Το ΔΝΤ «δίκασε» την Ελλάδα, κατατάσσοντάς μας στον πάτο της ΕΕ σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης.
Όπως σημειώνεται σε νέα έκθεση του ΔΝΤ, το ελληνικό δικαστικό σύστημα παρουσιάζει μία από τις χαμηλότερες επιδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Από τα στοιχεία που παρουσιάζει η έκθεση του ΔΝΤ, με τίτλο «Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος στην Ελλάδα», τα πλέον απογοητευτικά αφορούν τον χρόνο απονομής δικαιοσύνης.
Το ότι τα ελληνικά δικαστήρια είναι «τα ζώα μου αργά», είναι κάτι που γνωρίζει οποιοσδήποτε έχει εμπλακεί σε δικαστικές υποθέσεις, ειδικά σε περιπτώσεις εταιρικών πτωχεύσεων και διεκδίκησης δεδουλευμένων. Όμως αυτό που διαπιστώνει το ΔΝΤ είναι ότι το ελληνικό δικαστικό σύστημα είναι και με τη βούλα το πιο αργό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ό,τι αφορά τα πρωτοβάθμια δικαστήρια.
Γενικά κατά μέσο όρο και στις δύο βαθμίδες δικαιοσύνης (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια), απαιτούνται κατά μέσο όρο 1200 ημέρες για την έκδοση δικαστικής απόφασης, σε υποθέσεις αστικού και εμπορικού δικαίου.
Πρόκειται σχεδόν για τον τριπλάσιο χρόνο από όσο χρειάζονται κατά μέσο όρο τα αντίστοιχα δικαστήρια στην ΕΕ για να καταλήξουν σε απόφαση (446 ημέρες). Σε ό,τι αφορά τα πρωτοβάθμια δικαστήρια, πάντα σε υποθέσεις αστικού και εμπορικού δικαίου, η Ελλάδα είναι μακράν η χειρότερη, σε τεράστια απόσταση από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το ΔΝΤ δεν ασχολείται καν με τις διοικητικές υποθέσεις, στις οποίες η Ελλάδα έχει τη δεύτερη πιο αργή επίδοση πανευρωπαϊκά μετά την Κύπρο.
Δικαιοσύνη χελώνα
Όπως σημειώνεται στην έκθεση του ΔΝΤ, η διάρκεια της επίλυσης των δικαστικών διαφορών είναι καθοριστική για την ορθή λειτουργία της οικονομίας.
Συγκεκριμένα αναφέρει ότι «η έγκαιρη επίλυση των διαφορών είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου ευκαιριακών αγωγών και την αποφυγή της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων με αδικαιολόγητα έξοδα που ενδέχεται να βλάψουν την ανταγωνιστικότητά τους». Ειδικά για τις μικρές επιχειρήσεις οι μεγάλες δικαστικές καθυστερήσεις μπορεί να τις οδηγήσουν ακόμα και σε έξοδο από την αγορά, δηλαδή σε λουκέτο, σχολιάζει το ΔΝΤ.
Επιπλέον, η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών είναι κομβική για τη διασφάλιση της λεγόμενης «ασφάλειας των κανόνων» (certainty of rules), υπογραμμίζει το ΔΝΤ, ή αλλιώς της ασφάλειας δικαίου.
Η ασφάλεια δικαίου, όπως επισημαίνει σε σχετική μελέτη ο πρόεδρος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος, είναι «θεμελιώδης για τη δημόσια εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα και το Κράτος Δικαίου».
Η ασφάλεια δικαίου συνδέεται στενά με την αρχή της νομιμότητας και της προβλεψιμότητας.
«Τα άτομα αφενός γνωρίζουν τα όρια που τους θέτουν ο νομοθέτης η διοίκηση και τα δικαστήρια και αφετέρου αντιλαμβάνονται ποια στάση θα τηρήσουν τα όργανα του κράτους σε ζητήματα τα οποία πρόκειται να τα απασχολήσουν», αναφέρει ο Πικραμένος.
Με άλλα λόγια είναι καλό όποιος ξεκινάει ένα δικαστήριο, να γνωρίζει πάνω κάτω πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να εκδοθεί μια απόφαση, για να μην είναι συνέχεια στο «περίμενε».
«Αναγκάζοντας τους διαδίκους να υπομένουν μεγάλες καθυστερήσεις πριν την έκδοση της απόφασης, οι μακροχρόνιες δίκες ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια δικαίου και την εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα», καταλήγει το ΔΝΤ.
Ποσοστό εκκαθάρισης υποθέσεων
Ένας άλλος δείκτης μέτρησης της δικαστικής αποτελεσματικότητας είναι το ποσοστό εκκαθάρισης των υποθέσεων. Είναι ένας δείκτης που μετράει πώς ανταπεξέρχονται τα δικαστήρια στον φόρτο των υποθέσεων που δέχονται.
Και σε αυτόν τον τομέα η χώρα μας καταγράφει από τις χειρότερες επιδόσεις στην ΕΕ.
Ο δείκτης εκκαθάρισης για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις στην Ελλάδα ήταν πολύ κάτω από το 100%, όλο το διάστημα αναφοράς που εξέτασε το ΔΝΤ. Δηλαδή τα δικαστήρια έλυναν λιγότερες υποθέσεις από αυτές που τους υποβλήθηκαν, σε ποσοστά πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Η απόδοση ήταν ιδιαίτερα χαμηλή κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, όταν το ποσοστό εκκαθάρισης έπεσε κάτω από το 60%. Το γεγονός αυτό δημιούργησε τεράστιες καθυστερήσεις στο σύστημα, οδηγώντας σε αύξηση του δείκτη χρόνου εκδίκασης.
Το ΔΝΤ συνδέει την αύξηση της ζήτησης για δικαστικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της κρίσης στον μεγάλο αριθμό πτωχεύσεων, επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων (π.χ. νόμος Κατσέλη) σε συνδυασμό με την περιορισμένη διαθεσιμότητα εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών και τα σχετικά χαμηλά δικαστικά έξοδα.
Τα δικαστήρια δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στη ζήτηση, λόγω της ανεπαρκούς κατανομής των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων και του χαμηλού επιπέδου ψηφιοποίησης.
Μεταρρυθμίσεις
Η μείωση των ανισορροπιών στο δικαστικό σύστημα είναι σημαντική όχι μόνο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του παρελθόντος, αλλά, κυρίως, για τη δημιουργία συνθηκών που θα ευνοήσουν την ανάπτυξη και την οικονομική ανθεκτικότητα στο μέλλον, καταλήγει το ΔΝΤ, προτείνοντας συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις. Μεταξύ άλλων προτείνει τη δημιουργία εξειδικευμένων εμπορικών δικαστηρίων, με εξειδικευμένους δικαστές, την αναδιοργάνωση και την ψηφιοποίηση των δικαστηρίων, την αναθεώρηση και απλοποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας κ.λπ. δικα τη βελτίωση της κατάρτισης των δικαστών και ανακατανομή αρμοδιοτήτων.
Η αλήθεια είναι ότι το ΔΝΤ δεν κόπτεται τόσο για την ανάγκη να βρει το δίκιο του ο απλός κόσμος, όσο για τα κόκκινα δάνεια και τις πτωχεύσεις, ώστε να μπορούν ιδίως οι τράπεζες να μειώσουν τις εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών. Η επιτάχυνση των διαδικασιών προφανώς περιλαμβάνει περισσότερες και πιο γρήγορες κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Σε κάθε περίπτωση οι ρυθμοί χελώνας με τους οποίους κινείται η ελληνική δικαιοσύνη θεωρούνται τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, αλλά και για την ίδια την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος δικαίου.
Πηγή: in.gr
