Τα περισσότερα από 100 ξύλινα ναυτοπροσκοπικά σκάφη που σκίζουν τα νερά του Αιγαίου με το πανί «λατίνι», αποτελούν από την περασμένη Τρίτη 6 Μαΐου, στοιχείο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή της ιστιοπλοΐας με πανί λατίνι στο Εθνικό Ευρετήριο εφαρμόζοντας, ήδη από το 2006, τη σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Το λατίνι, είναι ένα τριγωνικό πανί (ιστίο) που έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν, με παραλλαγές, σε αλιευτικά, σπογγαλιευτικά και μεταφορικά σκάφη στη Μεσόγειο και σε άλλες περιοχές. Πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν επίσης διαδεδομένη η χρήση του σε καταδρομικά, πειρατικά και πολεμικά. Σήμερα, χρησιμοποιείται για αναψυχή σε βάρκες και καΐκια, κυρίως όμως στο ναυτοπροσκοπισμό σε όλο το Αιγαίο και το Ιόνιο.
«Οι Ναυτοπρόσκοποι, λέει στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο κυβερνήτης ο ίδιος ναυτοπροσκοπικού σκάφους – της «φαλαινίδας όπως αποκαλούν τα σκάφη τους οι ναυτοπρόσκοποι – Γενικός Έφορος του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Σταύρος Δημητρόπουλος, έχουν στη διάθεσή τους 100 ναυτοπροσκοπικές λέμβους ανά την ελληνική επικράτεια. Σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Καλαμάτα, Αίγιο, Bόλο, Ρίο, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Κέρκυρα, Αλεξανδρούπολη, Κάλυμνο, Χίο, Κομοτηνή, Ρόδο, Καβάλα και αλλού, εκατοντάδες παιδιά ηλικίας 7 έως 18 ετών γνωρίζουν την παραδοσιακή ναυτική τέχνη και εξερευνούν τις ελληνικές ακτές και κατ’ επέκταση τις ελληνικές παραδόσεις».
Η ιστιοπλοΐα με πανί λατίνι, αποτελεί τη συνέχεια μιας μακράς ναυτικής παράδοσης που αναπτύχθηκε στους ναυτότοπους και τα λιμάνια σε όλη την Ελλάδα, είναι συνδεδεμένη με την τέχνη της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής, του ραψίματος των πανιών και του αρματώματος των ιστιοφόρων. Τόσο η κατασκευή και χρήση του πανιού λατίνι όσο και η ξυλοναυπηγική τέχνη, αποτελούν εκφάνσεις παραδοσιακών γνώσεων και τεχνικών των κοινοτήτων του Αιγαίου.
Οι ναυτοπροσκοπικές λέμβοι φέρουν ιστιοφορία λατίνι, με δύο λατίνια που ονομάζονται «μεγίστη» και «ακάτιος» και ένα φλόκο. Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιούνται από παιδιά υπό την καθοδήγηση περισσότερων από 200 εκπαιδευμένων κυβερνητών ναυτοπροσκοπικών λέμβων, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί σε σχολές Κυβερνήτου ιστιοφόρου σκάφους του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, πιστοποιημένες ως προς το περιεχόμενο και τις διαδικασίες από τον διεθνή νηογνώμονα Lloyd’s Register.
«Πιο σημαντικό όμως για τους Ναυτοπροσκόπους, λέει ο κ. Δημητρόπουλος, είναι ότι τα σκάφη μας, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των εκπαιδευτικών μας στόχων και ακόμα περισσότερο στην ανάπτυξη εφοδίων στα νέα μέλη μας που είναι χρήσιμα για την ατομική τους εξέλιξη καθώς και για το ρόλο τους στην κοινωνία. Τα σκάφη μας αποτελούν ένα εξαιρετικό μέσο για να εφαρμοστούν αξίες όπως η ομαδικότητα και η συνεργασία, η περιβαλλοντική συνείδηση, η σωματική αγωγή, οι τεχνικές δεξιότητες, η πνευματική καλλιέργεια, η ηγεσία και η ζωή στη φύση, αξίες που η σημερινή κοινωνία τις έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ».
Σύμφωνα με την απόφαση εγγραφής των λατινιών στα στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας «τα λατίνια, που σήμερα χρησιμοποιούνται τόσο από ιδιώτες για αναψυχή όσο και ως εκπαιδευτικά εργαλεία κυρίως από συστήματα Ναυτοπροσκόπων, είναι κατάλληλα για την ανάδειξη τεχνικών παραδοσιακής ιστιοφορίας και ιστιοπλοΐας. Η εκμάθηση της χρήσης τους από ενήλικες, εφήβους και παιδιά συμβάλλει στην ενίσχυση των δεσμών με τον τόπο τους και την φυσική και πολιτιστική του κληρονομιά».
Ο Έφορος της ειδικότητας των Ναυτοπροσκόπων της Γενικής Εφορείας του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Δημήτρης Μαρούσος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ χαρακτηρίζει «σημαντική διάκριση για την ελληνική ναυτική παράδοση την ένταξη της τέχνης της ναυσιπλοΐας με πανί λατίνι και ψάθα στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Πρόκειται λέει για μια αναγνώριση που υπογραμμίζει τη διαχρονική αξία αυτής της ναυτικής πρακτικής και τη συμβολή της στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας».
Και συνεχίζει ο κ. Μαρούσος: «Η συγκεκριμένη εξέλιξη έχει ιδιαίτερη σημασία και για το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, το οποίο διαθέτει παραδοσιακά σκάφη τύπου φαλαινίδας με πανί λατίνι και συμβάλλει ενεργά στη διατήρηση αυτής της μοναδικής ναυτικής κληρονομιάς. Μέσω των Ναυτοπροσκοπικών δράσεων, νέες γενιές Προσκόπων μαθαίνουν και εξασκούνται στην τέχνη της παραδοσιακής ιστιοπλοΐας, διασφαλίζοντας τη συνέχιση και τη διάδοση αυτής της πολύτιμης ναυτικής γνώσης. Η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού ενισχύει τη σημασία της εκπαίδευσης στην παραδοσιακή ναυσιπλοΐα και ενθαρρύνει ακόμη περισσότερους νέους να γνωρίσουν και να αγαπήσουν αυτήν την παράδοση».
Τέλος ο κ. Μαρούσος ευχαριστεί για τις προσπάθειες που ευοδώθηκαν, «τον πρώην Έφορο της ειδικότητας Ναυτοπροσκόπων του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων κ. Βαγγέλη Φραγκόπουλο καθώς και τον βαθμοφόρο του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων κ. Πολύκαρπο Παλαΐνη για το ενδιαφέρον τους και τις συντονισμένες ενέργειες τους με την ομάδα για το Λατίνι, του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου».
Σημειώνεται τέλος ότι η χώρα μας συμμετέχει στη διεθνική υποψηφιότητα του στοιχείου «Η τέχνη της ιστιοπλοΐας με πανί λατίνι και ψάθα: γνώσεις και πρακτικές» μαζί με Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία και Κροατία, για εγγραφή του στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο ‘Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Η υποψηφιότητα πρόκειται να κριθεί από το αρμόδιο όργανο της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) το 2026.
Πέραν της τέχνης της παραδοσιακής ιστιοπλοΐας με λατίνι, τη λίστα με τα τέσσερα νέα στοιχεία που εγγράφηκαν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας συναποτελούν το «παναΰρι του ‘Αι Σουλά» στη Ρόδο, η Μπιμπίλα, δαντέλα με τη βελόνα στη Νέα Μάκρη Αττικής και η παραδοσιακή τεχνολογία παραγωγής κατραμιού».
Σύμφωνα με ο Υπουργείο Πολιτισμού, τα Δελτία για τα τέσσερα στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έτυχαν συστηματικής επεξεργασίας από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και έγκρισης από το Συμβούλιο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς με τη συνεργασία των κοινοτήτων των φορέων, αποσκοπώντας στη διαφύλαξη των παραδόσεων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής της Σύμβασης της UNESCO, η χώρα μας δημιούργησε και εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο οποίο κοινότητες φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν σημαντικά, για την ταυτότητά τους. Μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς 150 στοιχεία.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε σχετικά: «Η εγγραφή των τεσσάρων νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο ‘Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί ακόμη μια σημαντική προσθήκη στο πολιτιστικό αποτύπωμα της χώρας μας. Τα στοιχεία που καταγράφονται αποτελούν κομμάτια της παράδοσής μας. Ταυτόχρονα, αναδεικνύουν την εθνική μας ταυτότητα, έτσι όπως πηγάζει από τη δημιουργικότητα και τη συλλογική μνήμη των κοινοτήτων μας. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι η ψυχή του πολιτισμού μας, για αυτό και η διαφύλαξη και ανάδειξή της αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Πολιτισμού. Η έγγραφή των τεσσάρων νέων στοιχείων είναι το αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας επιστημονικών φορέων, τοπικών κοινοτήτων και πολιτιστικών συλλόγων, που εργάζονται, με μεράκι, αγάπη και γνώση. Αποτελεί την εξέλιξη μιας διαρκούς διαδικασίας για την προστασία, ανάδειξη και μετάδοση της ζωντανής κληρονομιάς μας, στις επόμενες γενιές».
www.ertnews.gr
Πηγή: ertnews.gr
