Για μια χώρα της οποίας η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζεται από κανένα κράτος, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των Ταλιμπάν, Αμίρ Χαν Μουτάκι είχε ένα ασυνήθιστα πολυάσχολο πρόγραμμα τις τελευταίες εβδομάδες.
Υποδέχθηκε τον ομόλογό του από το Πακιστάν, μίλησε στο τηλέφωνο με τον υπουργό Εξωτερικών της Ινδίας και ταξίδεψε στο Ιράν και την Κίνα.
Στο Πεκίνο, συναντήθηκε ξανά με τον υπουργό Εξωτερικών του Πακιστάν.
Την Τετάρτη, συμμετείχε σε τριμερείς συνομιλίες με αντιπροσωπείες από το Πακιστάν και την Κίνα.
Αν και ούτε τα Ηνωμένα Έθνη ούτε κανένα από τα κράτη μέλη τους αναγνωρίζουν επίσημα τους Ταλιμπάν, οι αναλυτές λένε ότι αυτή η διπλωματική υπερβολική δραστηριότητα υποδηλώνει ότι το κίνημα απέχει πολύ από το να είναι παρίας στη διεθνή σκηνή, σύμφωνα με το Al Jazeera.
Γιατί η Ινδία πλησιάζει τους Ταλιμπάν;
Η συνεργασία της Ινδίας με τους Ταλιμπάν φαίνεται αρχικά απίθανη. Κατά την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης των Ταλιμπάν (1996-2001), η Ινδία όχι μόνο αρνιόταν να συνεργαστεί μαζί τους, αλλά επίσης δεν αναγνώριζε τη νομιμότητα της εξουσίας τους. Η αλλαγή στάσης που παρατηρείται σήμερα οφείλεται σε μια σειρά γεωπολιτικών και στρατηγικών παραγόντων, που αξίζει να αναλυθούν.
Όταν οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία το 1996, αναγνωρίζονταν μόνο από το Πακιστάν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η Ινδία υποστήριζε την προηγούμενη κυβέρνηση του Μοχάμαντ Νατζιμπουλάχ, η οποία είχε τη στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης. Η άνοδος των Ταλιμπάν θεωρήθηκε από τη Νέα Δελχί ως αποτέλεσμα της επιρροής και υποστήριξης των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών.
Συνεπώς, η Ινδία έκλεισε την πρεσβεία της στην Καμπούλ και στήριξε ενεργά την αντιταλιμπάν Βόρεια Συμμαχία.
Η περίοδος μετά το 2001: Επένδυση στην ανοικοδόμηση
Μετά την ανατροπή των Ταλιμπάν από την αμερικανική εισβολή το 2001, η Ινδία επανέφερε την πρεσβεία της στην Καμπούλ και μετατράπηκε σε έναν από τους σημαντικότερους διεθνείς υποστηρικτές του Αφγανιστάν.
Μέσα σε δύο δεκαετίες, επένδυσε πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα υποδομής, υγείας, εκπαίδευσης και ύδρευσης.
Ωστόσο, οι σχέσεις δεν ήταν ποτέ απρόσκοπτες. Οι εγκαταστάσεις της Ινδίας στο Αφγανιστάν ήταν στόχοι επανειλημμένων επιθέσεων από τους Ταλιμπάν και συμμάχους τους, γεγονός που επέτεινε την καχυποψία.
Η νέα εποχή μετά το 2021
Όταν οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021, η Ινδία άμεσα εκκένωσε την πρεσβεία της και δεν αναγνώρισε το καθεστώς τους. Παρά την αρχική αυτή στάση, ακολούθησε μια προσεκτική πολιτική επαναπροσέγγισης.
Το 2022, λιγότερο από ένα χρόνο μετά, η Ινδία άνοιξε ξανά την πρεσβεία της στην Καμπούλ, στέλνοντας μια ομάδα τεχνικών εμπειρογνωμόνων.
Τον Νοέμβριο του 2024, μάλιστα, οι Ταλιμπάν όρισαν έναν αναπληρωτή πρόξενο στο αφγανικό προξενείο στη Βομβάη. Αυτά τα βήματα υποδηλώνουν μια προσπάθεια ομαλοποίησης των σχέσεων, βασισμένη στον ρεαλισμό.
Η στρατηγική του Πακιστάν και οι νέες εντάσεις
Το Πακιστάν υπήρξε παραδοσιακά βασικός υποστηρικτής των Ταλιμπάν.
Ωστόσο, μετά το 2021, οι σχέσεις τους δείχνουν σημάδια έντασης.
Το Πακιστάν έχει δεχτεί επιθέσεις από την Τεχρίκ-ε-Ταλιμπάν Πακιστάν (TTP), η οποία, όπως υποστηρίζει το Ισλαμαμπάντ, βρίσκει καταφύγιο στο Αφγανιστάν υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν — ισχυρισμός που η Καμπούλ αρνείται.
Παράλληλα, η απόφαση του Πακιστάν να απελάσει Αφγανούς πρόσφυγες και οι συχνές κλεισίματα συνόρων εντείνουν την ένταση με το Αφγανιστάν. Οι σχέσεις των δύο χωρών παραμένουν εύθραυστες και χαρακτηρίζονται από βαθιά δυσπιστία.
Ταυτόχρονα το ζήτημα των Αφγανών προσφύγων στο Πακιστάν αποτελεί ένα κρίσιμο πεδίο αντιπαράθεσης. Η ασφάλεια και η σταθερότητα στην περιοχή απειλούνται και από τη δράση εξτρεμιστικών ομάδων, όπως η ISIS-Χορασάν (ISKP), που αποτελούν κοινή πρόκληση για όλους τους γείτονες.
Γιατί το Ιράν πλησιάζει τους Ταλιμπάν
Παρόμοια με την Ινδία, και το Ιράν αρνήθηκε να αναγνωρίσει τους Ταλιμπάν κατά την πρώτη τους άνοδο, λόγω και της δολοφονίας Ιρανών διπλωματών από τους Ταλιμπάν το 1998.
Παρόλα αυτά, μετά το 2001 και ειδικά μετά το 2021, το Ιράν υιοθετεί πιο ρεαλιστική στάση, αναζητώντας συνεργασία σε θέματα ασφάλειας, ανθρωπιστικής βοήθειας και εμπορίου.
Η ιρανική κυβέρνηση ανησυχεί ιδιαίτερα για την εξάπλωση της ISIS-Χορασάν, που αποτελεί κοινό εχθρό και για τους Ταλιμπάν και για το Ιράν, καθώς και για τη διαχείριση του νερού από τον ποταμό Χελμάντ που ρέει και προς τα δυτικά σύνορα του Ιράν.
Χρονολόγιο των πρόσφατων διπλωματικών επαφών του Αφγανιστάν:
19 Απριλίου: Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών του Πακιστάν, Ισάκ Νταρ, ταξιδεύει με υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία στην Καμπούλ για να συναντήσει τον Μουτάκι και άλλους Αφγανούς αξιωματούχους. Οι δύο πλευρές συζήτησαν την συνεχιζόμενη διαμάχη σχετικά με την επαναπατρισμό Αφγανών προσφύγων από το Πακιστάν, το διμερές εμπόριο και την οικονομική συνεργασία, σύμφωνα με δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών του Αφγανιστάν.
6 Μαΐου: Ο Νταρ και ο Μουτάκι μίλησαν ξανά την παραμονή της επίθεσης της Ινδίας κατά του Πακιστάν, η οποία οδήγησε σε τετραήμερες επιθέσεις με πυραύλους και drones μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων.
15 Μαΐου: Ο υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας Σ. Τζαϊσάνκαρ πραγματοποιεί τηλεφωνική συνομιλία με τον Μουτάκι για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για την καταδίκη των επιθέσεων στο Παχάλγκαμ από τους Ταλιμπάν.
17 Μαΐου: Ο Μουτάκι φτάνει στην ιρανική πρωτεύουσα Τεχεράνη για να συμμετάσχει στο Φόρουμ Διαλόγου της Τεχεράνης, όπου πραγματοποιεί επίσης συναντήσεις με τον υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκί και τον πρόεδρο Μασούντ Παζέσκιαν.
21 Μαΐου: Ο Μουτάκι επισκέπτεται το Πεκίνο. Διμερείς συνομιλίες μεταξύ Αφγανιστάν, Πακιστάν και Κίνας με στόχο την ενίσχυση του εμπορίου και της ασφάλειας μεταξύ των τριών χωρών.
Τι υποστηρίζουν οι Ταλιμπάν;
Ο επικεφαλής του πολιτικού γραφείου των Ταλιμπάν στη Ντόχα του Κατάρ, Σουχέλ Σχίν, δήλωσε ότι η ομάδα είναι «η πραγματικότητα του σημερινού Αφγανιστάν», καθώς «ελέγχει όλο το έδαφος και τα σύνορα της χώρας».
«Οι χώρες της περιοχής γνωρίζουν αυτό το γεγονός και, ως εκ τούτου, συνεργάζονται με το Ισλαμικό Εμιράτο σε διάφορα επίπεδα, κάτι που, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μια ρεαλιστική και λογική προσέγγιση», δήλωσε στο Al Jazeera, αναφερόμενος στο όνομα με το οποίο οι Ταλιμπάν αποκαλούν το σημερινό αφγανικό κράτος.
«Πιστεύουμε ότι μόνο μέσω της συνεργασίας μπορούμε να βρούμε λύσεις στα προβλήματα», πρόσθεσε, υποστηρίζοντας ότι η επίσημη αναγνώριση της κυβέρνησης των Ταλιμπάν «δεν πρέπει να καθυστερήσει περαιτέρω».
Πηγή: in.gr
