Τον 17ο αιώνα, ο ηγέτης των Πουριτανών και ιδρυτής της Αποικίας του Κόλπου της Μασαχουσέτης, Τζον Γουίνθροπ, περιέγραψε τον νέο οικισμό ως «μια πόλη πάνω σε λόφο» – μια φράση που δανείστηκε από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Την οραματίστηκε ως ένα λαμπρό παράδειγμα, μια κοινότητα που προοριζόταν να εμπνεύσει άλλους στη Βόρεια Αμερική και πέρα από αυτήν.
Με την πάροδο του χρόνου, τα λόγια του Γουίνθροπ έχουν γίνει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο της αμερικανικής πολιτικής ρητορικής. Οι πρόεδροι Τζον Φ. Κένεντι και Ρόναλντ Ρίγκαν χρησιμοποίησαν και οι δύο τη μεταφορά της «πόλης πάνω σε λόφο» για να περιγράψουν τις αξίες και την αίσθηση της ιδιαιτερότητας που όριζαν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα χρόνια που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ απέδειξαν τι μπορούσε να επιτύχει η ελευθερία σε έναν κόσμο που εξακολουθούσε να μαστίζεται από την τυραννία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι αμερικανοί ηγέτες έπαιξαν ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας διεθνούς τάξης που εγκαινίασε μια εποχή ειρήνης και ευημερίας, ωφελώντας πολλές χώρες, όχι μόνο τη δική τους.
Η μεταπολεμική διεθνής τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα ήπιας ισχύος: η ικανότητα μιας χώρας να επηρεάζει τους άλλους μέσω ιδανικών, πολιτισμού και αξιών και όχι μέσω της βίας. Παραμένοντας αφοσιωμένη στην υποστήριξη άλλων χωρών στην επιτυχία, η Αμερική ενίσχυσε την παγκόσμια θέση της και πέτυχε διαρκές μεγαλείο.
Αλλά καθώς η δεύτερη θητεία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εξελίσσεται, η κυβέρνησή του αποδομεί ανοιχτά και σκόπιμα τα θεμέλια της αμερικανικής ήπιας ισχύος. Για παράδειγμα, ο Τραμπ φαίνεται να πιστεύει στη δημοκρατία μόνο όταν λειτουργεί προς όφελός του, δείχνοντας ελάχιστη κατανόηση – ή σεβασμό – για τους ελέγχους και τις ισορροπίες που προστατεύουν τα δημοκρατικά συστήματα.
Σε αντίθεση με κάθε μεταπολεμικό πρόεδρο των ΗΠΑ πριν από αυτόν, ο Τραμπ έχει τα ένστικτα ενός αυταρχικού ηγέτη και κυβερνά ανάλογα. Στη διεθνή σκηνή, φαίνεται να συναλλάσσεται πιο άνετα με άτομα όπως ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παρά με τους παραδοσιακούς δημοκρατικούς συμμάχους της Αμερικής. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, ο Τραμπ επέλεξε να περιβάλλεται από κόλακες που επαναλαμβάνουν με ενθουσιασμό ό,τι πιστεύουν ότι θέλει να ακούσει. Οι περιστασιακές συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου του είναι επιδείξεις δουλοπρέπειας που προκαλούν αμηχανία και ντροπή.
Η χαοτική οικονομική ατζέντα του Τραμπ βασίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος είναι η πεποίθηση – την οποία υποστηρίζει ο δισεκατομμυριούχος Ιλον Μασκ – ότι τρισεκατομμύρια δολάρια μπορούν να εξοικονομηθούν με την εξάλειψη της σπατάλης της κυβέρνησης και ότι απαιτούνται βαθιές περικοπές για τη χρηματοδότηση των φορολογικών μειώσεων για τους πλούσιους. Δεν τον πειράζει που αυτές οι περικοπές βλάπτουν δυσανάλογα τους φτωχότερους Αμερικανούς ή καταστρέφουν βασικά προγράμματα εξωτερικής βοήθειας που βοηθούν εκατομμύρια ανθρώπους – και βοηθούν στην προώθηση των συμφερόντων των ΗΠΑ – σε όλο τον κόσμο. Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες. Καθώς οι ΗΠΑ μειώνουν τους προϋπολογισμούς βοήθειας, η Κίνα παρεμβαίνει για να καλύψει το κενό, επεκτείνοντας την επιρροή της στην Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία μέσω αυξημένης βοήθειας και επενδύσεων.
Ο δεύτερος πυλώνας της οικονομικής πολιτικής του Τραμπ είναι η επιβολή σαρωτικών δασμών σε σχεδόν κάθε σημαντικό εμπορικό εταίρο, συχνά βασισμένη σε αδύναμες ή παράξενες δικαιολογίες. Το πιθανό αποτέλεσμα δεν είναι απλώς μια παγκόσμια επιβράδυνση, αλλά μια πιθανή εγχώρια ύφεση, όπως υποδεικνύεται από τη μείωση του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 0,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2025, σε σύγκριση με την ανάπτυξη 2,4% στο τέταρτο τρίμηνο του 2024, το τελευταίο της προεδρίας του Μπάιντεν.
Αυτό εγείρει ένα κρίσιμο ερώτημα: Ποιος επωφελείται από τον αυταρχισμό του Τραμπ; Τα πανεπιστήμια της Αμερικής – αναμφισβήτητα τα καλύτερα στον κόσμο – δέχονται επίθεση κάθε φορά που η έρευνά τους αμφισβητεί τις ιδεολογικές θέσεις της κυβέρνησης ή απλώς προκαλεί την οργή του Τραμπ. Η κυβέρνηση έχει επίσης περιφρονήσει το κράτος δικαίου, επιτιθέμενη σε δικαστές που αμφισβητούν τη νομιμότητα των ενεργειών της, ενώ προσπαθεί να ανατρέψει θεμελιώδεις, συνταγματικά κατοχυρωμένες πολιτικές ελευθερίες.
Τι σημαίνει αυτό για τις αξίες που κάποτε έκαναν την Αμερική θαυμαστή σε όλο τον κόσμο; Εχει η λαμπερή «πόλη στον λόφο» μετατραπεί, μεταφορικά, στο είδος των ερειπίων που βλέπουμε τώρα στη Γάζα και την Ουκρανία; Ενώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι ΗΠΑ και ο λαός τους μπορούν να αντιστρέψουν την πορεία, η ανοικοδόμηση της διεθνούς τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από τον χρόνο που χρειάστηκε στον Τραμπ για να την γκρεμίσει.
Εν τω μεταξύ, οι πρόσφατες εκλογές στον Καναδά και την Αυστραλία – οι οποίες κατέληξαν σε ηχηρές νίκες για τα φιλελεύθερα κόμματα – προσφέρουν μια αχτίδα ελπίδας, δείχνοντας ότι η αντίσταση στον τραμπισμό είναι δυνατή και αποτελεσματική. Η πόλη στον λόφο μπορεί να μη λάμπει πλέον όπως κάποτε, αλλά το φως της δεν έχει σβήσει.
Ο Κρις Πάτεν είναι ο τελευταίος βρετανός κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ και πρώην επίτροπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις
Πηγή: tanea.gr
