Η Ρωσία ανακοινώνει μια ακόμη αμφιλεγόμενη δέσμη μέτρων για να ανακόψει τη δημογραφική πτώση, που πλέον επιδεινώνεται λόγω της θνησιμότητας από τον πόλεμο.
Το 1937, κατά τη διάρκεια του Σταλινικού Τρόμου, ο Στάλιν διέταξε τη σύλληψη των υπευθύνων για την απογραφή του πληθυσμού, επειδή τα στοιχεία δεν συμφωνούσαν με την κρατική προπαγάνδα.
Σχεδόν 90 χρόνια αργότερα, η ροή των γεννήσεν στη Ρωσία έχει υποχωρήσει στα επίπεδα του τέλους του 18ου αιώνα, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, ενώ η ρωσική στατιστική υπηρεσία Rosstat έχει σταματήσει να δημοσιεύει μεγάλο μέρος των σχετικών δεδομένων.
Η μείωση του πληθυσμού προκαλεί ανησυχία στο Κρεμλίνο, το οποίο έχει θέσει σε εφαρμογή κάθε είδους μέτρο για να την αντιμετωπίσει: από οικονομικά κίνητρα προς τις οικογένειες, μέχρι τον σχεδόν πλήρη περιορισμό των αμβλώσεων και την επιβολή προστίμων σε γυναίκες που εκφράζουν δημόσια την απόφασή τους να μην αποκτήσουν παιδιά.
Τώρα, η τελευταία πρωτοβουλία του ρωσικού Υπουργείου Πολιτισμού είναι η απαγόρευση ταινιών και σειρών στις οποίες οι γυναίκες δίνουν προτεραιότητα στην καριέρα τους έναντι της μητρότητας. Ο κατάλογος των έργων που θα επηρεαστούν αναμένεται να δημοσιοποιηθεί μετά το καλοκαίρι. Το επίσημο περιοδικό της ρωσικής Δούμας υπαινίχθηκε ότι ενδέχεται να περιλαμβάνονται σειρές όπως το House of Cards, το Sex and the City και το Game of Thrones, ωστόσο η ρυθμιστική αρχή Roskomnadzor διευκρίνισε αργότερα ότι δεν σκοπεύει να μπλοκάρει συγκεκριμένα αυτά τα έργα.
Τα ρωσικά ληξιαρχεία κατέγραψαν 294.000 γεννήσεις το πρώτο τρίμηνο του 2025, 2,3% λιγότερες από τις 300.278 που καταγράφηκαν το ίδιο διάστημα το 2024. Τον Φεβρουάριο υπήρξαν περίπου 92.000 γεννήσεις (7% μείωση) και τον Μάρτιο περίπου 95.000 (4% μείωση). Όπως δήλωσαν ο Ρώσος δημογράφος Αλεξέι Ράκσα και το μέσο Agentsvo, «πρόκειται για τους μήνες με τις λιγότερες γεννήσεις στην επικράτεια της σημερινής Ρωσικής Ομοσπονδίας από τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα».
Απόκρυψη δεδομένων
Η απάντηση των ρωσικών αρχών σε αυτή την κατάρρευση της γεννητικότητας ήταν να αποκρύψουν τα περισσότερα δεδομένα. Στην τελευταία της έκθεση, η Rosstat αφαίρεσε τις αναλυτικές πληροφορίες για γεννήσεις, θανάτους, γάμους και διαζύγια, παρουσιάζοντας μόνο το συνολικό στοιχείο του πρώτου τριμήνου (294.000 γεννήσεις), ελαφρώς υψηλότερο από την εκτίμηση του Ράκσα (288.800).
«Αυτό είναι κάτι πρωτοφανές», καταγγέλλει ο Ράκσα στο Telegram, σχολιάζοντας τη λογοκρισία της Rosstat. Ο ίδιος εκτιμά επίσης ότι η θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 14% τον Απρίλιο, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2024.
Η Rosstat είχε ήδη σταματήσει να δημοσιεύει στατιστικά στοιχεία για τη θνησιμότητα κατά ηλικία και περιοχή από τον Μάρτιο του 2022, λίγες εβδομάδες αφότου ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» κατά της Ουκρανίας. Το 2024, ο οργανισμός διέκοψε επίσης τη δημοσιοποίηση των αιτιών θανάτου, κάτι που εμπόδισε την εκτίμηση των απωλειών στο μέτωπο.
Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας έδωσε για τελευταία φορά επίσημο απολογισμό απωλειών το Σεπτέμβριο του 2022: 5.937 στρατιώτες. Ωστόσο, στοιχεία του βρετανικού BBC και του ρωσικού Mediazona δείχνουν τουλάχιστον 108.608 ταυτοποιημένους Ρώσους στρατιώτες που έχουν χάσει τη ζωή τους. Επιπλέον, σύμφωνα με ακούσια διαρροή της υφυπουργού Άμυνας, Άννα Τσιβιλέβα, περίπου 48.000 Ρώσοι αναζητούν συγγενείς τους που αγνοούνται στο μέτωπο.
Σύμφωνα με τη Rosstat, ο ρωσικός πληθυσμός μειώθηκε κατά σχεδόν 600.000 άτομα το 2024, 20% περισσότερα από τα 495.200 άτομα που χάθηκαν το 2023. Δηλαδή, η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων συνεχίζει να διευρύνεται. Οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά 3,4%, ενώ οι θάνατοι αυξήθηκαν κατά 3,3%.
Ο Πούτιν είχε ξεκινήσει καμπάνια το 2008 για να αντιμετωπίσει την κρίση γεννήσεων και το 2018 είχε παρουσιάσει ένα φιλόδοξο σχέδιο για αναστροφή της τάσης έως το 2024. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 3,4 εκατομμύρια άτομα, λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία. Πέρυσι υπέγραψε νέο διάταγμα για την «προστασία του πληθυσμού» την περίοδο 2030-2036 — περίοδο κατά την οποία, θεωρητικά, δεν θα μπορεί να θέσει ξανά υποψηφιότητα για την προεδρία.
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το να έχεις μια πολυμελή, υγιή οικογένεια θα είναι και πάλι της μόδας», δήλωσε στα τέλη Απριλίου ο Πούτιν, σε συνάντηση με την πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης, Βαλεντίνα Ματβιένκο. Μερικούς μήνες νωρίτερα, είχε υποστηρίξει πως οι οικογένειες με επτά ή οκτώ παιδιά πρέπει να γίνουν ξανά πρότυπο.
Η περίεργη επιχείρηση
Οι ρωσικές αρχές επιχειρούν να ενισχύσουν τις γεννήσεις με δύο τρόπους: με «καρότο» και «μαστίγιο». Στα κίνητρα περιλαμβάνονται κάθε είδους οικονομικές παροχές και μεγάλες γονικές άδειες. Οι περιφέρειες συναγωνίζονται σε παροχές, προσφέροντας επιδόματα 20.000 έως 150.000 ρούβλια (220 έως 1.650 ευρώ) ακόμη και σε μαθήτριες που μένουν έγκυες. «Όταν ένα κορίτσι γεννάει άλλο παιδί, αυτό δεν είναι ηρωισμός αλλά τραγωδία», δήλωσε σχετικά η βουλευτής Κσένια Γκοριάτσεβα.
Η άλλη όψη της πολιτικής του Κρεμλίνου είναι η καταστολή των ατομικών ελευθεριών υπέρ των λεγόμενων «παραδοσιακών αξιών». Οι αρχές έχουν περιορίσει τις αμβλώσεις, από τον περιορισμό της πρόσβασης στο «χάπι της επόμενης ημέρας» έως την απαγόρευση των αμβλώσεων σε ιδιωτικές κλινικές. Επιπλέον, διώκουν στη δημόσια (και πολλές φορές στην ιδιωτική) σφαίρα όσους θεωρούνται απειλή για την αναπαραγωγή του πληθυσμού: ΛΟΑΤΚΙ άτομα και φεμινιστικές ομάδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρόσφατη σύλληψη δεκάδων εργαζομένων του εκδοτικού οίκου Eksmo, με την κατηγορία της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας» σε βιβλία.
Πέρυσι, οι αρχές θέσπισαν νόμο που προβλέπει πρόστιμα έως 50.000 ευρώ για σχόλια υπέρ της απόφασης να μην αποκτήσει κάποιος απογόνους. Τώρα, το Υπουργείο Πολιτισμού προτείνει τα έργα που προωθούν την «κουλτούρα χωρίς παιδιά» να μην λαμβάνουν άδεια διανομής και να αποκλείονται αν προβάλλονται μέσω διαδικτύου.
Το επίσημο περιοδικό της Δούμας, Parlamentskaya Gazeta, υπαινίχθηκε ότι πιθανές «θύματα» αυτής της λογοκρισίας είναι σειρές όπως: House of Cards, όπου «η Κλερ θέτει πάντα σε προτεραιότητα την καριέρα της»· Sex and the City, όπου «η Σαμάνθα δείχνει ξεκάθαρη αποστροφή στην ιδέα της μητρότητας»· και Game of Thrones, στο οποίο η Μπριέν «ονειρευόταν να γίνει ιππότης και να είναι ίση με τους άνδρες, και για να το πετύχει αρνήθηκε την απόκτηση παιδιών», σύμφωνα με τους συντάκτες του περιοδικού.
Πηγή: in.gr
