθηκε από μόνος του ολοκληρώνοντας πέρυσι τη διαδικασία, που περιλαμβάνει εκπαίδευση του προσωπικού και συμμόρφωση των υπηρεσιακών μονάδων σε μια σειρά τυποποιημένων διαδικασιών.
2
Με ανοιχτή πληγή την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, αναμένεται εντός του 2025 να ψηφιστεί στη Βουλή η τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Στόχος είναι να ορίζεται δικάσιμος σε έξι μήνες το πολύ. Σήμερα, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, μια υπόθεση θέλει 1.500 μέρες για να τελεσιδικήσει, όταν στην Ευρώπη χρειάζονται 650 μέρες – πρώτο βήμα, λένε οι αρμόδιοι, η Ελλάδα έστω να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
3
Οι νομικοί σύμβουλοι του κράτους αναλαμβάνουν τα πειθαρχικά στο Δημόσιο: στόχος να κλείνουν οι υποθέσεις στους έξι μήνες όταν σήμερα υπάρχουν περιπτώσεις που φτάνουν στα πέντε χρόνια. Με βάση το νέο πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων, στη σύνθεση του νέου οργάνου θα είναι μόνο μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους με διετή θητεία και αποκλειστική απασχόληση. Σημειωτέον, τα στοιχεία δείχνουν σήμερα 2.500 ανοιχτές υποθέσεις σε 90 πειθαρχικά συμβούλια.
Η συνταγματική αναθεώρηση
Οι κυβερνητικές προθέσεις ωστόσο απλώνονται στον χρόνο (και στον μετεκλογικό), με ενημερωτικά σημειώματα της Αθήνας προς Βρυξέλλες και για ζητήματα που επιδιώκει η κυβέρνηση να ανοίξει στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης. Αλλωστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε τη δημόσια συζήτηση και στο εσωτερικό πρόωρα, επιχειρώντας να διατυπώσει μεταρρυθμιστικά διλήμματα. Ο σχεδιασμός – με ανοιχτό και δύσκολο το στοίχημα των 180 ψήφων, είτε στην τωρινή προτείνουσα Βουλή είτε στην επόμενη που θα είναι η αναθεωρητική – περιλαμβάνει τα εξής:
1
Ο στόχος της άρσης μονιμότητας και της συνταγματικής κατοχύρωσης της αξιολόγησης στο Δημόσιο λειτουργεί για το Μαξίμου ως πολιτική διαιρετική τομή. Με το πρωθυπουργικό σκεπτικό (και με βάση τις αναλύσεις δημοσκοπικών ευρημάτων στην κυβερνητική έδρα), η πλειονότητα της κοινωνίας, έχοντας ξεπεράσει την εποχή της «πλατείας Κλαυθμώνος», βλέπει θετικά την αναθεώρηση του άρθρου 103. Ο σχεδιασμός επί χάρτου περιλαμβάνει υφιστάμενους και νεοεισερχόμενους υπαλλήλους και προϋποθέσεις σε ό,τι αφορά τη σύνδεση της μονιμότητας με την αξιολόγηση – όπως λένε δηλαδή, άλλο τα πειθαρχικά, άλλο η συστηματική ανεπάρκεια ενός υπαλλήλου.
2
Με περιορισμό ή πλήρη εξάλειψη της εμπλοκής της Βουλής στην άσκηση δίωξης κατά υπουργών επιδιώκεται το επόμενο βήμα έπειτα από την κατάργηση της σύντομης αποσβεστικής προθεσμίας, που προβλεπόταν στο άρθρο 86. Η προοπτική ολικής αναθεώρησης του άρθρου βρίσκει πλέον ανοιχτά αφτιά στον πολιτικό και στον νομικό κόσμο. Ενα σενάριο είναι η Βουλή να κρατήσει αρμοδιότητες, αλλά να απαιτείται υποχρεωτικά δικαστική κρίση προτού δρομολογηθεί οποιαδήποτε ψηφοφορία-πόρισμα. Αλλο σενάριο είναι να απεμπλακεί πλήρως το πολιτικό σύστημα.
3
Με στόχο την «αποπολιτικοποίηση» της διαδικασίας ανάδειξης της ηγεσίας των ανώτατων δικαστηρίων (ήδη έχει δοθεί η δυνατότητα παροχής γνώμης των δικαστών) εξετάζονται πιθανές εκδοχές για το περιεχόμενο μιας αναθεώρησης του άρθρου 90: επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης είτε αποκλειστικά με εσωτερικές διαδικασίες σε όλα τα στάδια (προεπιλογή, ψηφοφορία), είτε με πρώτη επιλογή των υποψηφίων από το δικαστικό σώμα ώστε την τελική απόφαση να παίρνει η Προεδρία της Δημοκρατίας.
Πηγή: tanea.gr
