Η χρήση των social media -όπως το Instagram, το TikTok και το Snapchat- έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων όπως αναφέρει πρόσφατο επιστημονικό άρθρο με τίτλο «Παράγοντες κινδύνου για προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους νέους: Συστηματική ανασκόπηση διαχρονικών μελετών», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Adolescent Research Review.
Το 95% των εφήβων διαθέτουν smartphone και είναι συνδεδεμένα στο διαδίκτυο πολλές ώρες την ημέρα.
Αν και η τεχνολογία προσφέρει πολλά θετικά, οι επιστήμονες έχουν εδώ και χρόνια αρχίσει να ανησυχούν για τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς αυτή η χρήση μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να γίνεται υπερβολική και βλαβερή.
Μία νέα οπτική στην έρευνα
Ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνών έχουν εξετάσει τη σχέση μεταξύ της χρήσης των κοινωνικών μέσων και της ψυχικής υγείας των εφήβων, με ανάμεικτα αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των ερευνών επικεντρώθηκε στις πιθανές επιπτώσεις των κοινωνικών μέσων στην ευημερία των εφήβων.
Ωστόσο, η νέα έρευνα υιοθέτησε μια διαφορετική οπτική με την διερεύνηση των παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν σε μια χρήση των κοινωνικών μέσων που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ευημερία των εφήβων, δηλαδή την προβληματική χρήση των κοινωνικών μέσων.
Οι 9 παράγοντες
- Κίνητρα Χρήσης: Πολλοί έφηβοι χρησιμοποιούν τα social media για να περάσει η ώρα τους ή για να αισθανθούν ότι ανήκουν σε μια ομάδα. Κάποιοι τα χρησιμοποιούν για να αποφύγουν τα προβλήματα της καθημερινότητάς τους ή για να νιώσουν καλύτερα. Όταν αυτό γίνεται συστηματικά, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση.
- Γονεϊκοί Παράγοντες: Οι σχέσεις με τους γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο. Όταν δεν υπάρχει υποστήριξη στο σπίτι ή όταν οι γονείς δεν θέτουν όρια στη χρήση του διαδικτύου, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να παρασυρθούν. Αντίθετα, όταν οι γονείς συζητούν με τα παιδιά με ανοιχτό και θετικό τρόπο, αυτό φαίνεται να τα προστατεύει.
- Τραυματικές Παιδικές Εμπειρίες: Παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση, παραμέληση ή έχουν μεγαλώσει σε δύσκολο περιβάλλον, έχουν περισσότερες πιθανότητες να στραφούν στα social media με υπερβολικό τρόπο, ψάχνοντας έναν τρόπο να ξεφύγουν από την πραγματικότητα.
- Επιρροή από Συνομηλίκους: Η ανάγκη των εφήβων να είναι αποδεκτοί από την ομάδα τους οδηγεί πολλές φορές σε υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Το φαινόμενο του αποκλεισμού από τους συνομηλίκους είναι πολύ ισχυρό, όπως και η σύγκριση με τις ζωές των άλλων μέσα από τις αναρτήσεις τους.
- Σκέψεις και Συναισθήματα: Όταν οι έφηβοι νιώθουν αρνητικά συναισθήματα, όπως λύπη ή θυμό, είναι πιθανό να στραφούν σε αυτά για να ξεφύγουν. Αυτό, όμως, αντί να βοηθάει, συχνά επιδεινώνει την κατάστασή τους, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
- Έλλειψη Αυτοελέγχου: Όσα παιδιά δυσκολεύονται να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και δεν έχουν καλές δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων, κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν προβληματική χρήση.
- Προσωπικότητα: Χαρακτηριστικά όπως η τάση για αναζήτηση συγκινήσεων, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η ναρκισσιστική συμπεριφορά μπορούν να κάνουν έναν έφηβο πιο ευάλωτο. Για παράδειγμα, παιδιά που επιζητούν διαρκώς την επιβεβαίωση μέσω «likes» και «followers», μπορεί να καταλήξουν σε υπερβολική χρήση.
- Ψυχική Υγεία: Η κατάθλιψη, το άγχος και άλλες ψυχολογικές δυσκολίες είναι συχνοί παράγοντες κινδύνου. Πολλά παιδιά που παρουσιάζουν αυτά τα συμπτώματα χρησιμοποιούν τα social media για να αισθανθούν καλύτερα, αλλά τελικά η χρήση αυτή τους κάνει να αισθάνονται χειρότερα.
- Η Πανδημία COVID-19: Η περίοδος της πανδημίας και η κοινωνική απομόνωση οδήγησαν πολλούς εφήβους σε αυξημένη χρήση των social media, με αποτέλεσμα να αυξηθεί και το φαινόμενο της προβληματικής χρήσης.
Η σημασία της κατανόησης του προβλήματος
Ο όρος «προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης» αναφέρεται στη δυσπροσαρμοστική, υπερβολική, εθιστική ή γενικά δυσλειτουργική ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα, η οποία ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή των εφήβων — επηρεάζοντας είτε τη σωματική είτε την ψυχική τους ευεξία.
Η ανάγκη για μια διαφορετική, πιο διεισδυτική προσέγγιση γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.
Η διερεύνηση των παραγόντων που οδηγούν σε αυτήν τη μορφή χρήσης μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση των υποκείμενων μηχανισμών και, κατ’ επέκταση, να προσφέρει πολύτιμη καθοδήγηση για την πρόληψη και την κλινική αντιμετώπιση των σχετικών προβλημάτων.
Πηγή: tanea.gr
