“Όταν τα μέσα δεν «ορίζουν» την ψήφο”: Μια αναδρομή στο δημοψήφισμα του 2015 με τον Γιώργο Πλειό

Σε μια περίοδο, όπου η επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης τίθεται υπό συνεχή αμφισβήτηση, το βιβλίο του Γιώργου Πλειού προσφέρει μια πολύτιμη συμβολή στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ των media και των δημοψηφισμάτων, με αιχμή την ελληνική εμπειρία του 2015. Ο καθηγητής Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ και επικεφαλής εμπειρικής έρευνας που καταγράφει τη στάση των ελληνικών ΜΜΕ την περίοδο του δημοψηφίσματος, σκιαγραφεί την έντονη αναντιστοιχία ανάμεσα στην πλειοψηφική στήριξη των μέσων στο «ΝΑΙ» και τη νίκη του «ΟΧΙ» με ποσοστό 62%.

Ο κ. Πλειός μίλησε στην ΕΡΤ Βόλου, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του, «ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ & ΜΜΕ – Πώς το 2015 το “Ναι” των Μέσων έγινε στις κάλπες “Όχι”», στην αυλή του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας στις 7;30 μ.μ. σήμερα το απόγευμα. Την εκδήλωση διοργανώνουν το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΘΣΤΕ-Ε, ο Σύνδεσμος Μελέτης & Διαλόγου «Κύκλος Ριζοσπαστικής Σκέψης» και οι εκδόσεις “Τόπος”.

Όπως εξηγεί, η έρευνα του Εργαστηρίου Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, που τεκμηριώνει “την προπαγανδιστική, ακόμη και εκβιαστική”, στάση των τηλεοπτικών σταθμών και ειδησεογραφικών sites υπέρ του «ΝΑΙ», συγκροτεί τη βάση για μια πιο ευρεία ανάλυση: «Το φαινόμενο του μπούμερανγκ», όπως το ονομάζει. “Αντί δηλαδή η έντονη πίεση των μέσων να κατευθύνει το εκλογικό σώμα, προκάλεσε την αντίθετη αντίδραση. Ένας λαός, κουρασμένος από τα μνημόνια και την απαξίωση της αξιοπρέπειας του, απάντησε με μία ψήφο τιμωρίας – ενδεχομένως και προς τα ίδια τα μέσα”.

Το βιβλίο εξετάζει και άλλες ευρωπαϊκές περιπτώσεις -Βρετανία, Ιταλία, Ιρλανδία- όπου διαπιστώνεται σχέση αναλογίας ανάμεσα στη στάση των μέσων και το αποτέλεσμα. Όχι όμως στην Ελλάδα. “Η τηλεόραση στην Ελλάδα έχει πολύ χαμηλά ποσοστά αξιοπιστίας, περίπου 20% σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, ενώ το διαδίκτυο – παρά τους κινδύνους παραπληροφόρησης – θεωρείται το πιο αξιόπιστο μέσο”, λέει χαρακτηριστικά ο κ. Πλειός.

“Η κοινωνικοοικονομική συγκυρία του 2015 ήταν ο δεύτερος κρίσιμος παράγοντας. Με την ανεργία να αγγίζει το 27% και πάνω από 1 εκατομμύριο πολίτες να στερούνται πρόσβαση στο σύστημα υγείας, η πίεση για περαιτέρω λιτότητα βρήκε τοίχο. Τρίτος παράγοντας, η στάση της τότε κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ του «ΟΧΙ», που συνέβαλε σε έναν βαθμό στη συσπείρωση πολιτών γύρω από την επίσημη γραμμή.

Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον σημείο είναι η ανάδειξη ενός τέταρτου – πολιτισμικού, θα λέγαμε – παράγοντα: μιας κρίσιμης μάζας πολιτών με έντονη αίσθηση αυτονομίας και αξιοπρέπειας. Πολιτών που δεν δέχονται τον εκβιασμό ως πολιτικό εργαλείο. Είναι η ίδια στάση που είδαμε στον Ανένδοτο, στο Πολυτεχνείο, και πιο πρόσφατα στις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη”, παρατηρεί ο καθηγητής.

Επομένως, η δύναμη των μέσων ενημέρωσης δεν είναι πια δεδομένη, ρωτήθηκε ο καθηγητής; “Ακριβώς. Όπως δείχνει και το δημοψήφισμα του 2015, τα μέσα δεν είναι παντοδύναμα. Η αξιοπιστία τους εξαρτάται από την αντίληψη του κοινού. Και αν το κοινό θεωρήσει ότι εξυπηρετούν αλλότρια συμφέροντα ή επιδιώκουν να χειραγωγήσουν, μπορεί να αντιδράσει με τρόπο απρόβλεπτο – και εκλογικά, αλλά και κοινωνικά”.

Εν κατακλείδι, το βιβλίο δεν εξετάζει μόνο το παρελθόν, αλλά ανοίγει ερωτήματα για το μέλλον. Αν τα παραδοσιακά μέσα αποτυγχάνουν να επηρεάσουν το εκλογικό σώμα, πώς θα διαμορφώνονται πλέον οι πολιτικές αποφάσεις και ποιος θα έχει τον πραγματικό ρόλο επιρροής; Και, τελικά, είναι δυνατόν η ψήφος να παραμείνει πράξη ελεύθερης βούλησης, κόντρα στους «επικοινωνιακούς μηχανισμούς»;

www.ertnews.gr

Πηγή: ertnews.gr