Οι λέξεις έχουν δύναμη. Δεν είναι απλά γραμματικοί σχηματισμοί· είναι φορείς νοημάτων που άλλοτε στηρίζουν, άλλοτε στιγματίζουν. Αυτό αναδεικνύεται με συγκλονιστικό τρόπο μέσα από τον εκπαιδευτικό οδηγό «Λέξεις που χαμογελούν, λέξεις που πληγώνουν», μια έκδοση της Βιβλιοθήκης της Βουλής, επιμελημένη από τη γλωσσολόγο Μαρία Καμηλάκη. Ο οδηγός απευθύνεται σε γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές, επιχειρώντας να φωτίσει τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και τον σχολικό εκφοβισμό, με έμφαση στις λέξεις που διαμορφώνουν τις στάσεις και τις αντιλήψεις των παιδιών.
Η κ. Καμηλάκη, σε συνέντευξή της στην ΕΡΤ Βόλου, εξήγησε πως οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στον σχολικό χώρο —συχνά «για πλάκα»— μπορεί να γίνουν φορείς βίας. Όροι όπως «εύκολη», «Πακιστανός», «ανάπηρος», «αυτιστικός» ή «λαθρομετανάστης» αποκαλύπτουν πώς η γλώσσα μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός αποκλεισμού και στιγματισμού. Μέσα από βιωματικά εργαστήρια που βασίζονται σε καρτέλες με λέξεις και έννοιες, οι μαθητές καλούνται να αναστοχαστούν πάνω σε όρους που χρησιμοποιούν καθημερινά και να αναγνωρίσουν τις κοινωνικές προκαταλήψεις που αυτοί εμπεριέχουν.
Το πρόγραμμα, που ξεκίνησε το 2017 και εφαρμόζεται σε σχολεία, δίνει στους εκπαιδευτικούς τα εργαλεία να μιλήσουν στα παιδιά για τη διαφορετικότητα, τα έμφυλα στερεότυπα και τον ρατσισμό, χωρίς φόβο και ταμπού. Μέσα από συζήτηση και ετυμολογική ανάλυση, τα παιδιά μαθαίνουν πως κάθε λέξη φέρει μαζί της ένα φορτίο εμπειριών, νοημάτων και κοινωνικών προσδοκιών. Ένα παράδειγμα είναι η λέξη «ανώμαλος», που παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για να στιγματίσει την ομοφυλοφιλία. Σήμερα, ο όρος αυτός στιγματίζει περισσότερο τον χρήστη του, υποδηλώνοντας παρωχημένες και ρατσιστικές απόψεις.
Ένα από τα κεντρικά σημεία της προσέγγισης είναι ότι ο στόχος δεν είναι η επιβολή μιας «γλωσσικής αστυνομίας», αλλά η καλλιέργεια γλωσσικής επίγνωσης: να γνωρίζει κάθε παιδί τι πραγματικά λέει και τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό στον άλλο. Στο εργαστήριο χρησιμοποιείται ακόμη και ο μύθος του Προκρούστη, συμβολίζοντας τον κοινωνικό εξαναγκασμό που ασκείται μέσω της γλώσσας για να «χωρέσει» ο άλλος στα στερεότυπα της πλειοψηφίας.
Το βιβλίο θα παρουσιαστεί στο Βόλο την Παρασκευή 9 Μαΐου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, σε εκδήλωση που συνδιοργανώνεται με τις τοπικές διευθύνσεις εκπαίδευσης. Πρόκειται για ένα έργο με στόχο όχι μόνο την εκπαίδευση αλλά και τη βαθιά κοινωνική αφύπνιση. Διότι οι λέξεις, τελικά, μπορούν να γίνουν είτε γέφυρες κατανόησης είτε όπλα απόρριψης. Το πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε, είναι υπόθεση όλων μας.
www.ertnews.gr
Πηγή: ertnews.gr
