Παρότι το Μπαγκλαντές δεν σχετίζεται άμεσα με την πολεμική σύγκρουση, οι περιφερειακές επιπτώσεις θα μπορούσαν να θέσουν σοβαρές προκλήσεις για τη Ντάκα και να φέρουν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ένα έθνος που μόλις απέκτησε νέα πολιτική ηγεσία, όπως αναλύει η Business Standard.
Η πρόσφατη κλιμάκωση μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν, η οποία σηματοδοτήθηκε από τα πυραυλικά πλήγματα της Ινδίας κατά «τρομοκρατικών υποδομών» στο Πακιστάν και στο πακιστανικό Κασμίρ ως απάντηση σε μια θανατηφόρα επίθεση στο ινδικό Κασμίρ, έχει αυξήσει τις εντάσεις σε όλη τη Νότια Ασία.
Ενώ η άμεση σύγκρουση επικεντρώνεται σε αυτούς τους δύο πυρηνικά εξοπλισμένους γείτονες, οι επιπτώσεις της θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά το Μπαγκλαντές, ένα γεωγραφικά κοντινό και οικονομικά αλληλένδετο έθνος.
Αν και το Μπαγκλαντές είναι απίθανο να εμπλακεί άμεσα σε μια συμβατική διακρατική σύγκρουση, η ευρύτερη περιφερειακή δυναμική υποδηλώνει ότι δεν μπορεί να παραμείνει εντελώς απομονωμένο από τις επιπτώσεις τους.
Τα ζητήματα μπορεί να εκδηλωθούν με τη μορφή αυξημένης διασυνοριακής μαχητικότητας, διακίνησης όπλων ή προσφυγικών ροών, τα οποία θα επιβαρύνουν τον ήδη στα όριά του μηχανισμό ασφάλειας των συνόρων της χώρας.
Επιπλέον, οι ανησυχίες της Ινδίας σχετικά με οποιαδήποτε αντιληπτή προσέγγιση μεταξύ του Μπαγκλαντές και του Πακιστάν θα μπορούσαν να προσθέσουν ένα επίπεδο διπλωματικής έντασης και καχυποψίας.
Ο Μοχάμεντ Γιουνούς είναι ο νέος μεταβατικός πρόεδρος μετά την εκδίωξη της Σέιχ Χασίνα.
Διπλωματική «πλοήγηση» σε τεντωμένο σχοινί
Το πολιτικό τοπίο του Μπαγκλαντές βρίσκεται σε σταυροδρόμι μετά την απομάκρυνση της φιλο-ινδικής κυβέρνησης της Σέιχ Χασίνα το 2024. Η προσωρινή κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Μοχάμεντ Γιούνους, αντιμετωπίζει μια πολωμένη κοινωνία με αυξανόμενο αντι-ινδικό συναίσθημα, το οποίο τροφοδοτείται από τις αντιλήψεις περί ινδικής παρέμβασης μετά του ασύλου της Χασίνα στην Ινδία.
Ο Ρουνταμπέχ Σαχίντ, μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Νότιας Ασίας του Ατλαντικού Συμβουλίου, υπογραμμίζει την ευπάθεια του Μπαγκλαντές: «Το πιο εκτεθειμένο είναι το Μπαγκλαντές, όπου η πρόσφατη αλλαγή καθεστώτος αφαίρεσε τη φιλο-ινδική κυβέρνηση της Σέιχ Χασίνα και εγκατέστησε μια προσωρινή κυβέρνηση που κινείται σε ένα βαθιά πολωμένο τοπίο».
Ιστορικά, το Μπαγκλαντές έχει κλίνει προς την Ινδία, κυρίως λόγω της υποστήριξης της Ινδίας κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Πολέμου του 1971, που οδήγησε στην ανεξαρτησία του Μπαγκλαντές από το Πακιστάν.
Η αναθέρμανση των σχέσεων Πακιστάν – Μπαγκλαντές
Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν μια αναθέρμανση των δεσμών με το Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένου του άμεσου εμπορίου, των στρατιωτικών επαφών και των απλουστευμένων διαδικασιών έκδοσης βίζας.
Η μετατόπιση αυτή περιπλέκει τη θέση του Μπαγκλαντές σε μια σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Η εσωτερική πίεση για την υιοθέτηση εθνικιστικής ή αντι-ινδικής στάσης θα μπορούσε να συγκρουστεί με τις οικονομικές εξαρτήσεις από την Ινδία, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να διατηρήσει ουδετερότητα.
Ο Δρ Σαιμάμ Παρβέζ, ανώτερος ερευνητής στη Νορβηγική Σχολή Θεολογίας, Θρησκείας και Κοινωνίας MF, υπογραμμίζει την ανάγκη για μια ισορροπημένη προσέγγιση: «Εάν η κατάσταση κλιμακωθεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση, καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμο για εμάς να υιοθετήσουμε μια ισορροπημένη στάση και να διατηρήσουμε την ουδετερότητά μας, ώστε να μην εμπλακούμε σε καμία περίπτωση».
Ωστόσο, η ουδετερότητα μπορεί να αποτελέσει πρόκληση εάν η Ινδία αντιληφθεί τη βελτίωση των σχέσεων του Μπαγκλαντές με το Πακιστάν ως απειλή για την ασφάλεια, ιδίως στις βορειοανατολικές πολιτείες της Ινδίας, όπου οι δραστηριότητες των ανταρτών αποτελούν ιστορικά πηγή ανησυχίας.
Η Ινδία αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Μπαγκλαντές στη Νότια Ασία.
Εμπόριο και συνδεσιμότητα σε κίνδυνο
Η οικονομία του Μπαγκλαντές είναι στενά συνδεδεμένη με της Ινδίας, με την Ινδία να είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του στη Νότια Ασία.
Κατά το οικονομικό έτος 2024, η Ινδία εξήγαγε αγαθά αξίας 11,06 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Μπαγκλαντές, μεταξύ των οποίων βαμβάκι, μηχανήματα και τρόφιμα, ενώ το Μπαγκλαντές εξήγαγε 1,89 δισεκατομμύρια δολάρια στην Ινδία, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική εμπορική ανισορροπία.
Μια περαιτέρω κλιμάκωση θα μπορούσε να διαταράξει αυτό το εμπόριο μέσω του κλεισίματος των συνόρων, της διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας ή της λήψης αυξημένων μέτρων ασφαλείας σε χερσαίους λιμένες όπως το Μπενάπολ.
Αερομεταφορές και εμβάσματα μεταναστών από το Μπαγκλαντές
Τα αεροπορικά ταξίδια είναι ένας άλλος κρίσιμος τομέας ανησυχίας. Πολλές πτήσεις από το Μπαγκλαντές προς τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη βασίζονται στον ινδικό εναέριο χώρο και οι περιορισμοί ή το κλείσιμο θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ακυρώσεις ή δαπανηρές αλλαγές δρομολογίων. Τρεις διεθνείς πτήσεις με προορισμό το Μπαγκλαντές έχουν ήδη αναγκαστεί να αλλάξουν τις διαδρομές τους λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια του εναέριου χώρου της περιοχής.
Ο Δρ Παρβέζ σημειώνει: «Οι περισσότερες πτήσεις μας πετούν σήμερα πάνω από τον εναέριο χώρο της Ινδίας. Εάν, στο μέλλον, προκύψουν κίνδυνοι σε σχέση με αυτή την υπερπτήση, το εμπόριο και η συνδεσιμότητά μας θα μπορούσαν να υποστούν σημαντική ζημία».
Για παράδειγμα, η πρόσφατη απαγόρευση της Ινδίας στα πακιστανικά αεροσκάφη να εισέρχονται στον εναέριο χώρο της μέχρι τις 23 Μαΐου 2025 καταδεικνύει πόσο γρήγορα οι περιφερειακές εντάσεις μπορούν να διαταράξουν τις αερομεταφορές.
Η αεροπορική επιδρομή στο Μπαλακότ το 2019 αποτελεί προηγούμενο. Το κλείσιμο του εναέριου χώρου του Πακιστάν ανάγκασε τις ινδικές αεροπορικές εταιρείες να αλλάξουν δρομολόγιο πτήσεων, προκαλώντας ζημίες άνω των 5,4 δις δολαρίων.
Ενώ οι αεροπορικές εταιρείες του Μπαγκλαντές δεν απαγορεύτηκαν άμεσα, παρόμοιοι περιορισμοί σε μια μελλοντική σύγκρουση θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις δραστηριότητές τους, ιδίως εάν η Ινδία επιβάλει ευρύτερους ελέγχους στον εναέριο χώρο.
Επιπλέον, τα εμβάσματα από τους εργαζόμενους του Μπαγκλαντές στην Ινδία, αν και αποτελούν μικρότερο μέρος της ετήσιας εισροής εμβασμάτων ύψους 27 δισεκατομμυρίων δολαρίων, θα μπορούσαν να διαταραχθούν εάν επιβληθούν περιορισμοί στα ταξίδια ή στις θεωρήσεις.
Παρότι το Μπαγκλαντές έχει ξεχωριστή συνθήκη με την Ινδία για το νερό, ένας πόλεμος Ινδίας – Πακιστάν θα μπορούσε να θέσει υπό κίνδυνο άλλα εκκρεμή διμερή ζητήματα.
Περιφερειακές ανησυχίες για την ασφάλεια – Ο ρόλος του νερού
Η περιφερειακή αστάθεια θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ασφάλεια του Μπαγκλαντές. Η κλιμάκωση θα μπορούσε να αυξήσει τη μαχητικότητα ή την τρομοκρατία στη Νότια Ασία, ενδεχομένως να μεταφερθεί στο Μπαγκλαντές, το οποίο έχει αντιμετωπίσει προκλήσεις με εξτρεμιστικές ομάδες στο παρελθόν.
Οι ανησυχίες της Ινδίας για τους δεσμούς Μπαγκλαντές-Πακιστάν, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια στις βορειοανατολικές πολιτείες της, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξημένη επιτήρηση των συνόρων ή διπλωματικές εντάσεις.
Η εισροή προσφύγων στο Μπαγκλαντές είναι απίθανη ωστόσο, ο τοπικός εκτοπισμός κοντά στα σύνορα Ινδίας-Μπανγκλαντές θα μπορούσε να επιβαρύνει τους πόρους.
Ο Άλεξ Πλίτσας, μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης του Atlantic Council, έγραψε ότι η κλιμάκωση είναι απίθανη λόγω των «ζυγισμένων» χτυπημάτων, αλλά αναγνωρίζει την αστάθεια στο Κασμίρ, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει έμμεσα την περιφερειακή σταθερότητα.
Η κατανομή των υδάτων, αν και δεν συνδέεται άμεσα με τη Συνθήκη για τα ύδατα του Ινδού μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αποτελεί συναφές ζήτημα. Η αναστολή της συνθήκης από την Ινδία έχει σημάνει συναγερμό στο Πακιστάν.
Παρόλο που το Μπαγκλαντές έχει ξεχωριστές συμφωνίες, όπως η συνθήκη του 1996 για τον καταμερισμό των υδάτων του Γάγγη, μια απασχολημένη Ινδία μπορεί να καθυστερήσει τις διαπραγματεύσεις για επίμαχα ζητήματα όπως ο ποταμός Τεέστα, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις διμερείς σχέσεις.
Ασφάλεια και κοινό αίσθημα
Πολλοί πολίτες του Μπανγκλαντές ταξιδεύουν στην Ινδία για ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση ή για επαγγελματικούς λόγους, και μια σύγκρουση θα μπορούσε να τους εκθέσει σε κινδύνους, ιδίως αν αυξηθεί το αντι-αλλοδαπό συναίσθημα.
Ο Δρ Παρβέζ τονίζει: «Αν και ο αριθμός μπορεί να είναι σχετικά μικρός, ένας σημαντικός αριθμός πολιτών μας ταξιδεύει στην Ινδία ανά πάσα στιγμή, κυρίως για ιατρική περίθαλψη και άλλους σκοπούς. Η ασφάλεια και η ασφάλειά τους αποτελούν πλέον θέμα ανησυχίας».
Στο εσωτερικό της χώρας, η σύγκρουση στο Κασμίρ, η οποία συχνά διαμορφώνεται με θρησκευτικούς όρους, θα μπορούσε να έχει απήχηση στο Μπαγκλαντές, ένα έθνος με μουσουλμανική πλειοψηφία. Η κοινή γνώμη τείνει να συμπαθεί τους Κασμίριους, με τους περισσότερους να θεωρούν τις ενέργειες της Ινδίας καταπιεστικές. Διαμαρτυρίες ή κοινοτικές εντάσεις θα μπορούσαν να προκύψουν, αμφισβητώντας την ικανότητα της προσωρινής κυβέρνησης να διατηρήσει τη σταθερότητα.
H Μανάλ Φατίμα, βοηθός διευθυντή στο Atlantic Council, σημειώνει το ευρύτερο ανθρώπινο κόστος: «Στο επίκεντρο αυτής της αντιπαράθεσης βρίσκονται οι κάτοικοι του Κασμίρ. Τις τελευταίες ημέρες, οι Κασμίριοι αντιμετώπισαν παρενοχλήσεις και σωματικές επιθέσεις σε τμήματα του Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία».
Τέτοιες αναφορές θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τη δημόσια αναταραχή στο Μπαγκλαντές.
Πηγή: in.gr
